İçeriğe atla

Çeçen-İnguş Sürgünü

Çeçen-İnguş Sürgünü
Yeniden yerleştirilen Çeçenlerin ve İnguşların Sovyetler Birliği içindeki varış yerleri
BölgeKuzey Kafkasya
Tarih23 Şubat-Mart 1944
HedefÇeçenler ve İnguşlar
Saldırı türü
Açlık · Katliam · Etnik temizlik · Tehcir
Ölü123.000–200.000 Çeçen ve İnguş veya toplam nüfusun 1/4 ila 1/3'ü (Çeçen kaynakları 400.000 kişinin öldüğünü iddia ediyor)[1]
İşleyenlerSovyetler Birliği (NKVD)
SebepRuslaştırma

Çeçen-İnguş Sürgünü (ÇeçenceДо́хадар, Ардахар, Махках дахар[2][3][4][5]), 1940-1944 Çeçenistan Ayaklanmasının ardından Josef Stalin'in emriyle alınan Sovyet hükûmeti kararıyla 23 Şubat 1944 tarihinde başlayarak Çeçen ve İnguş nüfusun Orta Asya'ya ve Sibirya'ya sürgün edilmesidir. Sürgünde insanların 1/4'ü ölmüştür.

Kaynakça

  1. ^ Chanturiya, Kazbek (23 Şubat 2017). "After 73 years, the memory of Stalin's deportation of Chechens and Ingush still haunts the survivors". OC Media. 4 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  2. ^ "Къам дохорх лаьцна дийцар берашна а дихкинера Нохчийчохь". Маршо Радио (Çeçence). 24 Şubat 2014. 2 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. 
  3. ^ "Нохчийчохь долу хьал гайтаран куьзга ду Кутаев Руслан лаьцна латтор". Маршо Радио (Çeçence). 2 Temmuz 2014. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. 
  4. ^ "«Хьахон мел дихки а, дазло и къематде»". Маршо Радио (Çeçence). 23 Şubat 2016. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. 
  5. ^ Хь. Даудова (25 Şubat 2020). "«Хуьлуш лаьтташехь бакъхила йиш яц аьлла хетара…»". Даймохк (Çeçence). 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cevher Dudayev</span> Çeçen asker ve siyasetçi

Cevher Musayeviç Dudayev, Sovyet Hava Kuvvetleri generali olmuş Çeçen lider. 1991'den 1996'daki ölümüne kadar Kuzey Kafkasya'da ayrılıkçı bir bölge olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Grozni</span> Rusyaya bağlı Çeçenistanın başkenti

Grozni Rusya'nın Çeçen Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Sunja Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin ismi Rus çarı Korkunç İvan'a ithafen Grozni olarak seçilmiştir. Eski isimleri ise Süncekale ve Cevherkale'dir. Yüzölçümü 324,16 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarıyla 271.573'tür. 2010 nüfus sayımına göre, nüfusu 271.573 olan nüfusu, 2002 nüfus sayımına göre 210.720 olan nüfusuna kıyasla artmış olsa da, 1989 nüfus sayımına göre 399.688 olan nüfusun sadece üçte ikisi kaydedilmiştir. 1870'e kadar Rusça: Groznaya olarak bilinirdi.

<span class="mw-page-title-main">Çeçenistan</span> Rusya Federasyonunda idari bir bölge

Çeçenistan, resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti, yaygın olarak bilinen şekliyle Çeçenya, Rusya Federasyonu'nun federal bölgelerinden (cumhuriyet) birisidir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

İnguşlar, Kuzey Kafkas halklarından biridir. Büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu'na bağlı İnguşetya’da yaşar. Günümüzde İnguşların büyük çoğunluğu, Müslümandır ve Çeçence ile yakın akraba bir dil olan İnguşça konuşurlar. İnguşlar, Sovyet döneminde Çeçen-İnguşya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde Çeçenlerle bir arada yaşıyorlardı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Çeçenlerden ayrılarak İnguş Cumhuriyeti adı ile ayrı bir cumhuriyet oldular.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Osetya-Alanya</span> Rusya Federasyonunda bir bölge

Kuzey Osetya-Alanya Cumhuriyeti (Rusça: Республика Северная Осетия - Алания

<span class="mw-page-title-main">İnguşetya</span> Rusyaya bağlı federe cumhuriyet

İnguşetya, İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.

