İçeriğe atla

Çennakeşava tapınağı

Çennakeşava tapınağı, Belur

Çennakeşava tapınağı (Kannada dili: ಶ್ರೀ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನ) ya da ilk adıyla Vijayanarayana tapınağı(Kannada dili: ವಿಜಯನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ) Hoysala İmparatorluğu'nun ilk başkenti olan Belur'da, Yagaçi nehrinin kıyısında Hoysala kralı Vişnuvardhana tarafından 1117 yılında yaptırılan bir tapınaktır. Hoysala mimarisinin ilk örneklerinden olan tapınağın adı Güzel Vişnu anlamına gelir ve tanrı Vişnu'ya adanmıştır.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dravid dilleri</span> yoğunlukla Güney Hindistanda ve Sri Lankada konuşulan 73 dil

Dravid dil ailesi, yoğunlukla Güney Hindistan'da ve Sri Lanka'da konuşulan 73 dili içerir. Pakistan, Nepal ve Bangladeş'teki bölgelerde, bunlardan daha az olarak da Afganistan ve İran'da konuşulur. Ayrıca, ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Malezya ve Singapur'da Dravid'li göçmenler tarafından konuşulur.

Kannada ya da Kannadaca; Dravid dil ailesine bağlı, Hindistan'ın güneybatısında konuşulan, Karnataka eyaletinin resmî dillerinden bir tanesidir. Halkın Kannadias diye adlandırdıkları, kabaca 50 milyon kişinin konuştuğu bir dil olup dünyada en çok konuşulan 30 dilden biridir. Kannada dili, Kannada alfabesi kullanılarak yazılmıştır. Bu alfabe ise Kadamba alfabesinin geliştirilmiş bir şeklidir. Kannada dilinde yazılmış ilk yazılı belgeler millattan sonraki ilk milenyumda yazılmış, bu bilginin doğruluğu bulunan yazıtlarla kanıtlanmıştır. Dilin edebî gelişimi, 6. yüzyılda Gangalar ve 9. yüzyılda Raştrakutalar döneminde olmuştur. Dilbilim Uzmanları Heyeti'nin Hindistan Kültür Bakanlığına verdiği tavsiyeye ithafen Kannadaca, Hindistan hükûmetince klasik dillerden biri olarak kabul görmüştür. Haziran 2011'de, Mysore'daki Hint Dilleri Merkez Enstitüsü (CIIL) bünyesinde klasik Kannada dili çalışmaları merkezi kurulmuştur. Günümüzde Kannada edebiyatı eserleri Jnanpith ödülleri ve Sahitya Akademi ödülleriyle taçlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hoysala mimarisi</span>

Hoysala mimarisi, günümüz Hindistanı'nda Karnataka eyaletinin olduğu bölgede 11. ve 14. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş olan Hoysala İmparatorluğu döneminde gelişen özgün mimari tarzdır. Hoysala nüfuzu Güney Deccan yaylasına egemen olduğu 13. yüzyılda doruk noktasına erişmiştir. Bu dönemde inşa edilen Belur'daki Çennakeşava tapınağı, Halebidu'daki Hoysaleşvara tapınağı ve Somanathapura'daki Keşava tapınağı gibi irili ufaklı birçok tapınak Hoysala mimarisinin örnekleri olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Hoysala mimari ustalığının diğer örnekleri Belavadi, Amrithapura, Hosaholalu ve Nuggehalli'de bulunan tapınaklardır. Hoysala mimari tarzının incelenmesi sonucunda Hint-Aryan etkisinin önemsiz olduğu ve asıl Güney Hint tarzının baskın olduğu anlaşılır.

<span class="mw-page-title-main">Karnataka</span> Hindistanda bir eyalet

Karnataka Hindistan'ın dört güney eyaletinden biridir. 1956 yılında Hindistan'ın eyaletlerinin yeniden organize edilmesiyle kurulmuştur. İlk kurulduğunda adı Mysore olan eyalet, 1973 yılından itibaren Karnataka olarak değiştirilmiştir. Batısında Umman Denizi, kuzeybatısında Goa, kuzeyinde Maharaştra, doğusunda Andhra Pradeş, güneydoğusunda Tamil Nadu ve güneybatısında Kerala bulunur. Eyaletin yüzölçümü 191.791 km² ve Hindistan yüzölçümünün 5,83%'dir. Yüzölçümü açısından Hindistan'ın sekizinci, nüfus açısından ise dokuzuncu büyük eyaletidir. En çok kullanılan dil olan Kannada dili aynı zamanda resmî dildir.

