İçeriğe atla

Çerez (İnternet)

Çerez (İnternet)

Çerez (İngilizcecookie), herhangi bir internet sitesi tarafından kullanıcının kullanmış olduğu tarayıcıya bırakılan ve okunan bir tür tanımlama dosyasının adıdır. Çerez dosyaları içerisinde kullanıcının oturum bilgileri, sayfada içerik tüketimi süresi, içerik tüketim alışkanlığı gibi çeşitli veriler saklanır. Yasal düzenlemeler neticesinde (KVKK, GDPR vb) çerezlerin kullanıcıların kişisel verilerini tutmaları kısıtlanmıştır. Çerezler günümüzde çoğunlukla kullanıcının online aktivitesini analiz ederek site içerisindeki tüketimini iyileştirmek veya ziyaret etmiş olduğu ürün ve içerik türlerine yönelik reklam gösterimi için kullanılmaktadır. Yasal düzenlemeler neticesinde internet siteleri kullanıcı çerezlerini tutmak için kullanıcıdan açık bir rıza istemek zorundadır.[1][2]

Çerezler genel olarak kullanım şekillerine göre sınıflandırılabilir. En yaygın kullanılan çerez sınıflandırması 1. taraf çerezler ve 3. taraf çerezlerdir.

Birinci taraf çerezler

Bir internet sitesinin bizzat kendisi tarafından siteye eklemiş olduğu ve kullanıcı davranışlarını analiz eden çerez grubudur. Kullanıcının verilerine dayalı olarak kullanıcının site içerisindeki tüketici davranışları sadece internet sitesinin sahibi tarafından analiz edilir.[1]

Üçüncü taraf çerezler

Ziyaret edilen internet sitesinin sahibi tarafından değil anlaşma yapılan reklamveren (advertiser) veya herhangi bir sistem tarafından siteye eklenen ve genellikle kullanıcı iznini ihlal eden çerez türleridir.[1] Üçüncü taraf çerezler günümüzde kısıtlanma aşamasındadır. Opera, Firefox ve Safari gibi internet tarayıcıları tarafından üçüncü taraf çerezlerin kullanıcı takibi engellenmiştir. Google ise 2025 yılında Google Chrome üzerinden üçüncü taraf çerezleri engellemeyi planlamaktadır.[3][4][5] Üçüncü taraf çerezlerin olmadığı ve internet sitelerinin sadece birinci parti çerezlerle çalışacağı döneme aynı zamanda çerezsiz dünya (cookieles world) denmektedir.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Cookies, the GDPR, and the ePrivacy Directive". GDPR.eu (İngilizce). 5 Mayıs 2019. 12 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023. 
  2. ^ "Çerez Uygulamaları Hakkında Rehber" (PDF). kvkk.gov.tr. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2023. 
  3. ^ "The death of third-party cookies: What marketers need to know". WhatIs (İngilizce). 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 
  4. ^ a b "Google, 2024'ün başında üçüncü taraf çerezleri kaldırmaya başlıyor". Webrazzi. 15 Aralık 2023. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 
  5. ^ Altchek, Ana. "Google's controversial move to kill the web cookie just got delayed until 2025". Business Insider (İngilizce). 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arama motoru</span>

Web arama motoru veya internet arama motoru, web'de sistematik bir şekilde internet kullanıcılarının istedikleri bilgilere anında erişebilmek için sıkça kullandıkları bir yazılım türüdür. Birincil işlevi internette veya internetin bir kısmında bulunmuş olan verileri bir araya getirmek ve raporlamaktır. Arama sonuçları genellikle satırlara ayrılmış sonuç sayfaları şeklinde sunulur. Bulunan bilgiler arasında web sayfası bağlantıları, görseller, videolar, infografikler, yazılar, akademik makaleler ve diğer dosya türleri yer alabilir. Arama motoru, çıktı olarak elde edilmiş kayıtlar ve bilgilerin hepsini birbiriyle karşılaştırarak sorgulayan, bir sorgunun kabul edilebilmesi için gerekli faaliyetleri gerçekleştiren, elde edilen verilerin performanslarının en yüksek olmasını amaçlayan bir sorgulama ve bulma mekanizmasıdır. Bazı arama motorları, veri tabanlarında ve kamuya açık dizinlerde bulunan bilgileri de indeksler. Bu noktada toplanan veriler, web sitesi URL’sini, web sitesinin içeriğini açıklayan bazı anahtar kelimeleri veya anahtar kelime gruplarını, web sayfasını oluşturan kod yapısını ve web sitesinde verilen bağlantıları içerir. Arama motorları, insanlar tarafından derlenen web dizinlerinin aksine, "örümcek" denilen botlar tarafından toplanan bilgileri belirli bir algoritma yardımıyla gerçek zamanlı olarak yansıtabilirler. Ve de günümüzde World Wide Web ile çok iyi bir hale gelen arama motorları, giderek profesyonelleşmeye devam etmektedir.

