İçeriğe atla

Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü

Kontrol Edilmiş
Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü
SloganTürkiye'nin gerçek çayı budur![1]
Kuruluş1983
TürGenel müdürlük
MerkezRize
Genel MüdürYusuf Ziya Alim
Personel11,069[2] (Aralık 2019)
Resmî sitecaykur.gov.tr

Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü veya kısa adıyla Çaykur, Türkiye Cumhuriyeti devletine ait, çay üreten bir Türk firması. Ayrıca Çaykur Rizespor'un forma ve isim sponsorudur. Ayrıca soğuk çay, yeşil çay, beyaz çay, organik çay ve siyah çay üretimi yapılmaktadır. 1983 yılında bir kamu iktisadi kuruluşu olarak kurulmuştur.[3]

4 Şubat 2017 tarihinde yayımlanan kararname ile devlete ait bütün hisselerinin Türkiye Varlık Fonu'na devredilmesi kararlaştırılmıştır.[4]

Tarihçe

I. Dünya Savaşı'nın getirdiği ekonomik buhranı takiben, yöredeki işsizliğin giderilmesi ve ekonomik refah sağlanması amacıyla Doğu Karadeniz bölgesinde çaycılık faaliyetleri başlatılmıştır. TBMM tarafından 1924 yılında çıkarılan 407 sayılı kanun ile çay tarımı yasal güvence altına alınmıştır. Ziraat Umum Müfettişi Zihni Derin tarafından yürütülen çay üretme çalışmalarının başarılı olması sonucu 1937 ve 1940 yıllarında Batum'dan getirtilen tohumlarla çay bahçeleri kurulmuştur.[3]

Çay üreticiliği takip eden yıllarda da Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından desteklenmiştir. 1938'de ilk çay mahsulü alınmış, 1947'de ilk çay fabrikası kurulmuştur. 1963 yılından itibaren Türkiye'nin çay tüketiminin karşılanmasında ithalatın yerini yerli üretim almıştır.[3] Çaycılık faaliyetleri 1948 yılına kadar Devlet Ziraat İşletmeleri tarafından, 1949-1973 yılları arasında ise Tekel Genel Müdürlüğü ve Tarım Bakanlığı işbirliği ile yürütülmüştür.[5]

1971 yılında çıkarılan 1497 sayılı kanun ile tüm çaycılık faaliyetleri Çay Kurumu Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Bu kurum 1982 yılında çıkarılan 2929 sayılı kanunla Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü haline gelmiş ve kamu iktisadi kurumu statüsü (KİK) kazanmıştır. KİK statüsü 1994 yılında çıkan 4046 sayılı kanunla değiştirilmiş ve Çaykur bir İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT) olmuştur. İDT statüsüne alınmasından itibaren özelleştirme tartışmalarına konu olmuştur.[5] 2017 yılında tüm hisseleri Türkiye Varlık Fonu'na aktarılmıştır.[4]

Varlıklar

Çaykur, 4 adet organik siyah çay, 1 adet siyah ve yeşil çay ve 41 adet dökme kuru çay fabrikasında üretim yapmaktadır. 2020 yılı verilerine göre, günlük kuru çay işleme kapasitesi 9.020 tondur.[2] Çaykur'un bünyesindeki fabrikaların illere göre dağılımı ve kapasiteleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

İllere göre Çaykur bünyesindeki fabrikalar ve kapasiteleri
(2020 yılı verileri)[2]
İlFabrika sayısıKapasite (gün)
Rize336.450
Trabzon81.510
Artvin4880
Giresun1180
Toplam469.020