<span class="mw-page-title-main">Hoysala İmparatorluğu</span> Hindistanın güneyinde var olmuş bir imparatorluk

Hoysala İmparatorluğu 10. ve 14. yüzyıllar arasında, günümüz Hindistanı'nın Karnataka eyaletinin bulunduğu bölgede hüküm sürmüş olan bir Güney Hindistan imparatorluğudur. İmparatorluğun başkenti önce Belur sonra da Halebidu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belur</span>

Belur, Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Hassan ilinde bulunan bir şehirdir. Hoysala İmparatorluğu'nun ilk başkentidir. Yalnızca 16 km. uzakta olan Halebidu şehriyle birlikte Karnataka eyâletinin en önemli turist uğrak yerlerinden birini oluşturur. Yörede bulunan yazıtlara göre şehirden Velapuri olarak da sözedilir.

Halebidu Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Hassan ilinde bulunan bir şehirdir. 12. yüzyılda Hoysala İmparatorluğu'nun Belur'dan sonra ikinci başkenti olmuştur. Hoysala mimarisinin en iyi örneklerinden olan Hoysaleşvara ve Kedareşvara tapınakları Halebidu'dadır. Belur'dan yalnızca 16 km uzaklıkta olan şehir kara yolu ve demiryolu ile Bangalore, Mysore ve Mangalore'a da bağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Hoysaleşvara Tapınağı</span>

Hoysaleşvara Tapınağı, Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Halebidu şehrinde bulunan ve Hoysala İmparatorluğu'ndan kalma bir tapınaktır. 12. yüzyılda Hoysala kralı Vişnuvardhana tarafından tanrı Şiva onuruna yaptırılan tapınağın inşaatı 1121'de bitirilmiştir. Güney Hindistan'da Şiva adına yapılan en büyük tapınaklardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Somanathapura</span> Hindistanda Bir Şehir

Somanathapura Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Mysore ilinde bulunan bir şehirdir. Şehirde bulunan Keşava Tapınağı Hoysala kralı III. Narasimha zamanında 1268 yılında yaptırılmıştır. Günümüze kadar çok iyi korunarak gelmiş olan bu tapınak Hoysala mimarisinin önemli örneklerindendir.

Keşava Tapınağı, Hindistan'ın Karnataka eyaletinin Mysore ilindeki Somanathapura şehrinde bulunan ve Hoysala İmparatorluğu döneminden kalma bir tapınaktır. Hoysala kralı III. Narasimha zamanında bir general tarafından inşa ettirilen bu tapınağın inşaatı yaklaşık 1268 yılında bitmiştir. Hoysala mimarisinin son büyük tapınaklarındandır.

Belavadi ya da diğer adıyla Ekaçakranagara, Hindistan'ın Karnataka eyâletinin Çikmagalur ilinde bulunan bir köydür. Belur ve Halebidu şehirlerine çok yakın olan bu köyde bulunan Viranarayana tapınağı Hoysala İmparatorluğu zamanından kalmadır. Hoysala mimarisinin örneklerinden biri olan tapınak Hoysala kralı III. Veera Ballala zamanında 1200 yılında yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nuggehalli</span>

Nuggehalli ya da diğer adıyla Nuggihalli Hindistan'ın Karnataka eyâletinde Hassan ilinde bulunan bir şehirdir. Hassan şehrine 50 km uzaklıkta yerleşmiş olan şehirde iki Hoysala tapınağı vardır. 1246 yılında inşa edilmiş olan Lakşminarasimha tapınağı ile 1249 yılında inşa edilmiş olan Sadasiva tapınağı Hoysala kralı Vira Someşvara zamanından kalmadır. Şehir eskiden Vijaya Somanathapura olarak adlandırılıyordu ve Bommanna Dandanayaka tarafından bir agrahara olarak kurumuştu. Hoysalaların kontrolü altına girmeden önce Çola hanedanı kontrolünde olan şehirde Çolalar tarafından yapılan Jayagondeşvara tapınağı da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Batı Çalukya İmparatorluğu</span> 10.-12. yüzyıllar yarasında Güney Batı Hindistanda hüküm sürmüş imparatortorluk

Batı Çalukya İmparatorluğu, 10. ve 12. yüzyıllar arasında Güney Hindistan'da Deccan yaylası'nın batısında hüküm sürmüş olan bir imparatorluktur. Bu hanedana günümüz Karnataka eyaletinin Basavakalyan şehrindeki başkentleri Kalyani nedeniyle Kalyani Chalukya da denir. 6. yüzyılda Badami şehrinden çıkan Çalukya hanedanı ile olan teorik ilişkileri nedeniyle de Geç Çalukya adı da verilir. Aynı dönemde Vengi şehrinde kurulmuş olan Doğu Çalukyalar hanedanından ayırmak için de Batı Çalukyalar adı verilir. Çalukyaların ortaya çıkmasından önce, iki yüzyıl boyunca Manyakheta, 2da kurulmuş olan Raştrakuta İmparatorluğu orta Hindistan ve Deccan yaylasının tamamına yakın bir bölüme hükmediyordu. 973 yılında Malvalı Paramara klanı tarafından Raştrakuta İmparatorluğu'nun başkentinin istilasından sonra ortaya çıkan karışıklıklardan istifade eden Bijapurlu derebeyi II. Tailapa efendilerine karşı başkaldırmış, onları yenmiş ve Manyakheta'yı başkenti yapmıştır. Kısa sürede güçlenen hanedan kontrolü eline almış ve başkenti Kalyani'ye taşıyan I. Someşvara zamanında imparatorluk olmuştur.

