İçeriğe atla

Çekiç Harekâtı

Çekiç Harekâtı
Tarih12 Mayıs-7 Temmuz 1997[1]
Bölge
Kuzey Irak
Sonuç Kesin Türk zaferi
Taraflar
Türkiye TürkiyePKK
Komutanlar ve liderler
Türkiye Altay Tokat[2]Abdullah Öcalan
Güçler
- 30,000 asker[3]
10,000 köy korucusu[3]
Bilinmiyor
Kayıplar

Türkiye:
114 ölü
338 yaralı
2 helikopter düşürüldü[4]
(Türk Verisi)
KDP:

~200 ölü[5]

PKK:
3,145 ölü [6]

415 teslim

Çekiç Harekâtı, 1997 yılının Mayıs ayında başlayan ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin PKK'ya yönelik gerçekleştirdiği askerî operasyondur. TSK'nın Kuzey Irak'a yaptığı 200.000 asker ve korucunun katıldığı en kapsamlı operasyonlardan biridir.[7]

Türk Hükûmeti Birleşmiş Milletler sözleşmesinin 51. maddesindeki meşru müdafaa hakkını kullanarak 1992-1997 yılları arasında Kuzey Irak'taki PKK örgütünün silahlı militanlarının barındığı ve eğitildiği kamplara hava destekli kara kuvvetleri birlikleri ile operasyonlar yaptı. 1997 yılının Mayıs ayında başlayıp 2,5 ay süren Çekiç Harekâtı Kuzey Irak'a düzenlenen harekâtlar içinde katılan personel sayısıyla en kalabalık ve kapsamlı olanıydı.

Operasyon, Malatya 2. Ordu Komutanlığı sorumluluğunda yapılmıştı. Harekâtta sıklet merkezi dağlık bölgede operasyon yapan Jandarma Asayiş Komutanı Korgeneral Altay Tokat tarafından sevk idare edilmiştir. 7. Kolordu Komutanlığı ise Habur'dan mekanize birliklerle kuşatıcı bir manevra şeklinde icra edilmiştir. Harekâta katılan Barzani kuvvetlerine ait Peşmerge unsurları Jandarma Asayiş Komutalığı'nın kontrolünde görev yapmıştır. Ayrıca Saddam Hüseyin'in Sersingteki sarayı karargâh olarak kullanılmıştır. Orgeneral Çevik Bir: "Yurt içinde sağlanan huzur yurt dışında da sağlanmıştır" diyerek operasyonun biteceğini açıklamıştır.[8]

Bilanço

Kayıplar

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin verilerine göre Türk askerî birliklerinden 13 subay, 3 astsubay, 62 erbaş ve er, 21 geçici köy korucusu olmak üzere toplam 114 personel öldü. Ayrıca 24 subay, 17 astsubay, 248 erbaş ve er, 49 geçici köy korucusu olmak üzere toplam 338 personel yaralandı.[]

Harekâtta kesin olmayan bilgilere göre 2730[] PKK mensubu ölü, 415 PKK'lı[] ise yaralı olarak ele geçirildi ya da teslim oldu.

Ele geçen malzemeler

Ölü veya sağ olarak ele geçirilen PKK'lılarden elde edilen silahlar dışında bölgedeki PKK kamplarında yapılan aramalarda önemli ölçüde silah, mühimmat ve gıda maddeleri bulundu. Kamplarda 40 adet 120 mm, 30-40 adet 82 mm havan topu gibi ağır silahla ile yakın menzil savunma füzeleri, hafif silahlar ve bunlara ait yüzbinlerce mermi ele geçirildi.[]

160 bin ton gıda maddesi kamplarda TSK'nın eline geçti.[]

Diğer Kuzey Irak Harekatları

Kuzey Irak'taki silahlı PKK militanlarına karşı, Çekiç Harekâtı'ndan önce 1992 yılında Kazıma Harekâtı yapılmış ve 20,000 TSK personeli harekâta katılmıştı. Daha sonra 1995 yılında Çelik Harekâtı düzenlendi. Hasan Kundakçı'nın komuta ettiği harekâta 35,000 personel ve 10,000 köy korucusu katılmıştı.[7]

Kaynakça

  1. ^ "Çekiç Harekâtı (12 Mayıs-7 Temmuz 1997)". Hürriyet. 23 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009. 
  2. ^ "Altay Tokat'ın portresi: Üç madalyalı 'Çekiç' komutanı". Radikal. 28 Temmuz 2006. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009. 
  3. ^ a b "(page 155)" (PDF). 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012. 
  4. ^ "Turkey and Iran Face off in Kurdistan". 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012. 
  5. ^ "Chronology for Kurds in Iraq". 17 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012. 
  6. ^ "Irak'ın kuzeyine gerçekleştirilen büyük harekatlar". TRT Haber. 28 Mayıs 2019. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2023. 
  7. ^ a b Mercan, Faruk (24 Temmuz 2006). "Sınır ötesinde ABD ile çatışır mıyız?". Aksiyon. Cilt 607. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009. []
  8. ^ Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923 - 2000, c.4, YKY Yayınları, İstanbul 2002