HTTPS bir bilgisayar ağı üzerinden güvenli iletişim için internet üzerinde yaygın olarak kullanılan bir HTTP uzantısıdır. HTTPS'te, iletişim protokolü Taşıma Katmanı Güvenliği (TLS) veya öncesinde, onun öncülü/selefi olan Güvenli Soket Katmanı (SSL) ile şifrelenir. Bu nedenle protokol sık sık TLS üzerinden HTTP veya SSL üzerinden HTTP olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Web sayfası</span> World Wide Web ve web tarayıcıları aracılığıyla doğrudan görüntülenebilen tek belge

Web sayfası, World Wide Web için hazırlanan ve web tarayıcısı kullanılarak görüntülenebilen dokümanlardır. Web sayfaları çoğunlukla HTML formatında kodlanır, CSS, betik, görsel ve diğer yardımcı kaynaklardan yararlanılarak son görünümüne sahip olur ve işlevsellik kazanır. Birden fazla web sayfasının bir araya gelmesi ile ortaya çıkan web sitesi ile karıştırılmamalıdır. Günlük konuşma dilinde internet sayfası terimi de çoğunlukla web sitesi anlamında kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnternet sitesi</span> tek bir web alanından sunulan ilgili web sayfaları kümesi

Web sitesi, Ortak bir alan adı ile tanımlanan ve en az bir web sunucusunda yayınlanan web sayfaları ve ilgili içeriklerden oluşan bir koleksiyondur. Web üzerindeki sayfalar; metin, görsel ve animasyon şeklinde ziyaretçisine bilgi aktaran veya hizmet sunan sayfaların tümünü kapsayan bir doküman topluluğudur. Ziyaretçiler bir web sitesine, HTTP veya HTTPS protokollerinde aşağıdaki bileşenlerden oluşan benzersiz bir adresi kullanarak erişirler:

Web grafik tasarımı, grafik tasarım alanı ile yakın ilişkili bir konu olmakla birlikte kendi içinde ayrı bir dal olarak da geniş bir alanı kapsayan bir kavramdır.

<span class="mw-page-title-main">RSS okuyucu</span>

Bilgisayar alanında RSS ve Atom formatına sahip içerikleri okumaya yarayan uygulamalardır. Kişisel bilgisayarlarda masaüstü uygulaması olarak, mobil uygulama olarak ve web uygulaması olarak çalışan versiyonları bulunmaktadır.

Bu liste bilinen bazı Firefox eklentilerinin listesidir. Birçok Mozilla Firefox eklentisi SeaMonkey tarayıcısında da çalışır. Daha geniş bir liste için resmi eklenti deposuna bakabilirsiniz. 30 Nisan 2007 tarihiyle bu depoda 2286 eklenti bulunmaktadır. Eklentiler geliştiriciler tarafından yaratılmaktadır. Eklentilerin tamamı kamuya açıklanmadan önce editör bir grup tarafından gözden geçirilir.

<span class="mw-page-title-main">Google Drive</span> Dosya depolama ve senkronizasyon hizmeti

Google Drive, Google tarafından oluşturulmuş ve yönetilen bir dosya depolama ve senkronizasyon hizmetidir. Bu hizmet; kullanıcıların bulutta doküman depolayabilmelerini, dosya paylaşabilmelerini ve iş birliği yaptıkları kişilerle dokümanları düzenleyebilmelerini sağlar. Google Drive; dokümanların, elektronik tabloların, sunumların, çizimlerin, formların ve daha fazlasını iş birliği halinde düzenlenebilmesini sağlayan; Google Dokümanlar, E-Tablolar ve Slaytlar'dan oluşan bir ofis paketidir. Google Drive'da genele açık olarak paylaşılan dosyalar İnternet arama motorları tarafından aranabilir. Hizmete, diğer Google ürünleri gibi @gmail.com e-posta adreslerini kullanan bir Google Account hesabı ile kaydolmak mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Chrome Web Mağazası</span>

Chrome Web Mağazası, Google'ın başta Chrome internet tarayıcısına yönelik tasarladığı, sonradan ise tüm Chromium tabanlı internet tarayıcılarının kullanımına sunduğu çevrimiçi uygulama mağazasıdır. 2023 yılı itibarıyla 119.000 uzantı ve 32.000 tema bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Deep web</span> arama motorları tarafından dizinlenmeyen internet ağı

Deep web ; World Wide Web'in standart web arama motorları tarafından indekslenmeyen bölümleridir. Deep Web, İnternet kullanan herkesin erişebildiği yüzeysel web'in tersidir. Bilgisayar bilimci Michael K. Bergman, bu terimi 2001 yılında bir arama-indeksleme terimi olarak icat etmekle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Google Hesabı</span> Google Hesap

Google Hesabı, Google tarafından çevrimiçi hizmetlere erişim amacıyla kimlik doğrulama ve yetkilendirme sağlayan bir kullanıcı hesabıdır. Tüm Google ürünlerine Google Arama, YouTube, Google Kitaplar, Google Finans, Google Haritalar ve diğerleri de dahil olmak üzere, bir hesap gerektirir. Google Hesabı, Gmail, Google+, Google Hangouts, Blogger ve diğerleri kullanımını için gereklidir. En önemlisi,günümüzde Androidle çalışan akıllı telefonlar ve tablet bilgisayarların hizmetlerini kullanmak için Google kimlik hesabı gereklidir.