Badami, eski adıyla Vatapi, Hindistan'ın Karnataka eyâletinin Bagalkot ilinde bulunan bir şehirdir. 540 yılından 757 yılına kadar Badami Çalukyalarının kraliyet başkenti olmuştur. Tapınakları ile tanınmıştır. Agastya gölünü çevreleyen kızıl kumtaşı oluşumunun dibinde dar bir vadide kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çalukya Hanedanı</span>

Çalukya Hanedanı 6. ve 12. yüzyıllar arasında orta ve güney Hindistan'ın büyük bir bölümünde hüküm sürmüş olan bir kraliyet hanedanıdır. Bu dönem boyunca birbiriyle yakından bağlantılı ama bağımsız üç hanedan olarak hüküm sürdüler. İlk hanedan 6. yüzyılın ortasından itibaren başkentleri Badami'den hüküm süren Badami Çalukyaları dır. Banavasi'de Kadamba krallığının gücünün azaldığı dönemde bağımsızlığını kazanan Badami Çalukyaları, II. Pulakeşi zamanında kontrolü ellerine aldı. II. Pulakeşi'nin ölümünden sonra Doğu Çalukyalar Deccan Yaylasının doğusunda bağımsız bir krallık oldular. 11. yüzyıla kadar başkentleri Vengi'de topraklarını yönettiler. Deccan Yaylasının batısında 8. yüzyılda ortaya çıkan Raştrakutalar, Badami Çalukyalarının yerini almış ancak 10. yüzyıldan itibaren ise Badami Çalukyalarının soyundan gelen Batı Çalukyalara yönetimi kaptırmışlardır. Batı Çalukyalar başkentleri Basavakalyan'da 12. yüzyılın sonuna kadar hüküm sürmüşlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Vişnuvardhana</span>

Vişnuvardhana Hindistan'ın günümüz Karnataka eyaleti bölgesinde kurulmuş olan Hoysala İmparatorluğu'nun 1108-1152 yılları arasında hüküm sürmüş olan hükümdarıdır. Vişnuvardhana Çolalar ve efendileri Batı Çalukyalar bir dizi savaştan sonra Hoysala İmparatorluğunun yerini sağlamlaştırmıştır. Hoysala derebeyliğinin bu hükümdardan sonra bir kraliyet olarak saygı görmeye başladığı söylenir.

II. Veera Balalla, bir Hoysala imparatoru. Seuna, Güney Kalaçuri, Pandya, Kalyani Çalukya ve Çola hanedanlarına karşı zafer kazanmıştır. Onun döneminde ayrıca Kannada edebiyarında üretken bir edebi dönem yaşanmıştır. Ranna ve Rudrabhatta'yı desteklemiştir. Çikmagalur'daki Amrithesvara Tapınağı ve Halebidu'daki Kedareşvara Tapınağı, inşa ettirdiği tapınaklardan birkaçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vijayanagar İmparatorluğu</span>

Vijayanagar İmparatorluğu, Hint Yarımadası’nın güneyinde, Dekkan platosunda konuşlanmış bir imparatorluktur. 1336 yılında I. Harihara ve kardeşi I. Bukka Raya tarafından kurulmuştur. İmparatorluk, 1565 yılında Dekkan sultanlıkları karşısında aldığı büyük yenilgiden sonra yıkıldığı tarih olan 1646 yılına kadar yavaş bir çöküş içine girmiştir. Başkenti, imparatorluğun da ismini aldığı Vijayanagar idi.

<span class="mw-page-title-main">Hampi</span>

Hampi, Hindistan'ın Karnataka eyaletinin kuzeyinde bulunan köy. Vijayanagar İmparatorluğu'nun başkenti olan Vijayanagar şehrinin kalıntıları üzerine kurulmuştur. Vijayanagar şehri, içerisinde Virupaksha Tapınağı gibi birçok tapınağı barındıran önemli bir dini merkezdi. Hampi, Hampi'deki Anıtlar Grubu adı altında listelenmiş UNESCO Dünya Mirası alanıdır.

Seuna, Sevuna ya da Devagiri Yadavaları (850–1334), en parlak dönemini Tungabhadra ve Narmada nehirleri arasında bugünkü Maharaştra’da, Kuzey Karnataka ve Madhya Pradesh’in de bazı bölümlerini kapsayan bölgede kurdukları krallıkla yaşayan hanedandır. Kurdukları devletin başkenti Devagiri idi. Başlangıçta Seunalar, Batı Çalukya hakimiyetindeki bazı yerlerde toprak sahibiydi. 12. Yüzyıl ortalarında bağımsızlıklarını ilan ettiler ve II. Singhana döneminde en parlak dönemlerini yaşadılar.