Çeçen-Rus çatışması

Tarih	1785-günümüze
Bölge	Kuzey Kafkasya

Taraflar

Çeçen silahlı gruplar

Kafkasya Emirliği (2007-2017)

Çeçenistan (1991-2007)

Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti (1917-1920)

Kafkasya İmamlığı (1828-1859)

Çeçenistan (1785-1791)

Rusya (1991-günümüze)

Sovyetler Birliği (1922-1991)

Rusya SFSC (1917-1922)

Rus İmparatorluğu (1785-1922)

Çeçen-Rus çatışması (Rusça: Чеченский конфлик Çeçenski konflik; Çeçence: Нохчийн-Оьрсийн дов Noxçiyn-Örsiyn dov), Rusya hükûmeti ile çeşitli Çeçen güçleri arasındaki çeşitli çatışmalardır. Çatışmaların geçmişi 1785 yılına kadar uzanmaktadır, ancak çatışmanın unsurları çok daha uzak zamanlara dayanmaktadır.

Rus İmparatorluğu başlangıçta müttefiki Gürcistan ve düşmanları Kaçar ve Osmanlı imparatorlukları ile iletişim aracı olmak dışında Kuzey Kafkasya ile çok az ilgilendi, ancak bölgedeki Rus faaliyetlerinin neden olduğu artan gerginlikler Çeçenlerin ayaklanmasına yol açtı. 1785'teki Rus varlığı, ardından yeni çatışmalar ve 1817'de Kafkas Savaşı'nın patlak vermesine neden oldu. Rus kuvvetleri ayaklanmaları 1862'de bastırabildi.

Rus İç Savaşı sırasında, Çeçenler ve diğer Kafkas halkları, 1921'de Kızılordu tarafından işgal edilmeden önce birkaç yıl bağımsızlık içinde yaşadılar. II. Dünya Savaşı sırasında bazı Çeçenler, Alman işgalini Sovyetler Birliği'ne karşı isyan etmek için bir fırsat olarak gördü. Buna karşılık, Stalin'in emriyle kitlesel olarak Orta Asya'ya sürgün edildiler ve burada 1957'ye kadar kalmaya zorlandılar.

Çeçen ve Rusya hükûmeti arasındaki en son çatışma 1990'larda gerçekleşti. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, Çeçen ayrılıkçılar Çeçen İçkerya Cumhuriyeti adı altında 1991'de bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1994 yılının sonlarında Birinci Çeçen Savaşı çıktı ve iki yıl süren çatışmalardan sonra Rus kuvvetleri Aralık 1996'da bölgeden çekildi. 1999'da çatışmalar yeniden başladı ve çatışmalar Grozni Muharebesi'nde başkentin büyük ölçüde yıkılmasıyla ve Rus ordusunun 2000 yılının Şubat ayı başlarında başkent üzerinde kontrolü ele geçirmesiyle sonuçlandı. Buna karşın çatışmalar ve isyanlar ile birlikte savaş, birkaç yıl boyunca çeşitli şekillerde ve değişen derecelerde devam etti. 2017 yılında çatışmaların sona erdiği ilan edildi.^[1]^[2]^[3]

Kaynakça

^ ["Глава ФСБ объявил о ликвидации бандподполья на Северном Кавказе (Rusça)". 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. Глава ФСБ объявил о ликвидации бандподполья на Северном Кавказе (Rusça)]
^ Нечаев А., Зайнашев Ю. Россия выиграла еще одну важнейшую битву 31 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Взгляд.ру, 19.12.2017 (Rusça)
^ Mark Youngman (27 Haziran 2017). "Lessons From The Decline Of The North Caucasus Insurgency". crestresearch.ac.uk. Centre For Research and Evidence on Security Threats. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şamil Basayev</span> Çeçen komutan

Şamil Salmanoviç Basayev, Çeçen direniş lideri ve Çeçen İçkerya Cumhuriyeti silahlı kuvvetleri komutanı.

Grozni Rusya'nın Çeçen Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Sunja Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin ismi Rus çarı Korkunç İvan'a ithafen Grozni olarak seçilmiştir. Eski isimleri ise Süncekale ve Cevherkale'dir. Yüzölçümü 324,16 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarıyla 271.573'tür. 2010 nüfus sayımına göre, nüfusu 271.573 olan nüfusu, 2002 nüfus sayımına göre 210.720 olan nüfusuna kıyasla artmış olsa da, 1989 nüfus sayımına göre 399.688 olan nüfusun sadece üçte ikisi kaydedilmiştir. 1870'e kadar Rusça: Groznaya olarak bilinirdi.

Çeçenistan, resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti, yaygın olarak bilinen şekliyle Çeçenya, Rusya Federasyonu'nun federal bölgelerinden (cumhuriyet) birisidir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

Şeyh Mansur veya doğum ismiyle Uşurma, Çeçenistan, Çerkesya ve Dağıstan ordularına komutanlık etmiş Çeçen İslam âlimi, asker ve Kuzey Kafkasya'nın 1. İmamı. Kuzey Kafkasya'da Rus emperyalizmine karşı cihat hareketinin başlatıcısı olarak görülmektedir.

Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, bugünkü Azerbaycan'dan önce 1920 yılında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin yıkılması ve Kızıl Ordu'nun işgaliyle kurulan, 1920–1922 ile 1936–1991 yılları arasında varlığını sürdüren, Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir.

Kafkasya Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun 2. ve 3. orduları ile Rus İmparatorluğu Kafkas Ordusu'nun karşı karşıya geldikleri cephe. Kafkasya Cephesi, savaş sırasında Doğu Anadolu Bölgesi içlerine kadar genişlemiş, Trabzon, Bitlis, Muş ve Van şehirlerine kadar yayılmıştır. Kara harbi, Karadeniz Bölgesinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu deniz gücü ve Rus donanması tarafından desteklenmiştir.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

İnguşetya, İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.

Kafkas Savaşı, Rus İmparatorluğu'nun Kuzey Kafkasya halklarına karşı yaptığı savaştır. 1817'den 1864'e kadar süren bu savaşta Ruslar; Çerkesler ve Şeyh Şamil önderliğindeki Çeçenler ve Dağıstanlılara karşı savaşmıştır. Savaşın batı yakası Rus-Çerkes Savaşı, doğu yakası ise Mürid Savaşı adıyla incelenir.

İkinci Çeçen Savaşı, 29 Eylül 1999 tarihinde Rus ordusunun Çeçenistan'a girmesiyle başlayan ve Nisan 2009'a kadar süren savaş. Rusya'nın Çeçenistan'a girme nedeni, Çeçenistan'daki Mashadov hükûmetinin Uluslararası İslami Barış Tugayı adlı örgütün Dağıstan'ı işgal etmeye başlayıp burada Radikal İslamcı bir yönetim kurmasını engellemekte başarısız olmasıydı. Rusya Çeçenistan'ın ana hatlarına hava saldırısı düzenledikten sonra askeri kara operasyonlarına başladı. Rus ordusu teçhizat,sayı,askeri araç ve hava gücü bakımından çok daha üstündü,yaklaşık 1,5 yıl içinde Çeçen yerleşimleri Rusların eline geçti. Şehirlerdeki direnişçiler ve Yabancı Mücahitler dağlarda gerilla savaşı vermeye başladı. Çeçen savaşçılar ve Mücahitler Rus ordusuna vurkaç taktikleri ve pusular ile kayıp verdirmeye başladı. 2009 yılında Rusya savaşın bittiğini açıkladı. 2017 yılında da çatışmalar sona erdi ve silahlı Çeçenler ve Yabancı savaşçıların sayısı sıfırlandı.

Dağıstan Operasyonu, Dağıstan Savaşı veya Dağıstan'ın İşgali, 1999'da Uluslararası İslami Barış Tugayı adlı örgütün Çeçenistan topraklarından Dağıstan'da bazı köyleri işgal etmeye başlamasının ardından Rusya Silahlı Kuvvetleri tarafından Dağıstan'da İslami bir devlet kurulmasını engellemek ve kaybedilen bölgeleri geri almak için başlatılan operasyondur.

Rusya Federasyonu İç Birlikleri, Rusya hükûmetine bağlı jandarma benzeri paramiliter kolluk kuvveti.. 5 Nisan 2016'da iç yapısı değiştirilerek İç İşleri Bakanlığı'ndan ayrılmış ve Rusya Ulusal Muhafızları adını almıştır.

Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Başkenti Grozni idi.

1944 Sürgün Mağdurlarına Anıt 1940-1944 Çeçenistan Ayaklanması sonrası Josef Stalin'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri olduğu dönemdeki Sovyetler Birliği yönetiminin Şubat 1944'te Orta Asya'ya zorunlu göç sırasında ve sonrasında Çeçen kurbanlarını anmak için 1992 yılında açılan Çeçenistan'nın başkenti Grozni'nin merkezinde bulunan anıt.

<span class="mw-page-title-main">Mürid Savaşı</span>

Murid Savaşı (1829-1859) Kafkas Savaşı'nın doğu cephesinde yaşanan çatışmaların genel adıdır. Rus İmparatorluğu'nun Kuzey Kafkasya'daki bağımsız halkları bünyesine almasıyla sonuçlanmıştır.

Rusya Federasyonu Ulusal Muhafızları veya Rosgvardiya Başkomutan, Güvenlik Konseyi Başkanı yetkilerini elinde bulunduran Rusya Devlet Başkanına doğrudan bağlı iç güvenlik askeri teşkilatı. Ulusal Muhafızlar, Rus Silahlı Kuvvetlerinden ayrı bir güçtür.

Grozni Muharebesi veya Çeçenlerin verdiği adla Cihad Operasyonu 6 Ağustos'ta Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ne bağlı savaşçıların Rus işgali altında olan, Çeçenistan'ın başkenti Grozni diğer adıyla Caharkale'ye başlattığı saldırı sonrası 2 hafta içinde kendilerinden çok daha güçlü olan Rus Ordusu'nu mağlup edip Grozni'yi yeniden ele geçirmesiyle sonuçlanan muharebe. Çeçen zaferi sonrası Hasavyurt Anlaşması imzalandı, Rusya'nın Çeçenistan'dan çekilmesi bu mağlubiyet sonrası yapılan anlaşmalarla kararlaştırıldı.

İçkerin Savaşı Mayıs-Haziran 1842’de İçkerin ormanında, Kozhalg-Duk tepesinde Çeçenistan'daki Shuani köyü, General Grabbe komutasındaki Rus birlikleri arasında İçkerin Savaşı, İçkerya generallerinin komutasındaki Çeçen birlikleri Shuaib Centoroevsky ve Ullubiy-Mulla Aukhovsky. Rus birliklerinin harekâtının amacı aul Dargo’yu yok etmekti. Ancak, müfreze kaleye ulaşamadı, ağır kayıplar nedeniyle Grabbe geri çekilmek zorunda kaldı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.