Çekerek
| Çekerek | |
|---|---|
 Yozgat'ın Türkiye'deki yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Yozgat |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Fidan Bozkır |
| • Belediye başkanı | Üzeyir İnce (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 751 km² |
| Rakım | 925 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 19.786 |
| • Kır | 9,447 |
| • Şehir | 9.968 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 66500 |
| İl alan kodu | 354 |
| İl plaka kodu | 66 |
Resmî site cekerek.bel.tr | |
Çekerek; Yozgat ilinin kuzeydoğusunda, il merkezine 90 kilometre uzaklıkta olan bir ilçesidir.
Tarihçe
Çekerek, eskiden Hacıköy adı altında merkezi bir köy iken, Tokat ilinin Zile ilçesine bağlıydı. 1924-1925 tarihlerinde ilçe merkezi Kadışehri'ne nakledilince Hacıköy de bu ilçeye bağlandı. İlçe merkezi bir yıl sonra Kadışehri'nden Hacıköy'e nakledildi. Ancak daha sonra Sorgun ilçe olunca Hacıköy de bu ilçeye bağlı bir köy olarak kaldı. Hacıköy, 1928 yılında Sorgun ilçesine bağlı bucak haline geldi ve durumunu 1944 yılına kadar muhafaza etti. 1944 yılının Ekim ayında Çekerek Irmağı'nın adı verilerek Hacıköy bucağı, ilçe merkezi haline geldi. Aynı tarihte ilçe belediyesi de kuruldu. Sorgun ilçesine bağlı Kadışehri ve Mamure -yeni adı ile "Aydıncık" bucakları da Çekerek ilçesine bağlandı. 20.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla Çekerek ilçesine bağlı 105 köyden, Aydıncık 32 köy ile, Kadışehri 33 Köyle çekerek ilçesinden ayrılarak iki yeni ilçe olmuşlardır.[] Bu durum Çekerek'i olumsuz yönde etkilemiştir.[] Şu an Çekerek ilçesine bağlı 40 köy, 4 belde bulunmaktadır.
Coğrafi durum
İlçe, il topraklarının kuzeydoğusundadır. Doğuda Kadışehri ve Saraykent; güneyde Sorgun; batıda Aydıncık; kuzeyde Tokat-Zile ve Çorum-Ortaköy ile çevrilidir. İdari olarak 4 belde ve 40 köy bağlı bulunmaktadır.
İlçenin arazi yapısı genellikle dağlıktır. Doğusunda Deveci ve Fakı Dağları, batısında Alan Dağı, güneyinde ise Gebzel Dağı yer almaktadır. Genellikle dik ve kayalık olan dağların, yapılarında kalken çok olduğu için erime ile çok sayıda mağara oluşmuştur. Doğusu ve güneyi düzlük olan ilçenin başlıca ovaları da buralarda bulunmaktadır. Batısında; Aydıncık - Kazankaya ve Bazlambaç arasında Kümbet Ovası, doğuda; Kadışehri ilçesi ve civarındaki köyleri de içerisine alan Kadışehri Ovası ilçe merkezine yakın Koyunculu, Sarıkaya ve Kahyalı arpaç gibi köylerin arazisini içerisine alan Koyunculu Ovası yer almaktadır.
İl’in en büyük akarsularından ve Yeşilırmak’ın en büyük kollarından birisi olan Çekerek Irmağı ve buna bağlı kollar ilçenin başlıca akarsularını oluşturmaktadır. Çamlıbel Dağları’ndan doğan Çekerek Irmağı, Deveci Dağları’nı aştıktan sonra ilçe topraklarına girer. Burada, Karadere, Göndelen, Akdağmadeni ve Görmügöz derelerini de alarak, Keleboğazı mevkiinde ilçe topraklarını terk eder. Sorgun’un; Emirler ve Gököz köylerinden kaynaklarını alan Sabıköz’ü de Çekerek arazisindeki küçük suları toplayarak, Kurtağıl yöresinde Çekerek Irmağına karışır. Kayalar köyünden doğan ve ilçenin içerisinden geçen, bağ ve bahçeleri sulayan Başöz’ü, Sabıközü’nün en önemli kollarındandır. İlçenin batıdaki en uzak beldesi olan Baydiğin arazisinin doğan Bakır Çay’da, Kazankaya arazisinde Çekerek Irmağı’na karışan önemli kollardandır.
İklim
Çekerek Yöresi’nde, İç Anadolu’nun tipik karasal iklimi ile Karadenizardı iklimi arasında bir geçiş iklimi görülür. Yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve yağışlı geçen bu iklimde kışın nem oranı oldukça fazladır. İlçe merkezinde karın yerde kalma süresi ve kar yağışı çevresine göre daha azdır.
Bitki örtüsü
Yörenin yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Fakat, yapılan araştırmalardan eski çağlarda Çekerek civarında yoğun ormanlarla kaplı olduğu anlaşılmıştır. İlçe, günümüzde İl’in ormanca zengin sayılan alanlarının birisidir. (% 32.53). Yukarıoba, Ortaoba, Karahacılı, Tipideresi, Fakıdağı,Kavakalan, Arpaç, ilbeyli ve diğer dağlık alanlarda; çam, meşe ve ardıç ağaçlarından oluşan seyrek ormanlar bulunmaktadır.