<i>Komünizmin Kara Kitabı</i> Siyasî kitap

Komünizmin Kara Kitabı: Suçlar, Terör, Baskı, sosyalist devletlerce gerçekleştirilen soykırım, yargısız infaz, sürgün ve yapay kıtlık konularını irdeleyen, siyasi ve sivil baskılar hakkında yazılmış bir kitaptır. Kitap ilk olarak Le Livre noir du communisme : Crimes, terreur, répression adıyla 1997'de Fransa'da yayımlanmıştır. Türkçe çevirisi ise Komünizmin Kara Kitabı adıyla Doğan Kitap tarafından 2000 yılında piyasaya sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Sürgünü</span> Kırım Tatar soykırımı

Kırım Tatar Sürgünü veya Kırım Tatar Soykırımı, Sovyet hükûmeti tarafından yürütülen ve Josef Stalin adına hareket eden NKVD Başkanı Lavrenti Beriya tarafından organize edilen 18-20 Mayıs 1944'te en az 191.044 Kırım Tatarının etnik temizliği ve kültürel soykırımıdır. NKVD üç gün içinde çoğunlukla kadınları, çocukları, yaşlıları, hatta komünistleri ve Kızıl Ordu üyelerini, bin kilometre uzaklıktaki Özbek SSC'ye sınır dışı etmek için sığır trenlerini kullandı. Kırım Tatarları, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki nüfus transferi politikası tarafından kapsanan birkaç etnik gruptan biriydi.

1940-1944 Çeçenistan Ayaklanması, Sovyetler Birliği ile Finlandiya arasında gerçekleşen Kış Savaşının ardından Hasan İsrailov ve Mairbek Şeripov'un Kafkas Dağları'nda Çeçenistan'ı bağımsızlığa kavuşturmak için gerçekleştirdiği ayaklanmadır. Ayaklanmaya Nazi Almanyası destek vermiştir. Bununla birlikte komşu bölgelerdeki halklar da bu harekete destek verdi. Sovyet zaferinin ardından Çeçenlerin ve İnguşların önemli bir kısmı Orta Asya'ya sürgün edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zelimhan Yandarbiyev</span> Çeçenistan eski cumhurbaşkanı

Zelimhan Abdulmuslimoviç Yandarbiyev, 1996 ile 1997 yılları arasında ayrılıkçı İçkerya Çeçen Cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yapan bir yazar ve politikacıydı. 2004 yılında sürgünde olan Yandarbiyev'e Katar'da suikast düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Başkenti Grozni idi.

<span class="mw-page-title-main">1944 Sürgün Mağdurlarına Anıt</span>

1944 Sürgün Mağdurlarına Anıt 1940-1944 Çeçenistan Ayaklanması sonrası Josef Stalin'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri olduğu dönemdeki Sovyetler Birliği yönetiminin Şubat 1944'te Orta Asya'ya zorunlu göç sırasında ve sonrasında Çeçen kurbanlarını anmak için 1992 yılında açılan Çeçenistan'nın başkenti Grozni'nin merkezinde bulunan anıt.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska Türkleri Sürgünü</span>

Ahıska Türkleri sürgünü Sovyet hükûmetinin Ahıska Türklerine karşı gerçekleştirdiği zorunlu tehcir. 14 Kasım 1944 tarihinde gerçekleşen tehcirde 212 köyde yaşayan 92.307 ila 94.955 Ahıska Türkü zorla Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Mesheti bölgesinden Orta Asya'ya sürgün edilmiştir. Sığır vagonlarına doldurulan Ahıska Türklerinin çoğu Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne gönderilmiştir. Operasyon sırasında Kürtler, Hemşinliler ve Lazlar da dahil olmak üzere toplamda yaklaşık 115.000 kişi sürgün edilmiştir. Sürgün edilenler zorla çalıştırılmak üzere görevlendirildikleri özel birimlere yerleştirildiler. Sürgün ve sert koşullar, en az 12.589 ila 14.895 arasında insanın ölümüne sebep oldu.

Laysat Baysarova, NKVD karşıtı kesin nişancı abrek. 1944 ve 1957 yılları arasında, Çeçen-İnguş Sürgünü sırasında, dağlara çıktı ve keskin nişancı olarak gördüğü Rus görevlileri vatanına ve halkına yaptıklarından dolayı intikam amacıyla öldürdü. Asla yakalanmamıştır. Aynı zamanda Elbruz dağına ilk tırmanan kadın olarak 1939 yılında kocası ile tırmanarak tarihe adını yazdırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çeçenistan Millî Kütüphanesi</span>

Çeçenistan Abuzar Aydamirov Millî Kütüphanesi, 1904'te kurulan, Grozni'nin ilk halk kütüphanesidir. Abuzar Aydamurov'un adına kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal yemek</span> Belirli bir ülkeye özgü veya o ülkeyle sıkça anılan yemek

Ulusal yemek yemeğin belirli bir ülkeye özgü olması ve o ülkeyle anılmasından gelir. Yemek, çeşitli sebeplerden dolayı ulusal yemek olarak düşünülebilir:

<span class="mw-page-title-main">Çeçen-Rus çatışması</span>

Çeçen-Rus çatışması, Rusya hükûmeti ile çeşitli Çeçen güçleri arasındaki çeşitli çatışmalardır. Çatışmaların geçmişi 1785 yılına kadar uzanmaktadır, ancak çatışmanın unsurları çok daha uzak zamanlara dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Magomed Şatayev</span> Çeçen halk figürü

Magomed Shotaevich Shataev - Sovyet döneminin Çeçen halk figürü.