İçeriğe atla

Çi

Çi'nin(Qi) bedende aktığı meridyenler

Çi (Geleneksel Çince: 氣; Basitleştirilmiş Çince: 气; Pinyin: Qi, Japonca okunuşu:Ki); geleneksel Çin düşünce akımlarının ve tıbbının temel kavramlarından biridir.

Çi, mevcut olan her şeyde yer alan etken veya edilgen haldeki enerjiye denir. Çince karakterin iki bölümü vardır. Bunlardan üstteki rüzgar, nefes, hava anlamlarına gelir. Alttaki ikinci bölümü ise pirinç anlamına gelmektedir. Hava ve pirinç ifadeleri birleştirilerek kullanılan Çi kavramı enerjinin hem yoğunlaşmış biçim almış halini hem de biçimsiz, uçuşkan halini bir arada barındırır. Çin inaçlarına göre Çi, kainatın oluşumunu sağlayan tetikleyici güçtür ve kainatta kendinde Çi barındırmayan hiçbir şey olamaz.

Çi, sahtebilimsel bir kavramdır[1] ve doğa bilimlerinde bulunan enerji kavramına karşılık gelmez.[2][3] Bir varlık enerjisi kavramı bilim camiası tarafından reddedilmiştir.[4]

Geleneksel Çin tıbbında Çi

Geleneksel Çin tıbbı kuramlarında göre bedende batı dillerinde meridyen olarak çevirilen kanallar boyunca akan, Çi denilen bir hayat enerjisinden söz ederler. Farklı rahatsızlık belirtilerinin Çi'nin bu hareketinin engellenmesi, dengesizleşmesi ve bozulmasının bir sonucu olduğuna inanılır. Geleneksel Çin tıbbı farklı terapi teknikleri uygulayarak çi'nin eğer az ise miktarını yükseltmek, dengesiz ise dengeye oturtmak veya bozulduysa canlandırmakta ve böylelikle hastalıkları tedavi etmektedir. Bu teknikler arasında şifalı otlar, özel diyetler, egzersizler (Çigong, Tai Chi Chuan ve savaş sanatları eğitimleri gibi), yakı, blokajları temizlemek için masaj ve akupunktur yer almaktadır.

Çi'nin organlarda aktif olduğu saat dilimleri

OrganSaati
Akciğer3:00-5:00 A.M.
Kalın Bağırsak5:00-7:00 A.M.
Dalak7:00-9:00 A.M.
Mide9:00-11:00 A.M.
Kalp11:00 A.M.-1:00 P.M.
Küçük Bağırsak1:00-3:00 P.M.
Mesane3:00-5:00 P.M.
Böbrek5:00-7:00 P.M.
Perikardium7:00-9:00 P.M.
Üçlü Isıtıcı9:00-11:00 P.M.
Safra Kesesi11:00 P.M.-1:00 A.M.
Karaciğer1:00-3:00 A.M.

Feng Shui'de Çi

Feng Shui denilen geleneksel Çin mekân düzenleme sanatı çi'nin akışı, beş elementin, yin ve yang'ın ve diğer faktörlerin birbirleriyle ilişkisi üzerine kuruludur. Mekânlardaki insan, hayvan, bitki ve eşyaların arasında bir çi akışının olduğu ve bu akışın engellenmesiyle, sağlık, enerji düzeyi, talih gibi alanlarda negatif etkilerin ortaya çıkacağı kabul edilir. Eşyaların rengi, biçimleri ve mekândaki konumları uygulayıcının enerji düzeyini doğrudan etkileyecek şekilde bu akışın yavaşlaması, yönlendirilmesinde kullanılır.

Savaş sanatlarında çi

Çi pek çok Çin, Kore ve Japonya kökenli savaş sanatlarında kullanılan merkezi bir unsurdur. Çi'nin geliştirilmesi savaş sanatçısına hem güç hem de uyguladığı sanatta doğal bir akış kazanmasını sağlar. Japon savaş sanatlarından Aikido'da Ki (Japonca'da Çi'ye verilen ad) özellikle önemlidir.

Çi'nin Dan tien denilen alt karın bölgesindeki özel bir noktada depo edildiği kabul edilir. Savaş sanatçısı özel nefes teknikleri ve meditasyon yöntemleriyle bu enerjiyi sanatını icra ederken kullanır. Geleneksel kabulde savaş sanatlarındaki ustalık sadece teknik detaylardaki kusursuzlukla değil aynı zamanda ustanın kendi çi'sini kullanma derecesine de bağlı kabul edilir.