Nüfus
İlçenin nüfusu 2020 yılı sonuçlarına göre 19.415 kişi olup, bu nüfusun 9.968'i ilçe merkezinde, 9.447'si de köylerde yaşamaktadır. İlçede Km²'ye 23 kişi düşmektedir.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1945[2] | 35.414 | 1.329 | 34.085 |
| 1950[3] | 41.197 | 1.585 | 39.612 |
| 1955[4] | 45.690 | 1.943 | 43.747 |
| 1960[5] | 50.061 | 2.385 | 47.676 |
| 1965[6] | 53.739 | 3.286 | 50.453 |
| 1970[7] | 57.693 | 3.720 | 53.973 |
| 1975[8] | 63.718 | 3.796 | 59.922 |
| 1980[9] | 64.669 | 5.517 | 59.152 |
| 1985[10] | 74.315 | 7.024 | 67.291 |
| 1990[11][a] | 38.420 | 10.398 | 28.022 |
| 2000[12] | 40.689 | 12.339 | 28.350 |
| 2007[13] | 30.463 | 11.394 | 19.069 |
| 2008[14] | 28.799 | 10.983 | 17.816 |
| 2009[15] | 28.352 | 10.963 | 17.389 |
| 2010[16] | 27.690 | 10.953 | 16.737 |
| 2011[17] | 26.810 | 10.868 | 15.942 |
| 2012[18] | 25.441 | 10.961 | 14.480 |
| 2013[19] | 23.699 | 10.736 | 12.963 |
| 2014[20] | 22.729 | 10.768 | 11.961 |
| 2015[21] | 20.857 | 10.447 | 10.410 |
| 2016[21] | 20.680 | 10.712 | 9.968 |
| 2017[21] | 19.583 | 9.600 | 9.983 |
| 2018[21] | 19.786 | 9.356 | 10.430 |
| 2019[21] | 19.467 | 9.856 | 9.611 |
| 2020[21] | 19.415 | 9.968 | 9.447 |
| 2023[21] | 18.781 | 9.120 | 9.661 |
İlçede, halkın en önemli geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Arazi dağlık ve eğim kuvveti olduğu için tarıma elverişli arazisi dardır. Mer’aların geniş yer kapladığı ilçede daha çok koyun ve keçi beslenmektedir. Başta Çekerek Irmağı olmak üzere ırmak kenarındaki düzlüklerde tarım yapılarak; arpa, buğday, nohut, mercimek, soğan ve şekerpancarı gibi ürünler yetiştirilmektedir.
Tarihte Çekerek Aynacıoğlu İsyanı
İstiklal Savaşı'nın başlarında ilçenin Özüveren köyünde mukim Aynacıoğulları etrafında topladıkları eşkiyalarla birlikte isyan çıkarmış, Zile ve Akdağmadeni ilçelerini basmışlardır. Tokat bölgesinde, TBMM kuvvetlerim uğraştıran bir başka isyan ise Aynacıoğlu Hasan tarafından çıkarılan isyandır. Aynacıoğlu çetesi, Akdağmadeni doğusunda bulunan Ayvalıközü’nde Binbaşı Çolak İbrahim Bey kumandasında 2. Kuvva-i Seyyare tarafından dağıtılmasına rağmen Aynacıoğlu Hasan, Hükûmet kuvvetlerini bir süre uğraştırdı. Nihayet 1921’de Batı Anadolu’da Yunanlarla savaşmak şartı ile teslim oldu.
Tarihte bu olaya "Kör Hoca Olayı" da denilir. Daha sonraları Ali Galip Bey'in Milletvekili olan bir kardeşinin ve bucak halkının teşebbüsleri ile şehit subayların kemikleri o zaman bucak merkezi olan ve şimdiki ilçe merkezi bulunan Hacıköyü'ne 1935 yılında getirilerek bir şehitlik abidesi diktirilmiştir. Bu abide ilçenin ortasındadır.
Çekerek Barajı
Çekerek barajı, su toplama ve kapasite açısından Türkiye'deki barajlar arasında 10. sıradadır. Elektrik üretiminde önemli bir yer tutmayacak olan baraj daha ziyade sulama ve taşkınları önleme amaçlıdır. Baraj gölünün uzunluğu 37 km olup setin eni 15 km yi bulacaktır. 4 köy tamamen kalkacak, 8 köyünde arazileri kısmen su altında kalacaktır.
Lavanta Adası
Çekerek barajı yapımı sonrası baraj içerisinde çeşitli küçük adalar ve yarım adalar oluşmuştur. Bu yarım adalardan birisine Orman Bakanlığı tarafından düzenleme getirilmiştir. Oluşturulan bu yarım adadaki alana çok sayıda lavanta fidesi dikilerek yarım adanın tamamı lavanta bitkisiyle süslenmiştir.[22]
Notlar
Kaynakça
- ^ "11/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çekerek Nüfusu - Yozgat". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Yozgat Çekerek Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "LAVANTA ADASI | Çekerek Belediye Başkanlığı". cekerek.bel.tr. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
Dış bağlantılar
- Çekerek Kaymakamlığı29 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
