İçeriğe atla

Çeçenistan'da LGBT hakları

LGBT ve Çeçen İçkerya bayraklarıyla sarılmış halde Çeçen
annelerinin kendi çocuklarıyla yas tutmasını sahneleyen aktivistler.
1 Mayıs 2017. Nevski Bulvarı, Sankt-Peterburg.[1][2]

Çeçenistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) hakları, Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi çeşitli insan hakları örgütleri arasında uzun zamandır endişe kaynağı olmuştur. Rusya'nın bir parçası olarak Rusya'daki LGBT kanunlarının çoğu bu bölgede de yürürlüktedir. Ancak Çeçenistan, Rusya sınırları içerisinde bulunan yarı-özerk bir cumhuriyet olup kendi yasal koduna sahiptir ve erkekler arası cinsel ilişkilere yönelik ölüm cezasını öngörür. Üstelik LGBT vatandaşlara az yasal koruma mevcuttur ve hükûmet, eşcinsellikle suçlanan bireylerin kendi aileleri tarafından öldürülmelerini teşvik etmektedir.

Eşcinselliğe karşı şiddet, eşcinsel ve biseksüel erkeklerin kaçırılması ve gözaltına alınması, sonra da dövülmeleri ve işkence edilmeleri yaygın olarak gözlemlenmektedir.[3][4] Bu darbe kapsamında yüzden fazla (bazı tahminlere göre birkaç yüz) erkek hedef olarak alındı.[3] Bunların en az üç tanesi,[5] bazı raporlara göre 20 tanesi, öldürülmüştür.[6] Tutuklanıp öldürülenlerin tam sayısı hâlen bilinmemektedir.[4] Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'yle çalışan bir uzman danışmanlar paneli, Nisan 2017'nin başında şu ifadeyi yayımladı: "Bunlar bölgede görülmemiş bir ölçekte zulüm ve şiddet eylemleri olup Rusya Federasyonu'nun uluslararası insan hakları hukuku yükümlülüklerini ciddi şekilde ihlal etmektedir."[4]

Kültürel unsurlar

Çeçenistan, nüfusu ağırlıklı olarak Müslümanlardan oluşan ultra-muhafazakâr bir toplumdur. Bu toplum içerisinde homofobi oldukça yaygındır ve eşcinsellik büyük bir tabu olarak görülür.[3] Rusya'nın güneyindeki diğer bölgelerde olduğu gibi Çeçenistan'da da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "kısmen yeraltına itilen İslamcı aşırılığı kendi çıkarları için kullanmak amacıyla, yerel Müslüman liderlere geleneksel Müslüman değerlerine dair kendi yorumlamalarını uygulama yetkisini verdi."[4] 2017'de İnsan Hakları İzleme Örgütü bir raporda şu beyanatta bulundu: "Homofobinin oldukça kuvvetli ve yaygın olduğu Çeçenistan'da LGBT bireylerin savunmasız oldukları konusunda abartı yapmak zordur. LGBT bireyler, yalnızca yetkililer tarafından zulüm edilme tehlikesinde değil, ayrıca aile namusunu lekeleme gerekçesiyle kendi aile üyeleri tarafından 'namus cinayeti' kurbanı edilme tehlikesindedirler."[7] Çeçen Cumhuriyeti Başkanı Ramazan Kadirov, hukuk uygulamasına alternatif olarak LGBT bireylerin kendi aileleri tarafından yargısız olarak infaz edilmelerini teşvik etmiştir. Bazı durumlarda hapiste bulunan eşcinsel erkekler, kendi aile üyeleri tarafından öldürülmelerine olanak sağlamak için cezaevinden tahliye edilmiştir.[8]

Yasal durum

19. yüzyılın sonlarında Rusya'nın Çeçenistan'ı ele geçirmesiyle eşcinsellik Çeçenistan'da ilk kez yasadışı edildi. Ekim Devrimi'nin ardından Rusya'nın tümü eşcinselliği serbestleştirdi, ancak Jozef Stalin'in hükmü altında eşcinsellik, tüm Sovyetler Birliği'nde yine yasak oldu. Eşcinsellik 1993 yılında Rusya'da bir kez daha yasal oldu,[9] ancak 1991 ile 2000 yılları arasında Çeçenistan Rusya'dan de facto olarak bağımsızdı. Bölgedeki savaş ağalarıyla rekabet etmek için Çeçenistan Başkanı Aslan Mashadov 1996'da Şeriat hukukunu uyguladı ve Çeçenistan ceza kanunundaki 148. madde doğrultusunda iki erkek ya da bir erkek ile bir kadın arasında karşılıklı rızayla yer alan anal cinsel ilişki, ilk iki suçta kırbaç cezası ile, üçüncü suçta ise idam cezası ile cezalandırıldı.[10]

