İçeriğe atla

Çapraz bağlama reaksiyonu

Organik kimyadaki çapraz bağlama reaksiyonu, iki fragmanın bir metal katalizör yardımıyla birleştirildiği bir reaksiyondur.[1][2][3] Çapraz bağlanma reaksiyonu, birleştirme reaksiyonlarının bir alt kümesidir. Genellikle arilasyonlarda kullanılır.

Richard F. Heck, Ei-ichi Negishi ve Akira Suzuki, paladyum katalizli çapraz bağlanma reaksiyonlarını geliştirdikleri için 2010 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldüler.[4][5]

Uygulamaları

Çapraz bağlanma reaksiyonları farmasötiklerin (örnek olarak montelukast, eletriptan, naproksen, vareniklin ve resveratrol) üretimi için önemlidir[3][6] Bazı polimerler ve monomerler de bu şekilde hazırlanır.[7]

Derleme makaleleri

Kaynakça

  1. ^ Organic Synthesis using Transition Metals Rod Bates 978-1-84127-107-1
  2. ^ New Trends in Cross-Coupling: Theory and Applications Thomas Colacot (Editor) 2014 978-1-84973-896-5
  3. ^ a b "Palladium-Catalyzed Cross-Coupling Reactions in the Synthesis of Pharmaceuticals". Organometallics in Process Chemistry. Topics in Organometallic Chemistry. 6. Heidelberg: Springer. 2004. ss. 205-245. doi:10.1007/b94551. ISBN 978-3-540-01603-8. 
  4. ^ "The Nobel Prize in Chemistry 2010 - Richard F. Heck, Ei-ichi Negishi, Akira Suzuki". NobelPrize.org. 6 Ekim 2010. 8 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2010. 
  5. ^ Johansson Seechurn (2012). "Palladium-Catalyzed Cross-Coupling: A Historical Contextual Perspective to the 2010 Nobel Prize". Angewandte Chemie International Edition. 51 (21): 5062-5085. doi:10.1002/anie.201107017. PMID 22573393. 
  6. ^ "Hydroformylation". Applied Homogeneous Catalysis with Organometallic Compounds. 2017. ss. 23-90. doi:10.1002/9783527651733.ch2. ISBN 9783527328970. 
  7. ^ Hartwig, J. F. Organotransition Metal Chemistry, from Bonding to Catalysis; University Science Books: New York, 2010. 1-891389-53-X

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yves Chauvin</span> Fransız kimyager (1930-2015)

Yves Chauvin Fransız kimyager. Fransız Petrol Enstitüsü'nün onursal başkanı ve Fransız Bilimler Akademisi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Akira Suzuki</span> Japon kimyager

Akira Suzuki, Japon kimyager ve 2010 Nobel Kimya Ödülü sahibi. Suzuki reaksiyonunu bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">George Olah</span> Macar kimyager (1927 – 2017)

George Andrew Olah, Macar-Amerikalı kimyager. Olah'a 1994 yılında Nobel Kimya ödülü verildi. Ayrıca ona Priestley Madalyası verilmiştir. En yüksek onur Amerikan Kimya Derneği tarafından verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Richard Heck</span> Amerikalı kimyager (1931 – 2015)

Richard Fred Heck, Amerikan kimyacı. 2010 yılı Nobel Kimya Ödülünü Japon kimyacılar Ei-ichi Negishi ve Suzuki Akira ile paylaşmaya layık görülmüştür. Bu ödülü kazanmasında organik molekül oluşturulmasında paladyumu katalizör olarak kullandığı çalışmalarının etkisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ei-ichi Negishi</span> Japon kimyager (1935 – 2021)

Ei-ichi Negishi - ö. 6 Haziran 2021,Indianapolis, Indiana) Japon kimyager. 2010 yılında Japon kimyacı Suzuki Akira ve Amerikalı kimyager Richard F. Heck ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Enantiyoselektif sentez</span>

Enantiyoselektif sentez ya da asimetrik sentez, bir kimyasal sentez şeklidir. IUPAC, bir veya daha fazla yeni kiralite elementinin bir substrat molekülünde oluşturulduğu ve stereoizomerik ürünleri eşit olmayan miktarlarda üreten kimyasal reaksiyon olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Gümüş tetrafloroborat</span> İnorganik bileşik

Gümüş tetrafloroborat, AgBF4 kimyasal formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Polar organik çözücülerin yanı sıra su içinde çözünen beyaz bir katıdır. Katı halde, Ag + merkezleri florüre bağlanır.

Henri Boris Kagan, Fransız bilim insanı. Fransa'nın Paris-Sud Üniversitesi'nde Emeritus Profesörüdür. Asimetrik kataliz dalında öncü olarak tanınmaktadır. Keşiflerinin ilaç endüstrisi üzerinde geniş kapsamlı etkileri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Matriks-destekli lazer desorpsiyon/iyonizasyonu</span>

Kütle spektrometrisinde, matris destekli lazer desorpsiyon/iyonizasyonu (MALDI), minimum parçalanma ile büyük moleküllerden iyonlar oluşturmak için bir lazer enerjisi emici matris kullanan bir iyonizasyon tekniğidir. Daha geleneksel iyonizasyon yöntemleriyle iyonize edildiğinde kırılgan olma ve parçalanma eğiliminde olan biyomoleküllerin ve büyük organik moleküllerin analizinde uygulanmıştır. Gaz fazında büyük moleküllerin iyonlarını elde etmenin nispeten yumuşak bir yolu olması bakımından elektrosprey iyonizasyonuna (ESI) benzer, ancak MALDI tipik olarak çok daha az sayıda çok-yüklü iyon üretir.

