İçeriğe atla

Çavuş (üzüm)

Çavuş
Üzüm (Vitis)
RengiBeyaz
Tür adıVitis vinifera Linné subsp. vinifera
Diğer adıChaouch Blanc
Köken Türkiye
Önemli üretim yerleriBozcaada
Çiçek cinsiyetiDişi
VIVC kimliği10196

Çavuş (Bozcaada Çavuş Üzümü) üzüm çeşidi özellikle Bozcaada-Çanakkale, Marmara Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesi'nin çeşitli yerlerinde yetiştirilmekte olan pazar değeri yüksek, sofralık olarak kullanılan bir Türk üzüm çeşididir. Köken ve yayılışı hakkında farklı varsayımlar bulunan bu çeşit en çok Bozcaada’da yetiştirildiğinden, Türkiye'de Bozcaada çavuşu olarak bilinmektedir. Yapılan çalışmalar neticesinde Bozcaada çavuş üzümü 2020 yılında Türk Marka ve Patent Kurumu tarafından tescil edilerek, Bozcaada çavuş üzümü adı altında coğrafi işaret almıştır.[1] Bağda erkenci bir üzüm çeşidir. Çiçeklenme dönemi hassastır. Salkımı büyük, taneler çok iri, çekirdekli ve ince kabukludur. Asmanın yaprakları geniştir. Sofralık olarak çekirdeksiz üzümlerin tercih edilmesi sebebiyle sofralık kullanımdaki pazar payı düşmektedir. Son dönemde özellikle Bozcaada'da beyaz şarap yapımında da kullanılmaktadır. Şarapları genel olarak düşük asitli ve çok aromatik olmayıp, yıllandırmaya müsait değildir.

Kaynakça

  1. ^ "Bozcaada Çavuş üzümü tescillendi". 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kalecik Karası; Ankara'nın Kalecik ilçesi sınırları içerisinde yetişen ve kırmızı şarap üretiminde kullanılan bir üzüm çeşididir. Ankara haricinde Denizli, Yozgat ve Nevşehir bölgelerinde de üretimi yapılmasına karşın; Kızılırmak'ın boydan boya geçerek yarattığı mikroklima ve deniz fosili bakımından zengin topraklar sayesinde en çok verim alınan yer Kalecik'tir.

<span class="mw-page-title-main">Bozcaada</span> Çanakkale ilçesi ada

Bozcaada veya eski adıyla Tenedos, Türkiye'nin üçüncü büyük, Ege Denizi'nde ise Gökçeada'dan sonra ikinci en büyük adası ve Çanakkale ilinin bir ilçesidir.

Öküzgözü, Elazığ ve Malatya bölgesi civarlarında yetişen siyah renkli bir üzüm çeşididir. Öküzgözü, büyük taneli, sulu bir üzümdür. Şarapçılıkta kullanılır. Öküzgözü, Türkiye'de yetiştirilen en iri üzüm olarak bilinmesine karşın adı üzümün iriliğinden değil öküz gözü gibi koyu renkli olmasından gelmektedir. Taneleri oval ve koyu renklidir ve etlidir. Kabukları, boğazkereye göre incedir. Öküzgözü asmasının yaprakları geniş ve girintisizdir. Şarapları zarif, yoğun kırmızı meyvemsi, dolgun ve orta tanenlidir. İyi örnekleri yıllandırmaya uygundur. Son zamanlarda Ege bölgesinde Denizli civarında da yetiştirilmeye başlanmış olup özellikle Çal ve Güney ilçelerinde yetiştirilmektedir. Geleneksel olarak; buzbağ adı verilen Türk kupajında Boğazkere ile harmanlanıp şişelenir. Ancak son dönemde artan bir şekilde Monosepaj olarak kendi başına da şişelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Üzüm</span> meyve, cins için Q191019 kullanın, türler için Q30046 kullanın

Üzüm, yaprak döken odunsu asmaların vitis cinsinden çiçekli bitki meyvesinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bağ (tarım)</span>

Bağ, sofralık üzüm, kuru üzüm,alkolsüz üzüm suyu ve şarapçılık için üzerinde salkımlar halinde üzüm toplanan üzüm bitkisi asmanın yetiştirildiği yerdir. Bağ üretimi, bilimi, uygulaması ve çalışmasına bağcılık denir. Üzüm bağları, şarabın kendisine pay çıkarılabilecek bağın özel coğrafi ve jeolojik özelliklerine atıfta bulunan ve Türkçeye "yer duygusu" gibi tercüme edilebilecek Fransızca terroir kelimesiyle nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Türk şarabı</span>

Türk şarabı, büyük şarap üreticisi olan ülkelerin gerisinde olmakla birlikte giderek tanınmakta ve üretim miktarı hızla artmaktadır.

Papazkarası, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde yetişen mavi-siyah renkli bir üzüm çeşididir. Hem kırmızı şarap üretiminde hem de sofralık üzüm olarak kullanılır. Üretilen şarabın alkol oranı %11-13, asidite miktarı ise 5-7 gram/litre civarındadır. Üzümün orijini Kırklareli ve Edirne bölgesidir. 30 Aralık 1947 tarihli TBMM Oturumunda Kırklareli Milletvekili Dr. Fuad Umay Balkan Harbinden önce bölgenin 60.000 dönümlük bir bağ alanına sahip olduğunu ifade etmiştir. Savaşlar sonrası Papazkarası dikim alanları azalmıştır. Üzümün şarabı alev kırmızısı rengindedir. Rayihası ise baharatlar yönünden çok zengindir. Tanen yapısı oldukça yumuşaktır. Burgonya şaraplarını andırmaktadır. Kırmızısı yanında, pembe ve beyaz şarapları da yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan şarabı</span>

İtalyan şarabı, dünyada şarapçılık yapılan en eski ülkelerden biri olan İtalya'da yapılan şaraba verilen addır. İtalya dünyanın en önemli şarap üreticilerinden biridir ve 2005 yılı itibarı ile dünya üretiminin yaklaşık beşte birini üretmektedir.

Narince, Tokat yöresinde yetiştirilen beyaz üzüm çeşididir. Beyaz şarap üretiminde kullanılan narincenin Anadolu orijinli üzümler içinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Hem sofralık hem de şaraplık olarak üretilir. Renk olarak yeşile çalan sarı renkte, biçim olarak iri ve ovaldir. Sek şarap üretiminde kullanıldığı gibi, Anadolu'nun diğer önemli şaraplık üzümleri ile yapılan kupajlarda da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Misket (üzüm)</span>

Misket üzüm familyası, yüzyıllardır dünyada şarap üretimi, kuru üzüm ve sofralık üzüm olarak tüketilen Vitis vinifera türüne ait 200'den fazla üzüm çeşidini içerir. Renkleri, Muscat Ottonel gibi beyazdan, Moscato Giallo gibi sarıya, Moscato rosa del Trentino gibi pembeye ve siyaha yakın olan Hamburg Misketi 'ne kadar değişir. Misket üzümleri ve şarapları neredeyse her zaman belirgin tatlı çiçek aromalıdır. Misket üzüm çeşidinin çokluğu ve sayısı belki de en eski evcilleştirilmiş üzüm çeşidi olduğunu akla getirir. Vitis vinifera üzüm çeşidindeki çoğu familyanın Misket çeşidinden geldiğine dair teoriler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Chardonnay</span>

Chardonnay, beyaz şarap üretiminde kullanılan bir yeşil üzüm çeşididir. Çeşit, doğu Fransa'nın Burgundy şarap bölgesi kökenlidir, ancak günümüzde İngiltere'den Yeni Zelanda'ya kadar şarap üretilen çoğu bölgede yetiştirilmektedir. Yeni ve gelişmekte olan şarap bölgeleri için Chardonnay yetiştiriciliği uluslararası şarap pazarına kolay giriş yolu olarak görülmektedir.

Karalahna Bozcaada'da yetişen bir Türk şaraplık üzüm çeşididir.

Karasakız, Trakya bölgesinde yetişen kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Bozcaada'da kuntra olarak bilinir. Uzun bir dönem konyak yapımında kullanılmıştır. Son dönemde gerek monosepaj gerekse diğer üzüm çeşitleriyle kupaj yapılarak şaraplık üzüm çeşidi olarak da kullanılmaktadır. Bozcaada'da karalahna üzümü ile sık sık kupajlanmaktadır. Eylül'ün ilk haftasında olgunlaşan erkenci bir üzüm çeşididir. Kabuğu ince, taneleri büyük ve yuvarlaktır. Genel olarak monosepaj olarak işlenen kuntra şarapları; düşük asitli, orta gövdeli, düşük tanenli ve yüksek alkollü olup, yıllandırmaya müsait değildir. Ancak son dönemde Trakya'daki bazı üreticiler üzümü işlemede uzmanlaşarak yıllanabilen örnekler de ortaya çıkarmışlardır. Özellikle Bozcaada'da ve Trakya'da yaklaşık 70 yaşında olan yaşlı kuntra bağlarından dikkate değer şaraplar çıkmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sultaniye üzümü</span>

Sultaniye "beyaz", oval çekirdeksiz üzüm çeşididir aynı zamanda sultanina, Thompson çekirdeksiz, Lady de Coverly (İngiltere) ve oval meyveli Kishmish ) olarak adlandırılır. Bu çeşit İzmir çevresinde yoğun olarak yetiştirildiği için Türkiye'de İzmir üzümü olarak da bilinir. Daha sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan 'dan kaynaklandığı varsayılmaktadır. Bazı ülkelerde özellikle İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinde ondan veya iri çekirdeksiz üzümlerden yapılan kuru üzümlere verilen addır; bu tür çekirdeksiz kuru üzümlere genellikle sadece sultan veya sultaniye denir. Bunlar tipik olarak Zante kuş üzümü'nden daha büyüktür ve Thompson çeşidi birçok çekirdekli kuru üzümden daha küçüktür. ABD ve Kanada'da "kuru üzüm" adı tüm kuru üzümlere denir bu nedenle Avustralya, Yeni Zelanda ve Birleşik Krallık'ta "sultana kepeği" olarak bilinen kahvaltılık gevrekler Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da kuru üzüm kepeği olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sofralık üzüm</span> İşlem görmemiş taze üzüm

Sofralık üzüm, hasat edildikten sonra hiçbir işleme uğramadan doğrudan tüketmeye yönelik üretilen bir üzüm çeşididir. Belli bir standarda sahip olmamakla birlikte, üzümün türüne göre rengi, büyüklüğü ve tadı değişebilir. Ayrıca, sofralık üzümler çekirdekli ve çekirdeksiz oluşuna göre de ayrılır. Genellikle Vitis vinifera ve Vitis labrusca türü üzümler sofralık tüketime uygundur.

<span class="mw-page-title-main">Zinfandel</span> Üzüm çeşidi

Zinfandel ya da Primitivo, şarap yapımında kullanılan kırmızı bir üzüm çeşididir. Vitis vinifera türü içerisinde yer alan Zinfandel'in, DNA analizleri neticesinde genetik olarak Hırvat üzümleri Crljenak kaštelanski ve Tribidrag ile Puglia, İtalya'da yetiştirilen Primitivo ile eşdeğer olduğu belirlenmiştir. Avrupa Birliği, Ocak 1999'da Zinfandel'i Primitivo'nun eş anlamlısı olarak tanımlarken ticari anlaşmazlıklar nedeniyle bu süreç Amerika Birleşik Devletleri'nde daha ağır işlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türk şarap bölgeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Türk şarap bölgelerinin listesi vardır. Anadolu şarabın erken tarihinde çok önemli bir rol oynadı ve muhtemelen dünyanın en eski şarap üreten bölgelerinden biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Avustralya şarabı</span>

Avustralya şarap endüstrisi, yılda üretilen 1.2 ila 1.3 milyar litrenin yaklaşık 800 milyonunun denizaşırı pazarlara ihraç edilmesiyle, dünyanın en büyük şarap ihracatçılarından biridir. Şarap endüstrisi, üretim, istihdam, ihracat ve turizm yoluyla Avustralya ekonomisine önemli bir katkıda bulunur.

Vasilaki, Bozcaada'nın yerel, beyaz, şaraplık üzümüdür. Kökeni Bizans'a kadar dayanmaktadır. Ancak Bozcada'ya 1900'lü yılların başında Dedeağaç'tan (Aleksandrapoli) getirilmiştir. Yunanistan kökenli Vasiliko üzüm çeşidi ile karıştırılmamalıdır. Günümüzde Bozcaada, Çanakkale Lapseki'de ve Tekirdağ'da yetiştirilmektedir. Anadolu Yapıncağı, Kabudağı ya da Altıntaş isimleriyle de anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İskenderiye misketi</span>

İskenderiye misketi, Vitis vinifera'nın Misket ailesinin bir üyesi olan beyaz şarap üzümüdür. "Antik bir asma" olarak kabul edilir ve şarap uzmanları, hala var olan en eski genetiği değiştirilmemiş asmalardan biri olduğuna inanır. Üzüm, Kuzey Afrika'da ortaya çıkmıştır ve adı muhtemelen üzümü şarap yapımında kullanan Eski Mısırlılarla olan ilişkisinden türemiştir. Ayrıca yemeklik ve kuru üzüm olarak kullanılan bir sofralık üzümdür.