Bilimsel görüşler

Çi'nin varlığı bilimsel olarak ispatlanamamıştır.[5] ABD'nin Ulusal Sağlık Enstitüleri, 1998'de akupunktur üzerine bir konsensüs ilanı yayımlayarak "Çi gibi kavramların biyomedikal alanındaki çağdaş bilgilerle bağdaştırılmasının güç olacağını" açıklamıştır.[6]

Diğer kültürlerde benzer kavramlar

Değişik kültürlerde de Çinlilerin Çi diye tanımladıkları enerji şeklini tanımlamakta o kültürlerin dillerinden çeşitli kavramlar kullanılmıştır. Hatta Çi'nin etimolojik kökeni ile diğer kültürlerdeki benzer ifadelerin etimolojik kökenleri arasında benzerlik de bulunmaktadır, örneğin Çi'nin nefesle ilişkilendirilmesine benzer şekilde Ruh kelimesi de nefesle ilişkilendirilmiştir. Ortadoğu dinlerinde Ruh,Hint dinlerinde Prana, Kelt ve Druid mitolojisinde Awen, beşeri düzeyde ifadesini bulan Tanrısal/İlahi "nefes"tir ve hemen hemen dünyadaki her şeyin bir ruhu vardır, tıpkı evrenin her yerinde ve farklı düzeylerde çi'nin bulunuşu gibi.

Kaynakça

  1. ^ Şablon:Skeptoid
  2. ^ Shermer, Michael (July 2005). "Full of Holes: the curious case of acupuncture". Scientific American. 293 (2). s. 30. Bibcode:2005SciAm.293b..30S. doi:10.1038/scientificamerican0805-30. PMID 16053133. 
  3. ^ Stenger, Victor J. (June 1998). "Reality Check: the energy fields of life". Skeptical Briefs. Committee for Skeptical Inquiry. 11 December 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 December 2007. 
  4. ^ Williams, Elizabeth Ann (2003). A Cultural History of Medical Vitalism in Enlightenment Montpellier. Ashgate. s. 4. ISBN 978-0-7546-0881-3. 
  5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Lee_SR isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  6. ^ NIN Consensus Development Panel on Acupuncture (4 Kasım 1998). "Acupuncture"Ücretli abonelik gerekli. JAMA. 280 (17). ss. 1518-1524. doi:10.1001/jama.280.17.1518. ISSN 0098-7484. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taoizm</span> Çin kökenli dini veya felsefi gelenek

Taoizm, Antik Çin'de ortaya çıkmıştır ve temeli Laozi'nın yazılı eseri Dao De Jing'e dayanan bir öğretidir. Dao öğretinin temelidir. Çincede yol, yürümek, konuşmak, yön, yöntem, akış vb. anlamlara işaret eder. Dao Öğretisi'nin kurucu üstadları Laozi, Çuangzi ve Liezi'dir. Bu üstadların yazıları kozmogoni yani kainat ve onun doğuşu, kainatın yasa ve ilkeleri, insan ve doğanın kainat ile bağı, toplumsal yönetişim ilişkilerinin asıl doğası üzerine kuruludur. Antik Çin'de ortaya çıkan astronomi, hekimlik ve birçok doğa bilimlerinin köksel savını oluşturmuştur. Bahar-Güz Devri ve takip eden Savaşan Eyaletler Devrinde Çin'de ortaya çıkmış Yüz Düşünce Okulu içinde yer alan en önemli birkaç akımdan biridir. Bu akımlar arasında Kongzi (Konfüçyüs) de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çigong</span>

Çigong veya Çikung belirli fiziksel duruşlar ve beden hareketlerini, dikkat ve nefes ile birlikte kullanarak Çin Tıbbı'na göre tanımlanmış beden organ ve kanallarında enerji uyumunu sağlayan bir pratiktir. Çi evrendeki enerjinin tümünü kapsayan temel bir kavramdır. Gong ise beceri, ustalaşma, ehilleşme, vbg. anlamlara gelir. Dolayısıyla beden ve nefes ile yapılan her türlü durağan veya canlı hareketlerin tümü Qigong dur. Ancak yine de eskiden beri yaygın kullanılan beden, his ve duygular üzerindeki katkısı deneyimlenmiş belli başlı Qigong çeşitleri de vardır. Dao Yin, Ba Duan Jin gibi her biri farklı yönlere ağırlık vermiş birçok çeşidi vardır. Çigong'un sağıltım etkisi yüzlerce yıldır bilinmektedir ve Çin Tıbbı'nın bir alt dalı olarak faydalanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Taiciçüen</span>

