Çerkez Nusret Paşa

Çerkez Nusret Paşa (ö. 1896, Bağdat), Sultan Abdülmecid, Abdülaziz ve II. Abdülhamid dönemlerinde valiliklerde ve ordu kumandanlıklarında bulunmuş bir Osmanlı müşiridir.

İbrahim Alaettin Gövsa’nın "Meşhur Adamlar Hayatları ve Eserleri" isimli kitabına göre Enderun'dan yetişmiş, saray muzıkasında iken Mekteb-i Harbiye'nin ilk açılışında oraya verilerek orada okumuştur. Daha sonra da Avrupa’ya gönderilmiş, dönüşünde imtihanla Erkan-ı harb sınıfına geçmiştir. Muhtelif askerî vazifelerde, Selanik, Ankara, Trabzon valilikleriyle Şûrâ-yı Devlet azalığında ve 93 Harbi sırasında İşkodra ve Bosna cihetleri kumandanlığında bulunmuş, sonra 6. Ordu komutanı iken Bağdat’ta ölmüştür. Bilgili bir asker olarak tanınmıştır. Bir coğrafya atlası ile bir küre-i musattaha (Düzlem küre) meydana getirmiştir. Çok çabuk sinirlenen bir kişiymiş.^[1]

Nusret Paşa hakkında bilgi veren bir diğer kaynak ise Mehmet Tevfik Biren’in hatıralarıdır. Mabeyn katibi olarak Yıldız Sarayı’nda bulunduğu dönemde Nusret Paşa ile ilgili gözlemlerinde, “Orijinal bir insandı. Odamıza geldiği vakit boynuma sarılarak musafaha ettiği hiç hatırımdan çıkmaz. Çerkes asıllı olduğu söylenirdi. Harbiyeden yetişmiş, mezun olduktan sonra Avrupa’ya gönderilmiştir. Valiliklerde, kumandanlıklarda ve Şura-yı Devlet azalığında bulunmuştur. “Deli” lakabı ile anılan akıllı nadir insanlardandı. İyi coğrafyacı imiş. Bir atlas ile bir küre-i musattaha vücude getirmiştir.” ifadeleri yer almaktadır.^[2]

Nusret Paşa hakkında bilgi veren bir başka eser Mahmud Celaleddin Paşa’nın Mir’ât-ı Hakika adlı ederidir. Nusret Paşa ile ilgili olumsuz ifadeler kullanılmakta “o esnada ise, herkese zararı dokunan ve mecnunun biri olan askeri müşirlerden ve Sultan Mahmud’un kölelerinden Çerkes Nusret Paşa ile Padişah’ın Baştabibi Deli Marovini açıktan açığa Ahmed Vefik Paşa aleyhinde atıp tutmakla Padişah’ın zihninde kabine değişikliğine zemin hazırlamakta idiler.” şeklinde düşüncelerini belirtmektedir.^[3]