2000'de Çeçenistan'ın doğrudan Rusya yönetimi altına tekrar girmesine rağmen Çeçenistan kendi özerkliğini hâlâ kısmen muhafaza etmektedir. Çeçenistan'ın şu anki lideri Ramazan Kadirov için The Independent gazetesinde şu cümlelere yer verilmiştir: "İslam'ı Çeçenistan'ın günlük hayatının merkezine getirdi ve kendi cinsel yönelimlerini ortaya koyan eşcinseller çoğunlukla ayrımcılığa maruz kalmakta ve kendi ailelerinden dışlanmaktadır."[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Batchelor, Tom (1 Mayıs 2017). "Russian police round up LGBT activists demonstrating against persecution of gay men in Chechnya". The Independent. 14 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2017. 
  2. ^ Kramer, Andrew E. (1 Mayıs 2017). "Russians Protesting Abuse of Gay Men in Chechnya Are Detained". New York Times. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2017. 
  3. ^ a b c Walker, Shaun (13 Nisan 2017). "Chechens tell of prison beatings and electric shocks in anti-gay purge: 'They called us animals'" (İngilizce). The Guardian. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  4. ^ a b c d Chan, Sewell (13 Nisan 2017). "U.N. Experts Condemn Killing and Torture of Gay Men in Chechnya" (İngilizce). New York Times. 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  5. ^ "Russia asked to end alleged killings of gays in Chechnya" (İngilizce). Associated Press. 13 Nisan 2017. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  6. ^ O'Hara, Mary Emily (12 Nisan 2017). "Pleas for Help From Gay Men in Chechnya on Rise, Russian Group Says" (İngilizce). NBC News. 16 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  7. ^ Lokshina, Tanya (4 Nisan 2017). "Anti-LGBT Violence in Chechnya" (İngilizce). İnsan Hakları İzleme Örgütü. 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2017. 
  8. ^ Smith, Lydia (11 Nisan 2017). "'People are being tortured and killed': Chechnya's deadly anti-LGBT crisis" (İngilizce). International Business News. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017. 
  9. ^ "Russia: Update to RUS13194 of 16 February 1993 on the treatment of homosexuals" (İngilizce). Immigration and Refugee Board of Canada. 29 Şubat 2000. 8 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009. 
  10. ^ Breaking the Silence: Human Rights Violations Based on Sexual Orientation (İngilizce). Uluslararası Af Örgütü. 1997. s. 34. ISBN 1873328125. 
  11. ^ Osborne, Samuel (7 Nisan 2017). "Gay men being tortured and murdered in Chechen prisons, claim detainees" (İngilizce). The Independent. 4 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2017. He has brought Islam to the fore of Chechnya's daily life, and gay people who reveal their sexuality are often discriminated against and shunned by their families. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Gey, eşcinsel anlamında bir sıfat, terim ve isim. Genellikle eşcinsel erkekleri belirtmek üzere kullanılan terim, aynı zamanda eşcinsel kadınları tanımlamak için de kullanılmaktadır. Türkçeye İngilizcedeki "gay" kelimesinden; İngilizceye ise Eski Fransızcadaki "gai" kökeninden geçmiştir. Aslen "neşeli, umursamaz" ve "canlı renkli, gösterişli" anlamlarına gelen gey terimi ilk olarak 1960'lı yıllardan itibaren erkek eşcinseller tarafından kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. İngilizcedeki "gay" kelimesinin diğer anlamlarında kullanımı da zamanla yok olmaya yüz tutmuştur. Kadın eşcinsel anlamına gelen lezbiyen kelimesi ise 1800'lü yıllardan beri kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Homofobi</span> homoseksüel ve LGBT bireylere karşı hoşnutsuzluk veya ön yargı

Homofobi, eşcinsellere veya eşcinselliğe karşı duyulan nefret, önyargı, hoşnutsuzluk, korku veya ayrımcılıktır. Geniş manası ile diğer cinsel yönelimlere sahip olan LGBT kişileri de içerir. Sıfat olarak, homofobisi olan kişiler homofobik olarak anılır. Homofobik davranış ilkelerini sergileyen kişinin gerçekleştirdiği eylemler bütünü "homofobi" sadece psikiyatrik bir kavram değildir. Her 48 saatte bir, eşcinsel bir kişinin homofobiyle bağlantılı şiddete maruz kalarak öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Uluslararası Af Örgütü'ne göre yaklaşık 70 ülkede eşcinsellere şiddet uygulanmaktadır ve 8 ülkede eşcinsellere idam cezası verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eşcinsellik</span> Aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantiklik, cinsel çekim ya da cinsel davranış