Taiciçüen genellikle Tai-Chi olarak bilinen Çin Tao öğretisinden ortaya çıkmış evrenle uyumlanma, içrek savaş sanatıdır. Buradaki savaş sözcüğünü çatışma ile ilişkilendirilmemelidir. Dayanma gücü, dirlik, uyumu bulma mücadelesi daha uygun olacaktır. Tai-Chi'nin temel kökleri kadim iki kitaba dayanır. Birincisi, kökleri MÖ 3000'e kadar uzanan Değişimler/Dönüşümler kitabı olarak da bilinen Yi Çing, diğeri ise MÖ 5 yy.a uzanan Lao Zi'nin Dao (Yol) hakkında yazdığı Dao De Çing kitabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fiziksel egzersiz</span>

Fiziksel egzersiz fiziksel durumu geliştirmek veya sürdürmek ve sağlık amacıyla yapılan bazı aktivitelerin icrasıdır. Düzenli fiziksel egzersiz kalp krizi, kalp ve damar rahatsızlıkları, tip 2 diyabet, bazı kanser türleri ve şişmanlığın önlenmesinde önemli bir etkendir.

<span class="mw-page-title-main">Akupunktur</span>

Akupunktur, Geleneksel Çin Tıbbı (GÇT)'na göre vücudu saran Enerji Kanalları üzerinde yer alan özel gözelerin yine GÇT kuramları doğrultusunda iğne, moksa veya masaj yöntemleriyle uyarılarak ilgili organlardaki rahatsızlıkların giderilmesi için kullanılan bir yöntemdir. 1970lerden sonra batı toplumlarında da sıklıkla görülmeye başlayan akupunktur tedavi yöntemi üzerine görüşler farklılıklar göstermektedir. Kimi uzmanlar, modern bilim kriterleriyle örtüşmediği ve etkili bir tedavi yöntemi olmadığı için akupunktur hakkında sözdebilim eleştirisi yaparlarken kimi uzmanlar da farklı kültür ve anlayışların yaklaşımlarının modern bilim yaklaşımlarından farklı olması o yöntemi bilim dışı tutmaya yeterli olmayacağını, modern tıbbın da birbiriyle çelişen bulgular sergileyebildiğini anımsatmaktadırlar Akupunktur, tüm modern dünyada tamamlayıcı tıp adı altında kendine yer edinmiş ve destek bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Geleneksel Çin tıbbı</span> Çindeki geleneksel tıp

Geleneksel Çin Tıbbı (GÇT),, Antik Çin'de ortaya çıkıp günümüze dek süregelen ve doğu Asya'da yaygın olarak kullanılan, temeli Dao Evren Anlayışına dayanan hekimlik bilgilerinin tümüne denir. MÖ 2500-300 arasında binlerce yıl boyunca hekim ve çırak ilişkisiyle geliştirilen ve aktarılan bilgi ve deneyimler yığılarak birikmiştir. Qin Hanedanlığı'ndan itibaren ise tüm klasik eserler sistematik bir düzen içinde tekrar yazıya geçirilmiş ve Çin Tıbbı da bu klasikler arasında yer almıştır. Hekimlik alanında Huang Di- Nei Jing adlı eser yazılı en eski tıbbi kaynak olduğu gibi günümüzde de Çin Tıbbı'nda başvuru kitabı olarak kullanılmaktadır. Huang Di, efsanevi bir karakter olarak anlatılsa da özünde bu tıbbı eserin, birçok hekimin deneyim ve yöntemlerinin derlemesi olduğu görüşü hakim dir. Rahatsızlıkların kökeni incelenirken Dao evren anlayışı ilkelerini temel alır. Sinosfer'de binlerce yıldır yaygınca kullanılmaktadır. Çin Tıbbı'nda, akupunktur, Çin Tıbbı bitkileri, Çin Tıbbı beslenmesi, çigong, tuina, kupa çekme, vs. gibi tedavi yöntemleri bir bütün olarak uygulanır. Çin Tıbbı'nın kuramsal yapısını, Çi ve Kan kuramı, Yin Yang ve Beş Unsur karşıtlık ve döngüsellik ilkeleri, Zang Fu Kuramı gibi kök kuramlar üzerine örmüştür.

Can Cuang Çigong sırasında yapılan bir egzersiz tekniği.

