Çekoslovak Ulusal Konseyi

Çekoslovak Ulusal Konseyi, I. Dünya Savaşı sırasında Çek ve Slovak göçmenler tarafından anavatanlarını Avusturya-Macaristan'dan kurtarmak için kurulan bir organizasyondu. Savaşın sonlarına doğru, Çekoslovak Ulusal Konseyi resmi olarak geçici hükûmet statüsü kazandı ve konsey üyeleri Birinci Çekoslovakya Cumhuriyeti'nde üst düzey mevkilerde görevlendirildi.

Çeklerin ve Slovakların toprakları 1526 yılında Habsburg'un egemenliği altına girdi. Avusturya'daki Çekler ile Slovaklar arasındaki birlik kavramı, yirminci yüzyılın başında bazı Çek liderleri arasında kök saldı. Ancak, öneri Birinci Dünya Savaşı'na kadar iki halk arasında yaygın bir ilgi görmedi.

Ağustos 1914'te Birinci Dünya Savaşı patlak verdiğinde, birçok Müttefik ve tarafsız ülkede ikamet eden Çek ve Slovak göçmenler, Müttefiklerin davasına bağlılıklarını ifade etmek için örgütler kurdu. 1915'in başlarında Rusya'da yaşayan bir Çek olan Svatopluk Koníček, bu çeşitli grupları tek bir şemsiye organizasyon altında bir araya getirmek için ilk girişimde bulundu. Bununla birlikte projesi, liberal, demokratik Çek ve Slovak gruplar ile daha muhafazakar, Pan-Slav bakış açısına sahip olanlar arasındaki farkları kapatmayı başaramadı.

1882'de Prag'daki Charles Üniversitesi'nde profesör olan ancak Aralık 1914'te İsviçre'ye sürgüne giden Moravyalı politikacı Tomáš Garrigue Masaryk, Batı Avrupa'daki Çek ve Slovak gruplarının desteğini aldı. 14 Kasım 1915'te kendisine Yurtdışı Çek Komitesi adını veren örgütü, Avusturya-Macaristan'a savaş ilan eden bir manifesto yayınladı. Kısa bir süre sonra Yurtdışı Çek Komitesi, Çeko-Slovak Ulusal Konseyi olarak yeniden oluşturuldu.

Çekoslovak Ulusal Konseyi, eşbaşkan olarak ilk başta Masaryk ve başka sürgünde olan Josef Dürich'ten oluşuyordu. Eylül 1915'te sürgünde Masaryk'e katılan Edvard Beneš, örgütün genel sekreteri seçildi. Fransız Ordusunda havacı olan bir Slovak olan Milan Rastislav Štefánik, ulusal konseyde Slovak çıkarlarını temsil etmek üzere tayin edildi. Çekoslovak Ulusal Konseyinin merkezi Paris’deyken, diğer Müttefik ülkelerde şubeler açıldı.

1916'da Dürich, Çekoslovak Ulusal Konseyi'nin buradaki Çek ve Slovak gruplar üzerindeki yetkisini kurmak amacıyla Rusya'ya gitti. Ancak ülkeye gelişinden kısa bir süre sonra, Çarlık hükümetinin, savaştan sonra Çek ve Slovak anavatanlarını Rusya İmparatorluğu'na bağımlı veya yakın bir şekilde uyumlu hale getirmek amacıyla yeni bir göçmen örgütü planlarını desteklemeye başladı. Sonunda Dürich, Paris merkezli Çekoslovak Ulusal Konseyi'nden ihraç edildi ve Rusya'da doğrudan Çarlık hükümeti tarafından finanse edilen kendi ulusal konseyini kurdu. Bu arada, Rusya'daki Çek ve Slovak gruplar, Dürich yanlısı ve Masaryk yanlısı kamplar arasında bölündü.

Masaryk, Şubat Devrimi'nin patlak vermesinin ardından, Dürich ve grubunu Çarlık hükümetinin desteğinden mahrum bıraktıktan sonra bu rekabetin galibi olarak ortaya çıktı. Masaryk, 1 yıl sonra Rusya'ya gitti ve Rusya'daki Çekoslovak Lejyonunun örgütlenmesinde çok önemli rol oynayacak olan Çekoslovak Ulusal Konseyi'nin Rus şubesini kurdu.

Çekoslovak Ulusal Konseyi, Müttefik ülkelerde Habsburg karşıtı propaganda üretmeye devam etti, Fransa ve İtalya'da Çekoslovak lejyonları örgütledi ve savaş sırasında Prag'da kurulan bir yeraltı örgütü olan Maffia'ya gizli mesajlarla Bohemya'daki devrimci faaliyetlere önderlik etti.

1918 yazında Çekoslovak Ulusal Konseyi, Müttefik hükümetler tarafından tanınmak için kampanyasında önemli ilerleme kaydetti. 1 Temmuz'da Fransa Cumhurbaşkanı Raymond Poincaré, Çekoslovaklara özel bir diplomatik tüzük verdi. Bunu İngiliz hükümetinin 9 Ağustos'ta Çekoslovak Ulusal Konseyi'ni “gelecekteki Çeko-Slovak Hükümeti'nin mütevellisi” olarak tanıyan resmi bir açıklaması izledi. Amerika Birleşik Devletleri gelecek ay Çekoslovak Ulusal Konseyi'ni fiili bir hükûmet olarak tanıyarak bir adım daha ileri gitti.

14 Ekim 1918'de Beneš, Çekoslovak Ulusal Konseyi'ni resmen, Ulusal Konseyi geçici hükûmete çevirdi. Bunu ilk olarak Fransa tanıdı. O sırada, Masaryk cumhuriyetin cumhurbaşkanı, Beneš dışişleri bakanı ve Štefánik savaş bakanı olarak görev yapacaktı. Bu düzenleme 28 Ekim'de bağımsızlıklarını ilan eden Prag'daki Çek liderler tarafından kabul edildi. İki gün sonra, Slovak liderler, Martin'de düzenlenen bir toplantıda, yeni Çekoslovak devletine katılımlarını onayladılar.

Nazi Almanyası, Bohemya ve Moravya'yı ilhakını Mart 1939'da tamamladıktan sonra, Beneš, sürgünde, Londra'da Çekoslovak Ulusal Konseyi kurdu. Bu örgüt, 1941'de Müttefikler tarafından hukuki olarak tanınan sürgündeki Çekoslovak hükûmetini kurdu.