Eşcinsellik veya homoseksüellik, aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantizm, cinsel çekim ya da cinsel davranıştır. Eşcinsellik, bir yönelim olarak “kişiyi ağırlıklı olarak ya da tümüyle kendisiyle aynı cinsiyette olan kişilere karşı romantik ya da cinsel çekimleri yaşamaya yönlendiren kalıcı kişisel nitelik” olarak ifade edilir. Aynı zamanda kişiyi bu çekimlere dayanan davranışlarla ilişkili kimlik hissi ve bu çekimleri paylaşan diğer kişilerden oluşan topluluğa olan üyeliğini de tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Çeçenistan</span> Rusya Federasyonunda idari bir bölge

Çeçenistan, resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti, yaygın olarak bilinen şekliyle Çeçenya, Rusya Federasyonu'nun federal bölgelerinden (cumhuriyet) birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Kadirov</span> Çeçen siyasetçi

Ramazan Ahmetoviç Kadirov, Rusya Federasyonu'na bağlı Çeçenistan'ın üçüncü devlet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">LGBT</span> Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireyler için kullanılan kısaltma

LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de LGBT hakları</span> Türkiyede lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireylerin hakları

Türkiye'de lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler diğer vatandaşlara göre dezavantajlı durumdadırlar. Türkiye eşcinsel ilişkileri tanısa da medeni kanununda cinsel yönelim ya da cinsiyet kimliği gibi bir ifadeye yer vermez ve eşcinsel çiftlerin birlikteliklerini yasal zeminde tanımaz. 2013 yılında ILGA-Europe, Türkiye'yi LGBT haklarının korunması konusunda 49 ülke arasında 39. sıraya yerleştirmişti ancak 2024 yılında 46. sıraya geriledi. Türkiye'yi sıralamada sadece Azerbaycan ve Rusya takip etti.

<span class="mw-page-title-main">İran'da LGBT hakları</span>

İran'da eşcinsellik toplum tarafından tabulaştırılır ve eşcinsel ilişkiler yasa dışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya'da LGBT hakları</span>

Almanya'da eşcinsellik, açıklık ve tolerans ile baskı ve toplu katliâm arasında değişen olay, durum ve tavırlara şahit olmuş çalkantılı bir tarihe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'da LGBT hakları</span>

Ermenistan'da LGBT hakları, 2003 yılından bu yana yasaldır ancak LGBT hakları ülkenin kuruluşundan bu yana değişmiş değildir. Eşcinsellik Ermenistan toplumunun bir kısmında tabu konusu olmaya devam etmekle birlikte LGBT bireyler için ayrımcılık karşıtı yasa yoktur. Erkek ve kadın hemcins cinsel aktivite cinsel rüşt yaşını gözetmek şartıyla yasaldır. Ancak ülkede eşcinsel ilişki ve birlikteliklere yönelik haklar ve anayasada ayrımcılık karşıtı bir yasa mevcut değildir. Yine ülkede eşcinsellik karşıtlığı yaygın olmasına karşın ülke genelinde ihbar olmaması da dikkat çekmektedir.

LGBT topluluğu veya LGBT toplumu, lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireylerin ortak çıkarları, sorunları ve hedefleri doğrultusunda birleşmesi, bir bütün haline gelmesi. LGBT olup farklı sorunları olan gruplar, topluluklar, altkültürel hareketler, gey mahalleleri ve LGBT örgütlerinden oluşmaktadır. Bu amaçla oluşturulan LGBT topluluğu eşcinsel bireylerin insan hakları hareketinin temelini attı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi</span>

Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi, Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihini konu alır. Sovyetler Birliği'nde eşcinselliğin durumu üç ana dönemde incelenir. Ekim Devrimi sonrası dönemde 1917-1933 arasında homoseksüellik suç olmaktan çıkarılarak eşcinseller kanun önünde önceki ve sonraki döneme göre daha avantajlı bir konuma sahip olmuştur. Bu yılların akabinde Stalin döneminden itibaren kanunlarca "hastalık" olarak nitelendirilmiştir. 1934-1986 yılları arasında yeniden suç kapsamına alınarak kamuoyuna duyurulmaksızın kovuşturma ve hukuki süreçlere tabi tutulmuştur. 1987-1990 yılları arasında ise kamuya açık tartışmalara izin verilmiş; bilim, akademi ve edebiyatta çeşitli konularla ele alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nde LGBT tarihi</span>

