İçeriğe atla

Çekya coğrafyası

Koordinatlar: 49°45′K 15°30′D / 49.750°K 15.500°D / 49.750; 15.500
Çekya coğrafyası
Çekya coğrafyası
Kıta Avrupa
Bölge Orta Avrupa
Koordinatlar
Yüzölçüm dünyada 118. sırada
78.865[1] km²
Kara : 97,95 %
Su : 2,05 %
Kıyılar 0 km
Sınırlar 2.143 km[2]
En yüksek nokta Sněžka,
1603,3 m
En alçak nokta Hřensko,
115 m
En uzun nehir Moldau,
433 km
En büyük göl Černé jezero,
18,4 ha


Çekya, Orta Avrupa'da yer alan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batıda Almanya, güneyde Avusturya, doğuda Slovakya ve kuzeyde Polonya ile komşu olan ülkenin coğrafyasını çoğunlukla alçak tepeler oluştururken sınırlar boyunca dağlarla çevrili platolar da görülmektedir. Ovaların iki bölgesi Elbe ve Morava nehirlerini boyunca uzanır. Ülkenin yaklaşık üçte biri ormanlarla kaplıdır.

Çek Cumhuriyeti ayrıca Hamburg rıhtımlarının ortasında Moldauhafen adında 30.000 m2'lik bir enklava sahiptir. Bu enklav Versay Barış Antlaşması'nın 363. maddesi ile dönemin Çekoslovakya devletine verilmiş, böylelikle denize sınırı olmayan bu ülke nehirden aşağı taşınan malların denizdeki gemilere aktarılabileceği bir yere erişim sağlamıştır. Bu enklav 2028 yılında Almanya'ya geri verilecektir.

Fiziki coğrafya

İklim

Çek Cumhuriyeti'nin Köppen iklim sınıflandırması

Çek Cumhuriyeti'nin iklimi ılıman olmakla birlikte genellikle okyanusal iklim ile karasal iklim arasında geçiş halindedir. Yazlar oldukça serin ve kuraktır, çoğu bölgede ortalama sıcaklık 20 °C civarındadır, kışlar oldukça ılık ve yağışlıdır ve çoğu bölgede ortalama sıcaklık bu mevsimde 0 °C'tur. Bağıl nem %60-80 arasındadır.

Jeoloji

Çek Cumhuriyeti'nin büyük bir bölümü coğrafi olarak Çek Masifi üzerinde yer alır. Ülkenin doğusunda, Batı Karpatlar'daki alan ülkenin en genç oluşumlu arazilerini barındırır ve Tersiyer döneminde yükselmiştir. Volkanik kayaçlar, Çek Masifinin temelini oluşturur. Tortul kayaçlar çoğunlukla Bohemya'nın kuzeydoğu kesiminde önemli kumtaşı alanları ile birlikte bulunur. Metamorfik kayaçlar arasında en yaygın bulunanı gnaystır.

Dağlar

Çekya'daki en önemli sıradağlar ülkenin sınırları boyunca uzanır. Bohemya'da, Almanya sınırını çevreleyen Bohemya Ormanı ve Ore Dağları yer alır. Ülkenin en yüksek noktası olan Sněžka ise Südet dağ zincirinde, deniz seviyesinden 1603 metre yüksekte yer alır. Ülkede yer alan başka bir dağ zinciri ise doğudaki Beskid Dağları'dır. Bu dağ zinciri doğu yönünde Polonya ve Slovakya'ya kadar uzanır.

Nehirler

Elbe ve Morava nehirlerinin drenaj alanları

Çekya'dan geçen dört büyük nehir bulunmaktadır. Elbe, (ÇekçeLabe) Bohemya'nın kuzey doğusundaki Krkonoše Dağları'ndan batı yönüne doğru akar ve ardından Kuzey Almanya'da Kuzey Denizi'ne kadar akmaya devam eder. Morava Nehri ise güney yönünde Tuna'ya doğru akar ve Karadeniz'de sonlanır. Odra Nehri, Moravya Silezya'da başlar ve kuzey yönünde Polonya üzerinden Baltık Denizi'ne akar. Dördüncü büyük nehir ise aynı zamanda Çek Cumhuriyeti'nin en uzun nehri olan Moldau (ÇekçeVltava) nehridir.

Su kaynakları

Doğal olarak oluşan su kaynakları oldukça azdır, önemli su kaynaklarının çoğu insan yapımı göletler ve barajlardır. En büyük gölet, 16. yüzyılda Třeboň çevresinde inşa edilen göletlerden biri olan Rožmberk Göleti'dir. Kapladığı alana göre en büyük baraj, 4870 herktar ile 1950'lerde inşa edilen Lipno Barajı'dır. Kübik kapasiteye göre en büyük rezervuar, Lipno aynı zamanda inşa edilen Orlík Barajı'dır. (716,000,000 m³)

Beşeri coğrafya

Nüfus coğrafyası

Çek Cumhuriyeti'nin nüfus yoğunluğu haritası
Doğal kaynaklar: Metaller mavi renk ile gösterilmiştir: Fe — demir cevheri, PY — pirit, PM – polimetal cevherler (Cu, Zn, Pb, vs.), U — uranyum. Fosil yakıtlar kırmızı renk ile gösterilmiştir: C — kömür, L — linyir, O – petrol. Ametaller yeşil renk ile gösterilmiştir: G — grafit, KA — kaolinit.

Çek Cumhuriyeti'nin nüfusunun yaklaşık nüfusu 10,6 milyondur. En yüksek nüfus yoğunluğu, Ostrava metropol bölgesinde ve en büyük şehir ve aynı zamanda başkent Prag şehrinin çevresindeki alandadır. En düşük nüfus yoğunluğu, çoğunlukla Almanların II. Dünya Savaşı'ndan sonra Çekoslovakya'dan sürülmesinin kalıcı bir sonucu olarak Almanya ve Avusturya sınır bölgelerindedir.[3]

Siyasi coğrafya

Çek Cumhuriyeti, on üç ile (Çekçekraje) ve bölgesel statüye sahip bir başkente bölünmüştür. Yetmiş altı ilçenin eski idari birimleri (Çekçeokresy) ise resmî kurumlarca hâlâ tanınmaktadır. Bunlardan bağımsız olarak ülke aynı zamanda tarihsel ve kültürel açıdan üç bölgeye ayrılmaktadır: Bohemya (batı), Moravya (doğu) ve Çek Silezyası (kuzeydoğu).

Güney Bohemya ili Merkez Bohemya ili Plzeň
Karlovy Vary ili Ústí nad Labem Liberec ili
Hradec Králové ili Pardubice ili Vysočina
Moravya-Silezya ili Olomouc ili Zlín
Güney Moravya ili Prag

Sanayi ve tarım

Ağır sanayiden en çok etkilenen alanlar Çek Cumhuriyeti'nin kuzeybatısındaki Sokolov Havzası ve Most Havzası'dır. Bu bölgelerde çıkarılan kahverengi kömür kaynakları çoğunlukla elektrik üretimi için kullanılmaktadır. Çekya'da üretilen tüm elektrik enerjisinin neredeyse %40'ının bu alanlarda çıkarılan kahverengi kömür kaynaklarından elde edildiği tahmin edilmektedir. Tarım ise Elbe Nehri ve Morava Nehri'ni çevreleyen ovaların etrafında yoğunlaşmıştır. Ülkenin yaklaşık üçte biri ormanlarla kaplıdır ve arazinin yaklaşık %40'ı tarım için uygundur. Sulanan arazi alanının ise yaklaşık 385 km2'ye yayıldığı tahmin edilmektedir.

Önemli şehirler

Şablon:Çekya'nin en büyük şehirleri

Kaynakça

  1. ^ "Largest countries in the world by area". worldometers.info. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021. 
  2. ^ "Czechia". CIA World Factbook. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021. 
  3. ^ Testa, Patrick A. (2020). "The Economic Legacy of Expulsion: Lessons from Postwar Czechoslovakia". The Economic Journal. doi:10.1093/ej/ueaa132. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çekya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Çekya, resmî adıyla Çek Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bir ülkedir. Kuzeyinde Polonya, batı ve kuzeybatısında Almanya, güneyinde Avusturya ve doğusunda Slovakya ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Slovakya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Slovakya (Slovakça: Slovensko ya da resmî adıyla Slovak Cumhuriyeti (Slovakça: Slovenská republika , Orta Avrupa'da bir ülkedir. Eski Çekoslovakya'nın bir parçasıydı. Başkenti ve en büyük şehri Bratislava'dır.

<span class="mw-page-title-main">Tuna</span>

Tuna, Almanya'nın güneyinde Kara Orman bölgesinde Donaueschingen kasabasında Brigach ve Breg nehirlerinin birleşmesiyle meydana gelen nehir.

<span class="mw-page-title-main">Aras</span> Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan ve İrandan geçerek Hazar Denizine akan nehir

Aras Nehri, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi'de dökülen bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Elbe Nehri</span> Orta Avrupada bir nehir

Elbe Nehri, Orta Avrupa'nın en büyük nehirlerinden biri. Çekya'nın kuzeyinde Polonya sınırına yakın 1400 m yüksekliğindeki Krkonoše (Giant) Dağı'nın zirveye yakın bir noktasından doğan nehir Almanya topraklarından geçtikten sonra Kuzey Denizi'ne dökülür. Hamburg'u yüzlerce parçaya ayırarak denize dökülen Elbe sayesinde Hamburg, "dünyada en çok köprüye sahip şehir" unvanını kazanmıştır. Elbe Nehri üzerinde yapılan birkaç köprüde nehir gibi suyla doldurularak turizme kazandırılmak için yeni ulaşım yolları yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Morava Nehri</span>

Morava Nehri, Çekya içerisinde yer alan ve Tuna'ya karışan bir nehir.

<span class="mw-page-title-main">Regen Nehri</span>

Regen Nehri Almanya'nın Bavyera eyâletinde yer alan, Tuna Nehri'nin sol kollarından biri olan bir akarsudur. Çekya'da Bohemya Ormanı'ndan Büyük Regen olarak doğar ve birkaç kilometre sonra sınırı aşarak Bayerisch Eisenstein adlı Alman köyüne girer.

<span class="mw-page-title-main">Bohemya</span>

Bohemya, Çekya'da bir bölgedir. Bohemya'nın toplam yüzölçümü yaklaşık 52.060 kilometrekaredir. Bohemya, Bohemya kralları tarafından yönetilen Moravya ve Çek Silezyası dahil geniş tarihsel Bohemya krallığı toprakları olarak da söylenebilir. 1918'e kadar Bohemya eyaleti Avusturya'ya aitti.

<span class="mw-page-title-main">Oder Nehri</span> Orta Avrupada Çek Cumhuriyetinden ve Polonya-Almanya sınırı boyunca akan nehir

Oder Nehri, Çekya'da doğarak Avrupa'nın kuzey kesimindeki ovaları sular ve Baltık Denizi'ne dökülür. Yaklaşık 850 kilometrelik uzunluğuyla, Vistül'den sonra Polonya'nın ikinci uzun nehridir. Aşağı Oder ve kolu olan Neisse Nehri, Polonya ve Almanya arasındaki sınırı oluşturur. Oder'in en uzun kolu olan Warta Nehri Polonya'nın tam ortasından geçer.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa coğrafyası</span> Avrupanın fiziksel kara kütlesinin tanımı

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmektedir. Oysa Avrupa ve Asya coğrafi açıdan birbirleriyle bağlantılı kıtalardır ve bazen Avrasya adı altında anılırlar. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Atlas Okyanusu ise batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya coğrafyası</span>

Bu madde Almanya coğrafyasını anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Spree</span>

Spree, Havel Nehri'nin ortalama 400 kilometre uzunluğunda olan yan kolu. Nehir Almanya Federal Cumhuriyeti'nin doğusunda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Lovosice</span>

Lovosice, Çekya'nın batısında yer alan Bohemya bölgesinin kuzey kesiminde küçük bir kasabadır. Avrupa'nın önemli akarsularından Elbe Nehri'nin sol kıyısında kuruludur. Bohemya dağlık alanlarının eteğinde yer alır. Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'ın 60 kilometre güneyindedir. Yaklaşık 10 bin nüfuslu bir yerleşim birimidir. Denizden yüksekliği 151 metre ve yüzölçümü 9.37 km²dir.

<span class="mw-page-title-main">Tana Nehri, Kenya</span>

Tana Nehri 700 kilometre uzunluğundaki Kenya'daki en uzun nehirdir ve Tana Nehri Bölgesine ismini verir. Kollarından Thika oluşur. Nehir Aberdare Dağlarında Nyeri'n batısına doğru yükselir. Kenya Dağı çevresinde güneye yönelmeden önce doğu doğrultusunda uzanır. Nehir daha sonra Kindaruma barajında bulunan Masinga Rezervuarı ve Kiambere Rezervuarı içine doğru akar. Barajdan sonra nehir, kuzeye döner ve Meru, Kuzey Kitui, Bisanadi, Kora ve Rabole Milli Parkı arasındaki kuzey-güney sınırı boyunca akar. Parkta, nehir doğu ve güney-doğu doğrultusuna döner. Ungwana Koyu'nda Hint Okyanusu dökülmeden önce Garissa, Hola ve Garsen kasabaları geçer.

<span class="mw-page-title-main">Děčín</span>

Děčín, Çekya'nın kuzeyinde Ústí nad Labem İli'nde bulunan bir küçük şehirdir. Ústí nad Labem ilindeki Děčín ilçesinin en büyük kenti olup bu ilcenin merkez kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Çekya'nın bölgeleri</span> Çekyanın idari bölümleri

Çekya'nın bölgeleri büyüklük ve nüfus olarak merkezi devlet ile ilçe arasında bulunan, en üst düzeyde bulunan yerel idare ve yerleşim birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Bohemya</span>

Güney Bohemya ili, Çekya'nın güneydoğu kesiminde tarihsel Bohemya ülkesi ile tarihsel Moravya ülkesinin güneybatısının ufak bir kısmını kapsayan bir il. İl merkezi České Budějovice kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Hradec Králové (bölge)</span>

Hradec Králové ili, Çekya'nın kuzeydoğu kesiminde tarihsel Bohemya ülkesi ile tarihsel Sudetland ve Polonya Silezya'sının ufak kısımlarını kapsayan bir il. İl merkezi Hradec Králové kentidir. Yüzölçümü 4,758 km² ve nüfusu 561,119 kişi olup Çekya'daki illerin küçüklerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Lausitz</span> Tarihi bölge

Lausitz Almanya ve Polonya arasında bölünmüş Orta Avrupa'da tarihi bir bölgedir. Bölge Sorb halkının yurdudur. Doğudaki Bóbr ve Kwisa nehirlerinden batıdaki Pulsnitz ve Kara Elster nedenlerine kadar uzanır, bugün Almanya'nın Saksonya ve Brandenburg eyaletlerinde ve ayrıca Batı Polonya'nın Aşağı Silezya ve Lubusz voyvodalıklarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Lipno Barajı</span>

Lipno Barajı Çekya'da Vltava Nehri boyunca inşa edilmiş bir baraj ve hidroelektrik santralidir. Baraj aynı zamanda Çek Cumhuriyeti'nin en büyük su kaynağı olma özelliğine sahiptir.