Beş Element adı yanlış çeviri olduğu için 2000'lerden sonra terk edilmiştir, yerine Beş Dönüşüm Öğesi veya kısaca Beş Öğe yeğlenmiştir. Çincede Wu Xing olarak anılan öğeler kuramı farklı dillerde "Beş Element, Beş Unsur, Beş Döngü" gibi adlarla da anılmaktadır. Çin klasiklerinde kullanılan öğeler, Akdeniz Uygarlıkları'nda mutlak halde bulunan elementler gibi ele alınmamaktadır. Çin klasiklerindeki Beş Öğe şunlardır: ateş, su, ağaç, metal, toprak. Çin Tıbbı'nda Yin ile Yang kuramı ile birlikte kullanılan önemli bir Doğu Asya bilimleri kuramıdır. Aristotelesçi okuldan gelen İbn-i Sina da öğeler için "Unsur" sözcüğünü kullanmıştır. Toplumdan topluma değişiklik gösteren temel öğeler farklı sayıda ve içerikle ortaya çıkmıştır. Akdeniz ve Ortadoğu uygarlıklarında üç öğe "ateş, su, toprak" veya "hava" da eklenerek dört öğe şeklinde görünmektedir. Hindistan veya Tibet Klasiklerinde bazen bir bazen iki öğe farkıyla ayrı bir "beş öğe" görünmektedir.

Yüzen Ejder, Çin mitolojisindeki ejder figürünün süzülüşünü andıran hareketleri andırmasından dolayı bu adla bilinen antik kökenli bir Çin enerji egzersizidir.

Küçük Gök Döngüsü veya İngilizcedeki ifadesiyle Mikrokozmik Yörünge meditasyonu Taoist Çigogn nefes tekniğidir.

<span class="mw-page-title-main">Turna kuşu solunumu</span>

Çigong'un önemli nefes egzersizlerinden biri. Diğer iki nefes egzersizi kaplumbağa ve geyik nefes teknikleridir. Solunum turna kuşlarının bacaklarını karnına çekerek yaptığı hareketlerden esinlenerek geliştirilmiş olduğundan turna kuşu nefesi adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ba Duan Jin</span>

Ba Duan Jin, Baduanjin Çigong. Türkçe düz çevirisi "Sekiz Nakış Çigong'u" dur.

Yaban Kazı (Dayan) Çigong yaban kazlarından esinlenerek türetilmiş bir Çigong çalışmasıdır. Yaban kazı çigongu günümüzde sağlık amacıyla çalışılan güçlü bir çigong sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Tuina</span>

Tui na, akupunktur, moksibasyon, kupa çekme, herbalism, tai chi ve çigong ile birlikte kullanılan manipülatif bir terapi biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Duygusal Özgürlük Tekniği</span>

Duygusal Özgürlük Tekniği (EFT), psikolojik problemlerin üstesinden gelmek için kullanılan bir alternatif psikoterapi yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Moksibüsyon</span>

Yakı/Moksibüsyon, kurutulmuş pelin otundan hazırlanan ve uygulamaya uygun akupunktur yuvalarına farklı yöntemlerle ısı vererek sağlığın kazanılmasını sağlayan çok eski bir tedavi yöntemidir. Çin, Tibet, Japonya, Kore, Vietnam ve Moğolistan'ın geleneksel tıbbi sistemlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Anadolu'da da benzeri yakı yöntemleri tedavi amaçlı kullanılır. Çubuk halinde kalem gibi veya ham haliyle pirinç tanesi büyüklüğünde hazırlanılarak kullanılır. Dolaylı ve doğrudan uygulama yöntemleri kullanılabilir. Çin Tıbbı teşhis yöntemlerine göre saptanan "Yang Seyrelmesi" veya "Soğuk Etkenli Rahatsızlıklar" en sık kullanıldığı koşullardır. Yine aynı teşhis yöntemine göre "Yin Seyrelmesi" durumunda kullanılması uygun görülmez.

Bu, alternatif tıp türlerinin bir listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yuen Woo-ping</span>

Yuen Woo-ping veya Yuen Wo-ping, aksiyon sinemasında dövüş sanatları koreografı ve film yönetmenidir. Hong Kong'daki Yıldızlar Bulvarı'nda adı yer almaktadır. Yuen aynı zamanda dövüş sanatları filmi oyuncusu Yuen Siu-tien'in oğludur.

Çen stil Tai Chi Chuan, Çin'in Henan eyaletinde bulunan Chenjiagou kasabasında ortaya çıkmış bir iç dövüş sanatıdır. Bu stil, 13. yüzyılda Chen Wangting tarafından geliştirilmiştir. Çen stil Tai Chi Chuan, diğer Tai Chi stillerinden farklı olarak, daha hızlı ve daha güçlü hareketlere sahiptir. Bu stil, hem dövüş hem de sağlık için etkili bir uygulamadır.

Zouhuorumo, çigong sapması olarak da bilinir, geleneksel olarak ruhsal veya dövüş sanatları eğitiminde bir şeylerin ters gittiğini belirtmek için kullanılan Çince kavram.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.