Çekya tarihi

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Çek Cumhuriyeti topraklarına önce Keltlerin ve daha sonra da Cermenlerin yerleştikleri bilinmektedir. 5. yüzyılda burada yaşayan Cermen halkları Doğu Avrupa'dan gelen Hunlar, Avarlar, Bulgarlar ve Macarlar gibi kavimlerin zorlamasıyla Orta Avrupa'dan ayrılarak batıya ve güneye yayıldılar. Günümüzdeki Çeklerin ataları aynı dönemde Karadeniz ve Karpat dağlarından kalkarak Orta Avrupa'ya göç etmiş Güney Slavlardır. 7. yüzyılda Samo adında bir Frank tüccar bölgeye yerleşmiş Slavların başına geçerek bir Slav devleti kurdu. 8. yüzyılda bölgede Büyük Moravya Prensliği kuruldu. 874 yılında Çek kökenli I. Bořivoj Hristiyanlığı kabul ederek Büyük Moravya Prensliği'nden bağımsızlığını ilan etti ve böylece ilk Bohemya devleti ortaya çıktı. I. Bořivoj'un kurduğu Přemyslovců Hanedanı Bohemya'yı Orta Çağ'ın sonuna kadar yönetti. Orta Avrupa'nın en güçlü devletlerinden biri olan Bohemya Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.

Mezhep kavgalarından çıkan 15. yüzyıldaki Hussit Savaşları ve 17. yüzyıldaki Otuz Yıl Savaşları Bohemya halkına büyük zararlar verdi. 16. yüzyıldan itibaren bölge Habsburgların yönetimi altına girdi. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu zayıfladıkça Bohemya önce Avusturya İmparatorluğu sonra da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası haline geldi.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu I. Dünya Savaşı sonunda yıkılınca 1918 yılında Bohemya, Moravya, Silezya, Slovakya ve Karpat Rutenya bölgeleri birleştirilerek Çekoslovakya adında bir ülke haline getirildi. Yeni kurulan bu Çekoslovakya devleti Çek ve Slovakların yanı sıra Almanca, Macarca, Lehçe ve Rutence konuşan azınlıklara sahipti.

Adolf Hitler 1938 yılında Nazi yanlısı bir Çekoslovak vatandaşı olan Konrad Henlein'in desteğiyle Sudetenland bölgesine el koydu. Polonya Polonyalıların çoğunlukta olduğu Český Těšín bölgesini işgal etti. Macaristan da 1938 yılı sonunda Slovakya ve Karpat Rus bölgesini kazandı. II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra Slovakya Nazi Almanyası'yla anlaşarak Çekoslovakya'dan ayrıldı. Çek toprakları da Almanya tarafından işgal edildi. İşgal döneminde 390.000 Çekoslovak vatandaşı (83.000 Yahudi dahil) Naziler tarafından öldürüldü. Nihayet 9 Mayıs 1945 tarihinde Sovyet ve Amerikan birlikleri ülkeye girerek Alman işgaline son verdiler.

1945-1946 yıllarında Çekoslovakya 2,7 milyon Alman kökenli halkı Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Almanya ve Avusturya'ya sınırdışı etti. Almanlara karşı katliamlar yapıldı. Almanlar toplama kampları ve hapishanelerde tutsak edildi. Kısa bir süre boyunca Çekoslovakya'nın Alman azınlığı ortadan kayboldu. Bu arada Çekoslovakya'da Komünist Parti güç kazanmaya başlamıştı. 1948 yılında yönetim komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra 41 yıl boyunca Çekoslovakya Doğu Bloku'nda yer aldı.

5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen Alexander Dubček siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı. Ancak Prag Baharı adı verilen bu dönem aynı yılın 20 Ağustosunda Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi.

Kasım 1989'da Çekoslovakya Kadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle demokrasiye dönüş yaptı. Böylelikle Muhalefet liderlerinden biri olan Václav Havel demokratik Çekoslovakya'nın ilk cumhurbaşkanı oldu.

Slovakya'nın egemenlik talepleri 1992 yılı sonunda Çek ve Slovak temsilcilerinin Çekoslovakya'yı Çekya ve Slovak Cumhuriyeti olarak bölmeyi kabul etmesiyle yerine getirildi. Böylece ülke barışçıl bir şekilde ikiye bölündü. Bugünkü Çek Cumhuriyeti'nin resmi başlangıcı 1 Ocak 1993 olarak belirlendi.^[1] Çek Cumhuriyeti 1999 yılında NATO, Mayıs 2004'te ise Avrupa Birliği üyesi oldu.^[2]