<span class="mw-page-title-main">Olefin metatezi</span>

Olefin metatezi, karbon-karbon çift bağlarının bölünmesi ve yenilenmesi yoluyla alken parçalarının (olefinler) yeniden dağılımını gerektiren organik bir reaksiyondur. Olefin metatezi görece basitliğinden dolayı, genellikle alternatif organik reaksiyonlara göre daha az istenmeyen yan ürün ve tehlikeli atık oluşturur. Yves Chauvin, Robert H. Grubbs ve Richard R. Schrock, reaksiyon mekanizmasını aydınlatmaları ve çeşitli yüksek derecede aktif katalizörleri keşfetmelerinden dolayı 2005 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldüler.

<span class="mw-page-title-main">Sandviç bileşik</span>

Sandviç bileşik, organometalik kimyada iki aren ligandına haptik kovalent bağlarla bağlanmış bir metal içeren kimyasal bir bileşiktir. Arenler, CnHn formülüne, ikame edilmiş türevlere (örn. Cn(CH3)n) ve heterosiklik türevlere (örn. BCnHn+1) sahiptir. Metal genellikle iki halka arasında yer aldığından "sıkıştırılmış" olduğu söylenir. Özel bir sandviç kompleksi sınıfı, metalosenlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Grignard reaktifi</span> Organik sentezlerde kullanılan organometalik bileşik

Bir Grignard reaktifi veya Grignard bileşiği, X'in bir halojen ve R'nin normalde bir alkil veya aril olduğu organik bir grup olduğu genel formül R−Mg−X'e sahip kimyasal bir bileşiktir. İki tipik örnek, metilmagnezyum klorür Cl−Mg−CH
3
ve fenilmagnezyum bromür (C
6
H
5
)−Mg−Br
'dir. Organomagnezyum bileşiklerinin bir alt sınıfıdır.

Adını Karl Ziegler ve Giulio Natta'dan alan bir Ziegler-Natta katalizi, 1-alkenlerin (alfa-olefinler) polimerlerinin sentezinde kullanılan bir katalizdür. Çözünürlükleriyle ayırt edilen iki geniş Ziegler-Natta katalizi sınıfı kullanılır:

<span class="mw-page-title-main">Enzim katalizi</span>

Enzim katalizi, biyolojik bir molekül olan "enzim" tarafından sağlanan, bir sürecin hızındaki artıştır. Enzimlerin çoğu proteindir ve bu tür işlemlerin çoğu kimyasal reaksiyonlardır. Enzim içinde, genellikle kataliz aktif bölge olarak adlandırılan lokalize bir bölgede gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">David MacMillan</span> Britanyalı kimyager

David William Cross MacMillan İskoç organik kimyager ve bilim insanı. Asimetrik organokataliz alanını kavramsallaştırmasına dair çalışmaları ile tanınmaktadır. MacMillan, Alman kimyager Benjamin List ile birlikte 2021 Nobel Kimya Ödülünü kazandı. Nobel Komitesi yaptığı açıklamada "asimetrik organokataliz" olarak bilinen, molekülleri oluşturmak için geliştirdikleri yeni yönteme dair çalışmaları nedeniyle ödüle layık görüldüklerini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Morten Meldal</span> Danimarkalı kimyager

Morten Peter Meldal Danimarkalı bir kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi bilim insanı. Kopenhag, Danimarka'daki Kopenhag Üniversitesi'nde kimya profesörüdür. En çok Valery V. Fokin ve K. Barry Sharpless ile aynı anda ancak onlardan bağımsız olarak çalıştığı CuAAC-click reaksiyonunu geliştirmesiyle tanınmaktadır.

Marta Catellani, 1997 yılında Catellani reaksiyonunu keşfetmesiyle tanınan İtalyan bir kimyagerdir. 2016 yılında Avrupa Bilimler Akademisi'ne seçilmiştir. Catellani 2019 itibarıyla profesör olarak görev yapıp Organik Kimya Bölümü'ne başkanlık yaptığı Parma Üniversitesi'nden 1971 yılında kimya alanında doktora derecesini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İrina Beletskaya</span> Rus kimyager

Irina Petrovna Beletskaya Moskova Devlet Üniversitesi'nde Sovyet ve Rus kimya profesörüdür. Organometalik kimya ve bunun organik kimyadaki problemlere uygulanması konusunda uzmanlaşmıştır. Aromatik reaksiyon mekanizmaları ve ayrıca karbanyon asitliği ve reaktivitesi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Paladyum veya nikel katalizörleri kullanarak karbon-karbon bağı oluşumuna yönelik ilk yöntemlerden bazılarını geliştirdi ve bu reaksiyonları sulu ortamda çalışacak şekilde genişletti. Ayrıca organolantanitlerin kimyasının aydınlatılmasına da yardımcı oldu.

Bromoperoksidaz, EC 1.11.1 grubuna mensup bir enzim ailesidir. Bu enzimler, aşağıdaki reaksiyonu katalize eder:

HBr + H2O2 HOBr + H2O
<span class="mw-page-title-main">Oksazolin</span>

Oksazolin, C
3
H
5
NO
formülüne sahip beş üyeli bir heterosiklik organik bileşiktir. Karbon ve/veya azot üzerinde, hidrojen olmayan ornatıklar içeren, oksazolinler adı verilen bir bileşik ailesinin ebeveynidir. Oksazolinler, oksazolidinlerin doymamış analoglarıdır ve N ve O'nun doğrudan bağlandığı izoksazolinlerle izomeriktirler. Çift bağın konumuna bağlı olarak iki oksazolin izomeri bilinmektedir.