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Silahlı Kuvvetleri</span> Türkiye Cumhuriyetinin askerî gücü

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), yurt dışından gelecek tehdit ve tehlikelere karşı Türk vatanını savunmakla görevli askerî kuvvettir. Görevi caydırıcılık sağlayacak şekilde askerî gücün muhafazasını ve güçlendirilmesini sağlamak, Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıyla yurt dışında verilen görevleri yapmak ve uluslararası barışın sağlanmasına yardımcı olmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Doğan Güreş</span> Türk asker ve siyasetçi

Doğan Güreş Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 21. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Komando (Türkiye)</span> Askerî sınıf

Komando, Türk Silahlı Kuvvetleri personeli muharip sınıflara bağlı subay, astsubay ve uzman erbaşlardan eğitime seçilen ve eğitimde başarılı olanlara verilen unvandır. Kuramsal eğitimler ve karar verebilme yetilerinin yanında alınan uzun süreli sistemli eğitimlerle kazanılan yetenekler çerçevesinde düşman hedeflerinin keşfini yaparak imha hareketlerine başlayan ikmal unsurları olmasa dahi görevine devam eden en zor şartlarda savaşabilen askerdir. Komandolar düşmana ani baskınlar yaparak düşman kuvvetlerinin fiziksel taktiksel ve moral yönünden zayıflatarak dost birlik ve kuvvetlere geniş hareket alanı sağlar. Deniz Komando deniz kuvvetlerinin denizcilerine verilen unvandır.

Çelik Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin PKK'ya karşı yaptığı askerî harekâtın adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aralık 2007 Kuzey Irak Operasyonları</span> Türkiyenin terör örgütü PKKya düzenlediği bir operasyon

Aralık 2007 Kuzey Irak Operasyonları, Türk Hava Kuvvetleri tarafından 16, 19, 22, 26 Aralık 2007 tarihlerinde PKK'ya karşı düzenlenen bir dizi hava harekâtıdır. 16 Aralık 2007 gecesi Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı savaş uçaklarının Irak'ın kuzeyinde bulunan Zap, Avaşin, Hakurk ve Kandil'i bombalamasıyla başlayan, Türkiye tarihinin ilk gece harekâtıdır. Operasyon 1.5 saat sürdü ve operasyona 50'ye yakın savaş ve ikmal uçağı katıldı. Bombardıman nokta atışlarıyla havadan yapıldı ve görüntüler anında Türk genelkurmayı karargâhına izletildi.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Harekâtı</span> Askerî harekât

Güneş Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 21 Şubat 2008'de yerel saatle 19.00'da Kuzey Irak'a yönelik başlattığı Türk Hava Kuvvetleri destekli sınır ötesi kara harekâtı. Harekât 29 Şubat 2008 tarihinde, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı birliklerinin Türkiye sınırları içine dönmesiyle son bulmuş, harekâtın sonlandığı Genelkurmay Başkanlığı tarafından da doğrulanmıştır.

Şafak Harekâtı, 1997 yılının Eylül ayında başlayan ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin PKK'ya ve yöneticilerine yönelik gerçekleştirdiği operasyonlardır. TSK'nın Kuzey Irak'a yaptığı, yaklaşık 15.000 asker ve korucunun katıldığı operasyonlardan biridir.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kuzey Irak'ta yaptığı operasyonlar listesi, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Türkiye'ye karşı artan saldırılara karşı ilk sınır ötesi operasyonunu 1983'te Irak'ta dönemin Baas rejimiyle yapılan anlaşmayla gerçekleştirilmiş, operasyonda Kuzey Irak'taki Kürt peşmergeler ve sınırın beş kilometre ötesindeki PKK'ya ait kamplar hedef alındı. PKK'nın güvenlik güçleri ve sivilleri ait doksanlı yıllarda artan saldırılarına karşılık Kandil Dağları'nda bulunan yöneticileri ve örgüt militanlarını hedef alan askerî ve hava hareketleri gerçekleştirilmiştir.

PKK saldırıları (2015-günümüz), Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri ardından PKK üyelerinin sık sık yol kesip araç yakma ve şantiye basarak kamu malına zarar vermesi, son olarak Şanlıurfa'da Ceylanpınar saldırısı olarak bilinen PKK üyelerince 2 polisin öldürülmesinin akabinde artan PKK'nın saldırıları sonrası çözüm süreci ve ateşkesin durdurulmasının hemen ardından 8 Ağustos 2015 tarihinde başlayan çatışmaların PKK üyelerinin güvenlik güçlerine karşı düzenlediği Iğdır, Dağlıca ve Siirt saldırıları sonrası Türkiye'de yapılan Kasım 2015 Türkiye genel seçimlerinin ardından doğu ve güneydoğu gölgelerinde özyönetim ve halk ayaklanması başlatma teşebbüsünde bulunan PKK miitanlarına karşı başlatılan Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü ile ortak yürütülen özel harekat polisleri ve SAS komandolarının da destek verdiği kamuoyundan hendek operasyonları olarak bilinen operasyonların başlatılmasıyla devam eden silahlı çatışma süreci.

<span class="mw-page-title-main">Süpürge Harekâtı</span>

Süpürge Harekâtı, 4 Ağustos 1991 tarihinde 100-150 kişilik PKK'lı grubun Şemdinli'deki Samanlı Jandarma Karakolu'na silah ve roketatarla düzenlediği saldırıda 10 er hayatını kaybetmiş, 7 er kaçırılmış ve 9'u da yaralanmış, ertesi gün Anavatan Partisi Merkez Karar ve Yönetim Kurulu toplantısının ardından dönemin Türkiye Başbakanı Mesut Yılmaz; 5 Ağustos 1991 gecesi Kuzey Irak'taki PKK unsurlarına karşı Hava Kuvvetleri Komutanlığı destekli karadan sınır ötesi harekâtının başladığını, Irak sınırından içeri 19 km ilerlendiğini ve Kuzey Irak'taki kamplarda Abdullah Öcalan'ın kardeşi Mehmet Öcalan'ın da olduğunu duyurmuştur. Türk Silahlı Kuvvetleri bölgedeki PKK unsurlarını yok etmek ve PKK'ya ait kamp ve mühimmatı ele geçirmek için düzenlediği bu operasyona temizlik anlamına yakın "süpürge harekâtı" demiş, kamuoyunda "temizlik" olarak da telaffuz edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şehit Yalçın Operasyonu</span>

Şehit Yalçın Operasyonu, Türkiye'de Irak ve Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) gerçekleştirdiği 2015 Suruç saldırısı akabinde 23 Temmuz 2015 tarihinde Suriye tarafından açılan ateşle Astsubay Yalçın Nane'nin ölümü ve angajman kurallarınca karşılık verilmesinin ardından sabaha karşı F-16'larla 3 IŞİD hedefi vurulmuş yine akabinde 25 Temmuz 2015 tarihinde 22:55'te Diyarbakır 8. Ana Jet Üssü'nden kalkan F-16 Irak hava sahasına girerek PKK'ya ait Zap, Metina, Basyan, Kandil, Hakurk, Sinat, Haftanin, Avaşin ve Gara kamplarını vurdu. Operasyonlara astsubay Yalçın Nane'nin adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ekim 1992 sınır ötesi harekatı</span>

Ekim 1992 sınırötesi harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından dokuzuncu kez Kuzey Irak'taki PKK kamplarına yönelik gerçekleştirilen sınır ötesi harekât.

<span class="mw-page-title-main">Pençe operasyonları</span> Kuzey Irakta Türk askeri operasyonları

Pençe operasyonları, Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde PKK'ya karşı başlattığı sınır ötesi harekât olan Kararlılık Harekâtı'nın devamı olan operasyonlardır. Pençe Operasyonu, Pençe-2 Operasyonu, Pençe-3 Operasyonu ve Pençe-Kaplan Operasyonu olarak dört aşamada devam etmiştir. Pençe-Kartal Operasyonu ile Mahmur'un ve Sincar'ın da vurulduğu bir hava taarruzu düzenlenmiştir. Operasyonlar süresince TSK Kuzey Irak'ta Hakurk, Sinat-Haftanin bölgelerine askerî üs kurarak ilerlemekte ve bölgeye yerleşmektedir. Türk yapımı balistik füze olan Bora da ilk kez bu operasyonlar süresinde denenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kış Kartalı Hava Harekâtı</span>

Kış Kartalı Hava Harekâtı, 2 Şubat 2022 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri birimleri tarafından Irak ve Suriye kuzeyinde bulunan ve örgüt militanları tarafından üs olarak kullanılan Derik, Sincar ve Karacak bölgelerindeki örgüt yuvalarına karşı başlatılan sınır ötesi askerî harekâttır.

Pençe Kılıç Hava Harekâtı , 19 Kasım 2022 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından başlatılan hava operasyonudur.

Bu sayfada 1995 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.

Bu sayfada, 1997 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tokat Harekâtı</span>

Tokat Harekâtı, 14 Haziran 1996'da Türk Hava Kuvvetleri ve Türk Kara Kuvvetleri tarafından Kuzey Irak'taki Kürdistan İşçi Partisi'ne (PKK) karşı gerçekleştirilen bir harekâttır. Bu harekât, daha büyük bir operasyon olan Çelik Harekâtı'nın bir parçasıydı. Operasyonun ardından, Türk hükümeti 6 Türk askerinin ve 90 PKK militanının öldürüldüğünü açıkladı.