Siteler arası betik çalıştırma, genellikle web uygulamalarında görülen, genellikle HTML enjeksiyonu zafiyetiyle birlikte ortaya çıkan veya Java Script kullanan bazı aplikasyonlarda bulunan bir güvenlik açıklığıdır. XSS, diğer kullanıcılar tarafından görüntülenen web sayfalarına istemci taraflı Java Script kodunun enjekte edilmesine imkân verir. Siteler arası betik çalıştırma açıklığı, saldırganlar tarafından aynı kök politikası gibi bazı erişim kontrollerini atlatmak ve hedef adresin oturum katmanını ele geçirmek için kullanılabilmektedir. Web sayfaları üzerinde gerçekleştirilen siteler arası betik çalıştırma saldırıları, 2007 itibarıyla Symantec'in raporladığı tüm güvenlik açıklıklarının yaklaşık olarak %84'ünü oluşturmaktadır. Zafiyet içeren sitenin işlediği verinin hassasiyetine ve site sahibi tarafından uygulanan güvenlik tedbirlerine bağlı olarak, etkisi ufak bir aksamadan önemli bir güvenlik riskine kadar değişebilmektedir.

Aynı kök politikası web uygulamaları güvenlik modelinde önemli bir unsurdur. Bu politikaya göre, bir web tarayıcısı, bir web sayfasında yer alan betiklerin ikinci bir web sayfası üzerindeki veriye erişimine sadece bu iki sayfa aynı köke sahipse izin vermektedir. Bir kök, URI şeması, hostname ve port numarasının bir kombinasyonu olarak tanımlanmaktadır. Bu politika, bir sayfada bulunan kötücül betiğin başka bir sayfada bulunan hassas verilere erişimini, o sayfanın Belge Nesnesi Modeli aracılığıyla engellemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Google Mobil Hizmetleri</span>

Google Mobil Servisleri kullanıcının mobil deneyimini geliştirmek için Google tarafından sağlanan uygulamalar ve hizmetlerdir. Google Mobile Servisleri, Android'den farklıdır; Google'dan tamamen "ayrı bir lisans" almaya devam ediyorlar.

Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR), Avrupa Birliği hukukunda, tüm Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanı içerisinde yer alan bireyler için veri koruma ve gizliliğine ilişkin bir tüzüktür. GDPR öncelikle bireylere kendi kişisel bilgilerini kontrol altına almalarını ve AB içerisindeki şirketlerin bu tüzükle uyumlu hale getirilmesini amaçlamaktadır.

Ghostery, ücretsiz ve açık kaynaklı bir gizlilik ve güvenlikle ilgili tarayıcı uzantısı ve mobil tarayıcı uygulamasıdır. Şubat 2017'den itibaren, Alman Cliqz International GmbH şirketine aittir. Yazılım ilk olarak David Cancel ve ortakları tarafından geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Özel tarama</span> Bazı web tarayıcılarında bulunan gizlilik özelliği

Özel tarama veya gizli tarama birçok web tarayıcılarında bulunan bir gizlilik özelliğidir. Böyle bir modda çalışırken, tarayıcı geçici bir oturum oluşturur. Tarayıcının ana oturumundan ve kullanıcı verilerinden izole edilmiştir. Web tarama geçmişi kaydedilmez ve çerezler gibi yerel veriler, oturum kapatıldığında silinir.

Dijital gözetim, bireyler veya gruplarla ilgili hassas ve iletişim bilgilerini içeren kişisel verilerin çeşitli sensörler, biyometrik tanımlama cihazları, veri analitiği, casus yazılımlar, kayıt cihazları gibi teknolojik araçlar kullanılarak izlenmesidir.

Tarayıcı güvenliği, ağ bağlantılı verileri ve bilgisayar sistemlerini gizlilik ihlallerinden veya kötü amaçlı yazılımlardan korumak için İnternet güvenliğinin web tarayıcılarına uygulanmasıdır. Tarayıcıların güvenlik açıkları genellikle JavaScript ile bazen Adobe Flash kullanan ikincil bir yüke sahip siteler arası komut dosyası (XSS) kullanır. Güvenlik açıkları ayrıca tüm tarayıcılarda yaygın olarak kullanılan güvenlik açıklarından yararlanabilir.).

Hedeflenmiş reklamcılık, belirli bir hedef kitleye yönelik olarak özelleştirilmiş reklam mesajlarını sunma sürecidir. Bu yaklaşım, reklamları geniş bir kitleye yaymak yerine, belirli demografik, ilgi alanları, davranışlar veya diğer ölçütler temelinde seçilen bireylerle daha doğrudan ve kişisel bir şekilde iletişim kurmayı amaçlar. Hedeflenmiş reklamcılık, genellikle çevrimiçi ortamlarda uygulanır.