Çeremi Tarihi Sit Alanı
ჭერემის ნაქალაქარი | |
 Çeremi'deki bir kilise | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Mimari tarz | Arkeolojik, tarihi |
| Konum | Çeremi, Gurcaani Belediyesi, Kaheti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 41°45′14″K 45°35′20″D / 41.75389°K 45.58889°D |
Çeremi Tarihi Sit Alanı (Gürcüce: ჭერემის ნაქალაქარი, anlamı, "Çeremi harabe şehri") Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Gurcaani belediyesinde konumlanmış Çeremi köyünde yer alan bir tarihi ve arkeolojik sit alanıdır. Kompleks, kilisenin kalıntıları, savunma duvarı olan bir kale ve bir mezarlıktan oluşmaktadır. Bu kalıntıların bir kısmı, Erken Orta Çağ Gürcü kroniklerinde bahsedilen, yok olmuş Çeremi kentidir ve Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
Tarihi
Çeremi, Alazani Nehrinin sağ kolu olan Çermistskali'nin kıyısında, Gombori Sıradağlarının kuzeydoğu yamaçlarında yer almaktadır.[2] Geç Antik Çağ'da, bu alan, Klasik kaynaklarının "Kartli İberyası" olarak bahsettiği bölge ve Albanya arasındaki stratejik sınır bölgesiydi. Çeremi'den ilk kez, 800 yılında Cuanşer'in kronikinde bahsedilmiştir. Kronikte, Çeremi'de iki kilise ve kiliselerin arasına bir kale inşa eden 5. yüzyıl Kartli kralı Vahtang Gorgasali'den bahsetmektedir. Vahtang, "Çeremi şehri"ni büyük oğlu Daçi'ye vermiştir. Vahtang'ın hükümdarlığının sonraki döneminde, Perslerin saldırısında Çeremi kalesi yıkılmıştır.[2][3] Bu olaydan sonra Çeremi, asla eski ihtişamını yakalayamadı, yine de 18. yüzyıla kadar piskoposun konutu olarak işlevini korudu. Dağıstan'dan gelen yağmalayıcı bir topluluk olan lekianobalar, Çeremi bölgesinin nüfusunu 1757 yılında ani bir şekilde sıfırlamıştır. Piskoposluğa son verilmiş ve bölge, komşu piskoposluklar Alaverdi, Bodbe ve Ninotsminda arasında bölüştürülmüştür.[4]
Arkeolojisi ve planı
Vahtang Gorgasali dönemindeki antik kent bulmak için yapılan arayışlar, 1979'da, yeni canlanan Çeremi köyünde arkeolojik bir keşfe yol açtı. Geç Tunç Çağı'ndan Yüksek Orta Çağ'a kadarki dönemden eserler ortaya çıkarılmış, aralarında MS 3 ve 7. yüzyıllar arasındaki döneme tarihlenen, çoğu kolektif olan birkaç sanduka mezar bulunmuştur. Sanduka mezarlardan bazıları, çanak çömlek, mücevher ve Roma madeni paraları içermektedir. Bu bölgede, 4 ve 5. yüzyıldan kalma bir salon kilisesi olan Azize Marina da açığa çıkarılmıştır.[2]
Vahtang Gorgasali ve Orta Çağ kronikleri ile ilişkilendirilen Geç Antik kentin kalıntıları, modern köyün yaklaşık 5 km batısındaki bir tepede bulunmuştur. Eski Çeremi'nin kalıntıları, 10 hektarlık bir alanı kaplayan kale, saray, kiliseler, koruyucu duvar ve diğer yapılardan oluşmaktadır.[2]
Çeremi kalesi, tepenin batı kenarında, kayalık bir tepede yer almaktaydı. 300 metrekarelik bir alanı kaplayan kale, altı oda, iki koridor ve bir kuleden oluşmaktaydı. Bu yapının doğusunda 30.50 × 15.70 m ölçülerinde bir saray vardı. Saraydaki her üç salonunda güneye açılan bir kapısı vardı. Her iki bina da büyük taş bloklardan inşa edilmiş ve kırmızı fayanslarla kaplanmıştır. Daha doğuda, nehir yatağına açılan bir duvar vardı; çift duvarlı olan güney bölümü, kaldırım taşlarıyla döşenmiş yola açılan bir şehir kapısına sahipti.[2]
Yıkık Çeremi kalesinin topraklarında iki kilise bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Azize Barbara kilisesi, stilize olarak 5. yüzyılın sonlarına tarihlenen, restore edilmiş bir salon kilisesidir. Kilise, saray kompleksinin bir parçasıydı. Adını Aziz Yorgi'den almış olan diğer kilise, üzerinde bulunduğu küçük "Tsverodabali" tepesinin adıyla da bilinir. Süslenmiş kumtaşı bloklardan inşa edilmiş, 10.27 × 3.74 metre ölçülerindeki bu Erken Orta Çağ kilisesi, yarım daire biçimli bir apsise, at nalı şekilli kubbe kemerine ve ağır hasarlı bir çevredalıza sahip bir salon kilisesidir.[2]
Modern köyün ortasındaki üç koridorlu Nikolaos katedrali, orta koridorda beşgen çıkıntılı bir apsise, kuzey ve güney koridorlarda ise yarım daire biçimli apsislere sahip bir bazilikadır. Muhtemelen 10 veya 11. yüzyılda, daha eski bir kilisenin arazisine inşa edilmiştir. Kuzey koridorun güney cephesi, Orta Çağ Gürcü alfabesi asomtavruli ile yazılmış, "Katolikos Melçizedek"den bahseden bir taş yazıt içermektedir. Kilisenin bitişiğinde, çok eski bir Hristiyan tapınağı veya eski bir Zerdüştçülük sunağı olduğu düşünülen, kubbeli kare bir yapının kalıntıları vardır. Yapı, 1924'te din karşıtı komünist eylemciler tarafından yıkılmıştır.[2] Köyün doğusundaki mezarlıkta, "Aziz Davit Kilisesi" olarak bilinen 5-6. yüzyıldan kalma üç koridorlu bir bazilika vardır. Bazilikanın parçalarından sadece at nalı apsisi ve orta nef günümüze kadar gelmiştir.[2]
Kaynakça
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ a b c d e f g h Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "Cheremi [ჭერემი]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 629-632. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2019.
- ^ Thomson, Robert W. (1996). Rewriting Caucasian history: the medieval Armenian adaptation of the Georgian chronicles; the original Georgian texts and the Armenian adaptation. Oxford: Clarendon Press. ss. 217-220. ISBN 0198263732.
- ^ Muskhelishvili, D (1987). "ჭერემი [Ch'eremi]". ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11 [Georgian Soviet Encyclopaedia, vol. 11] (Gürcüce). Tiflis. s. 391.