Genel Müdürler

№ Genel Müdür Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1Şeref Özgül 1 Eylül 1972 13 Eylül 1974
2Teoman Yayın 5 Şubat 1975 22 Temmuz 1976
3Ahmet Karamüftüoğlu2 Temmuz 1977 12 Ekim 1977
4Nedim Yılmaz 12 Ekim 1977 14 Nisan 1978
5Mevlüt Kinez 14 Nisan 1978 12 Şubat 1979
6Atilla Koruyan 7 Mart 1979 6 Ocak 1980
7Bedirhan Birben 6 Ocak 1980 11 Mart 1981
8Yılmaz Telatar11 Mart 1981 9 Nisan 1987
9Nejat Ural30 Eylül 1987 28 Ocak 1992
10Tuncer Ergüven28 Ocak 1992 1 Kasım 1995
11Ahmet Ovalı 23 Nisan 1996 5 Mayıs 1997
12İbrahim Halil Kalaycı 5 Mayıs 1997 17 Temmuz 1997
13Nejat Ural17 Temmuz 1997 16 Ocak 2003
14Ekrem Yüce4 Şubat 2003 10 Mart 2011
15İmdat Sütlüoğlu27 Nisan 2011 26 Nisan 2018
16Yusuf Ziya Alim 26 Nisan 2018 Görevde

Kaynakça

  1. ^ "Çaykur'un Sloganı". caykur.gov.tr. 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021. 
  2. ^ a b c "Çaykur İstatistik Bülteni 2020". caykur.gov.tr. 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021. 
  3. ^ a b c "Çaykur'un Tarihçesi". caykur.gov.tr. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017. 
  4. ^ a b "Ziraat Bankası, TÜRKSAT, BOTAŞ, PTT, BİST Varlık Fonu'na devredildi". NTV.com.tr. 6 Şubat 2017. 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017. 
  5. ^ a b Ulusoy, Ahmet; Yılmaz, Hikmet (2017). "ÖZELLEŞTİRME, TÜRKİYE'DE ÇAY SEKTÖRÜ VE ÇAYKUR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17 (3). s. 1-21. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu</span> Türk kamusal madencilik kurumu

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na bağlı olarak 1957 yılında kurulmuş iktisadi devlet teşekkülüdür.

İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT), sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan, kamu iktisadi teşebbüsüdür. Türkiye'de İktisadi Devlet Teşekkülleri TBMM adına Sayıştay'a bağlı Yüksek Denetleme Kurulu tarafından denetlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi</span>

Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), 8 Haziran 1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve değişiklikleri ile 22 Ocak 1990 tarih ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye dayanılarak çıkarılan, 2001/2026 sayılı kararnamenin eki Bakanlar Kurulu kararı ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunmak üzere kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">BOTAŞ</span>

BOTAŞ, 1,83 milyar lira olan sermayesinin tamamı Türkiye Varlık Fonu A.Ş. adına kayıtlı olan ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi bir İktisadi Kamu Kuruluşu'dur. (KİT'tir)

Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) kavramı devletten devlete değişmekle birlikte, genel olarak kamusal kaynakları kullanmak yoluyla ekonomik alanda faaliyet gösteren Devlet Kuruluşlarını ifade eder. Uluslararası literatürde "devlet şirketi" olarak geçen bu kavram, sahibi olan hükûmet adına ticari faaliyetlerini üstlenen bir tüzel kişiliği ifade eder. Şirketlerin hukuki durumu hükûmetin bir parçası olma veya devletin düzenli bir hissedarı olduğu şirketler arasında değişmektedir. Devlete ait şirketler, genellikle demiryolları ve telekomünikasyon, stratejik mal ve hizmetler, doğal kaynaklar ve enerji, politik olarak hassas iş, yayın, alkol ve tütün ürünleri ve sağlık ürünleri gibi doğal tekeller ve altyapı alanında yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Raşit Hatipoğlu</span>

Mustafa Şevket Hatipoğlu, Türk devlet adamı, akademisyen.

İmdat Sütlüoğlu, Türk siyasetçi. 58. Hükûmet'te çevre bakanlığı ve TBMM 22. dönem Rize milletvekilliği yapmıştır. 2011-2018 yılları arasında Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmüştür.

İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, 1883 yılında kurulan Hamidiye Ticaret Mektebi’nin devamı niteliğinde bir öğrenim kurumu olarak 1959 yılından itibaren hizmet vermiş; 1982’de kurulan Marmara Üniversitesi’nin temelini oluşturmuş olan kurumdur. 1982’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi‘ne bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Özelleştirme İdaresi Başkanlığı</span>

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı kamu tüzel kişiliğine sahip, özel bütçeli bir kurumdur. 27 Kasım 1994 tarih, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'la kurulmuştur. İdarede 1 başkan, 3 başkan yardımcısı, toplam 19 daire başkanı ve proje grup başkanı ile birlikte yaklaşık 330 personel görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Toprak Mahsulleri Ofisi</span> İktisadi devlet teşekkülü

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), 1938 yılında kurulan, sermayesinin tamamı devlete ait, 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe ve faaliyetlerinde özerkliğe sahip, sorumluluğu sermayesi ile sınırlı bir İktisadi Devlet Teşekkülü’dür.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Zirai Donatım Kurumu Anonim Şirketi</span> 1944 yılında kurulan bir Kamu İktisadi Teşebbüsüdür

Türkiye Zirai Donatım Kurumu Anonim Şirketi, 1944 yılında Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK) adı altında kurulan bir Kamu İktisadi Teşebbüsüdür. Tarımsal üretimi arttırmaya yöneliktir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Elektrik Dağıtım</span>

Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ), Türkiye'de elektrik enerjisinin; dağıtımından ve perakende satışından sorumlu iktisadi devlet teşekkülü.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.</span>

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ); Türkiye'de elektrik enerjisinin; ticaret ve taahhütünden sorumlu devlet kurumu. 2018'de Elektrik Üretim Anonim Şirketi'ne devredilmiştir.

Mustafa Parlak,, Türk siyasetçi ve iş insanı.

<span class="mw-page-title-main">Makine ve Kimya Endüstrisi</span> Millî Savunma Bakanlığına bağlı anonim şirket

Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi, 15 Mart 1950 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin her türlü silah, mühimmat, roket, araç ve gereç ihtiyaçlarını karşılamakla görevli ve Millî Savunma Bakanlığına bağlı olarak savunma sanayi alanında faaliyet göstermek amacıyla kurulan kurum. Kamu iktisadi teşebbüsü olarak kurulan MKE, 3 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla 7330 sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun ile anonim şirkete dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Varlık Fonu</span> Türkiye merkezli bir kamu sermayeli holding şirketi

Türkiye Varlık Fonu (TVF), Türkiye merkezli bir varlık yönetim şirketidir. 26 Ağustos 2016 tarihinde Başbakanlığa bağlı bazı şirketleri yönetmek amacıyla 6741 sayılı Kanunla kurulmuştur. Şirketin kuruluş amacı 65. Türkiye Hükûmeti tarafından, "sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait olan varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik, büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona bağlı alt fonları kurmak ve yönetmek" olarak açıklandı. 10 Temmuz 2018 tarihinde 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı'na bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Tarım ve Orman Bakanlığı</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, tarım ve orman işlerinden sorumlu olan bakanlık. Gıda, Tarım ve Hayvancılık ile Orman ve Su İşleri bakanlıklarının teşkilat ve görevlerine ilişkin yasal düzenlemelerin yürürlükten kaldırılması sonrasında, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle yeniden yapılandırılmıştır.

Murgul bakır madeni, Artvin ili, Murgul ilçesindeki bakır madeni.

<span class="mw-page-title-main">Riport Rize Limanı</span>

Riport Rize Limanı, Rize ilinde bulunan bir limandır. Dış liman ve iç limandan oluşmaktadır. İç liman, küçük gemiler ve balıkçı tekneleri tarafından kullanılan, 2.5 ve 4.5 metre arasından değişen bir derinliğe sahip 500 metrelik bir rıhtım, 8 ve 12 metre arasında değişen bir derinliğe sahip 3 adet ana ticaret rıhtımı ve 1 adet ro-ro rıhtımından oluşmaktadır. Dış liman ise, POAŞ'a ait 200,000 ton / yıl kapasitesindeki akaryakıt dolum tesisleri ve kılavuz hizmetlerine sahiptir. 2013 yılı verilerine göre Rize Limanı'na 1200 gemi ve 6280 gemi adamı kayıtlıdır. Liman, yıllık 2.500.000 ton elleçleme kapasitesine sahiptir.

Nejat Ural, Çaykur ve Çaykur Rizespor başkanlığı yapmış Türk iş insanıdır. 2024 yılı itibarıyla 11 yıl ile en uzun süre Çaykur'un başkanlığını yapmış kişidir. Çaykur'un kâr elde etmesini sağlayan ikinci Çaykur genel müdürüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.