Amerika Birleşik Devletleri'nde LGBT tarihi, 20. yüzyıla kadar cezai takibat, toplumsal kınama ve ayrımcılığın karşısında kendi cinsel yönelimlerini çoğunlukla ancak gizlice ifade edebilen kişilerin tarihidir. İngilizcede "in the closet" ifadesine sebep olan bu gizlilik nedeniyle tarih araştırmacıları çoğunlukla yetersiz kaynaklarla çalışmaya zorundalar. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar eşcinsel kadınların hayatları yeterince belgelenmemiştir. Eşcinsel topluluğu, eşcinsellerin kendilerini ifade edebildikleri altkültürel ortamlardan oluştu ve bunun daha 20. yüzyılın ilk yıllarında var olduğu tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'da LGBT hakları</span>

Lübnan'da LGBT bireyler, LGBT olmayan bireylerin uğramadığı yasal ve sosyal zorluklarla yüz yüze gelmektedir. Buna rağmen, Arap Dünyası'nın diğer ülkelerine göre çok daha fazla özgürlüklere sahiptirler. Çeşitli mahkemeler, Lübnan Ceza Kanunu'nda "doğanın yasalarına aykırı" cinsel ilişkileri yasaklayan 534. maddenin LGBT bireyleri tutuklamak için kullanılmaması gerektiği sonucuna varmış; bu nedenle eşcinsellik de facto olarak yasaldır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da LGBT hakları</span>

Kazakistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transseksüel (LGBT) hakları sınırlıdır. Kazakistan'daki LGBT kişiler, LGBT üyesi olmayanların yaşamadığı yasal durumlar, sosyal zorluklar ve ayrımcılıkla karşı karşıyadırlar. Hem erkek hem de kadınların eşcinsel ilişkileri Kazakistan'da yasaldır, ancak aynı cinsiyetten çiftler ve aynı cinsiyetten çiftler tarafından yönetilen aileler için yasal korumalar geçerli değildir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'da LGBT hakları</span>

Romanya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan insanların karşılaşmadığı yasal zorluklar ve ayrımcılığa uğrayabilir. Romanya toplumunun LGBT vatandaşların haklarına dair tutumu genel olarak muhafazakârdır. Buna rağmen, 2000 yılından beri ülkede LGBT hakları mevzuatı konusunda büyük değişimler yer almıştır. Son yirmi yıl içerisinde eşcinsellik yasak olmaktan çıkarıldı, kapsamlı ayrımcılık karşıtı yasalar uygulandı, cinsel rüşt yaşı eşit yapıldı ve homofobik nefret suçlarına karşı yasalar sunuldu. Üstelik Bükreş'teki senelik onur yürüyüşü ve Kaloşvar'daki "Gay Film Geceleri" gibi etkinliklerin düzenlenmesiyle, LGBT topluluklarının görünürlüğü artmıştır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, 2006'da Romanya'yı "cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı hak ihlâlleriyle mücadele etmekte örnek verici ilerlemeler" kaydeden beş ülkeden biri olarak nitelendirdi. Pew Research Center'ın 2016 yılında yaptığı bir ankette, Romanyalıların yüzde 85'i, eşcinselliğin toplum tarafından kabul edilmemesi gerektiği görüşündeydi.

<span class="mw-page-title-main">Rus eşcinsel propaganda yasası</span>

Çocukları Geleneksel Aile Değerlerinin İnkârını Savunan Bilgilerden Korumak Amaçlı Yasa, bazı medya kuruluşlarında kısaca eşcinsel propaganda yasası olarak geçer, Rusya'da henüz yürürlükte olan federal bir yasadır. 11 Haziran 2013 tarihinde Devlet Duması'nda oybirliği ile kabul edildi ve 30 Haziran 2013'te Başkan Vladimir Putin tarafından yasalaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan'da LGBT hakları</span>

Kırgızistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir. Kırgızistan'da hemcins cinsel ilişkileri hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır fakat karşı cins çiftlerinin sahip olduğu yasal korunmalar hemcins çiftlerinin başta olduğu hanehalklarına mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan'da LGBT hakları</span>

Türkmenistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Fas'ta LGBT hakları</span>

Fas'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin uğramadığı yasal zorluklarla karşılaşmaktadır. Fas'ta hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasadışıdır.