Çarekan Aşireti

Çarekan Aşireti, XVI yy ilk yıllarında Palu'dan gelerek Kiği-Pülümür ve Tercan ilçelerinin tam ortasında yer alan Bağır Baba Dağı yakınlarındaki aşirete adını veren Çarek yaylasına gelip yerleşen büyük bir Zaza aşiretidir^[1]

Tarihçe

Aşiret 1500'lü yılların ilk başlarında Çarek yaylasını yurt edinen aşiretin kurucusu Ali Haydar Bey'in (Pala bıyığından dolayı Bıyık Ahmet olarak da bilinir) Kiği Bey'inin kızıyla evlenerek ondan olan yedi oğlu ile onlardan gelen kuşaklardan var olmuştur. Aşiretin atalarının Anadolu'ya ilk göç ettiği yer şimdiki İran bölgesine yakın alanda kalan Horasan bölgesinin güneyinde Hazar Denizi kıyısında bulunan Deşt-i Lut Çölü bölgesi olduğu düşünülmektedir. Bölgede kıtlık çıkması ve eşzamanlı Moğol baskısı oluşması nedeniyle güneşin batışını takip ederek batıya göç ederek' Anadolu'ya İlk olarak Siverek sonrasında Gerger ve Palu'ya ve son olarak aşirete adını veren Çarek bölgesine yerleşmişlerdir.Çarekan aşireti Çarek yaylasına yerleştiği dönemde orada taraftar toplamak maksadıyla 10 yıl süreyle yerleşik olan Şah İsmail'in etkisiyle Aleviliği benimsemiş olup aşiretin günümüzde çok büyük kısmı hala alevi inanç ve geleneğini sürdürmektedir^[2]

Akrabalık

Palu'daki Kasıman aşiretinin kurucusu Kasım Bey ve Koç Mehmet Bey ile Çarekan aşiretinin kurucusu Ali Haydar Bey Allahverdi Ağa'nın oğulları olup birbirleriyle kardeştir. Çarekan aşiret mensupları ağırlıklı olarak kendi aralarında kız alıp vermeye dayalı geleneği yakın zamana kadar sürdürmüş olduğundan etnik yapısı bozulmadan günümüze kadar gelmiş nadir aşiretlerdendir.^[3]

Dil

İnançları ve dilleri gittikleri bölgelere göre şekil almışsa da aşiretin dil yapısı uzun dönemde bozulmadan günümüze gelebilen nadir aşiretlerdendir.^[4]

Göçler

Aşiretin geneli uyumlu ama aynı zamanda cesur ve lider yapısına haiz, son derece korkusuz savaşçı ve zorunluluk halleri dışında göçebeliği sevmeyen bir yapıya sahiptir. Tarihi belgelerde asker millet olarak tarif edilirler. Devlet arşivlerinde yer alan belgeler ışığında aşiretin hemen her dönem Devlet idaresiyle iyi ilişkilerde bulunduğu görülmektedir.^[5] ileri gelenlerinin ve bazı aşiret üyelerinin Çarek bölgesine yerleştikten sonra bir defa Kendi istekleriyle yakın bölgelere kafileler halinde kısmi göç ettikleri ve resmi olarak bir defa da yine aşiretin bir kısmının zorunlu göçe tabi tutuldukları bu göçlerin ilkinin tarihi tam belli değilse de ikinci yani zorunlu iskanın 1800'lü yılların ilk çeyreğinde gerçekleştiği ve 1800'lerdeki göçte dönemin aşiret reisi Pülümür kaymakamı Şah Hüseyin Bey'in Pun Beyi tarafından zehirlenmesi sonrası aşiretin idaresini eline alıp Pun Bey'inin öldürerek aşireti Bingöl sınırlarından Tercan'a soğru genişleten Şah Hüseyin Bey'in oğlu Ali Bey'in bir süre sonra Bulgaristan Vidin şehrine sürgüne gönderildiği aşiretin bu dönemde büyük göçler verdiği AliBey'in yıllar sonra tekrar topraklarına dönmek için zindandan kaçmak zorunda kaldığı anlaşılmaktadır.^[6]