İçeriğe atla

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı
Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı'nın 1915 yılı Şubat ayındaki tahkimatı ve boğaza döşediği mayınlar.
Etkin1911-1949
Ülke Osmanlı İmparatorluğu
 Türkiye
Bağlılık Osmanlı ordusu
 Türk Kara Kuvvetleri
TipiKomutanlık
BüyüklükKolordu
KarargâhÇanakkale
Komutanlar
Ünlü
komutanları		Mirliva Fahri Paşa
Mirliva Cevat Paşa (29 Kasım 1914 - 8 Ekim 1915[1])
Mirliva Nihat Paşa (Ekim 1915 - Kasım 1917[2])
Miralay Selâhattin Bey (27 Kasım 1917 - 29 Aralık 1918)

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı, (Bahr-i Sefîd Boğazı Mevkii Müstahkem Komutanlığı, Akdeniz Boğazı Müstahkem Mevkii Komutanlığı veya Çanakkale Boğazı Müstahkem Mevkii Komutanlığı olarak da bilinir) Çanakkale Boğazı'nın özellikle denizden yapılacak saldırılara karşı savunulması için kurulmuştur.

Çanakkale Müstahkem Mevkii birinci sınıf müstahkem mevkii olmasının yanı sıra, buranın komutanı "kolordu komutanı" yetkisindedir. Müstahkem Mevkii Komutanlığı Karargahı 25 Şubat 1915 öğleden sonraya kadar Çimenlik Kalesi'ndedir. Bu tarihten sonra Anadolu Hamidiyesinin yaklaşık 3 km güney doğusunda Hacı Paşa Çiftliğinde Konuşlanmıştır.

Bu komutanlık; 2 piyade tümeni, 2. Ağır Topçu Tugayı (3., 4. ve 5. Ağır Topçu Alayları) ile Kale İstihkam Bölüğü, İstihkam İnşaat Bölüğü, Telefon (Muhabere) Bölüğü, Mayın Müfrezesi, Işıldak Müfrezesi (8 ışıldak), Müstahkem Mevkii Cephane Depo Müfrezesi, Bolayır Cephane Depo Müfrezesi ve Deniz Taşıtları'ndan (3 motorbot ile 3 küçük tekne) oluşmaktaydı.

Komutanlık mevzilerinde çeşitli çap ve sınıftan (top, obüs, havan), çoğu eski ve menzil olarak yetersiz 230 top bulunmaktadır. Seferberlik ilanınnın hemen ardından (3 Ağustos 1914) görev yapamayacak kadar eski savaş gemilerinden sökülen toplarla yeni bataryalar oluşturulmuş ve bu bataryalara Mesudiye, Ertuğrul gibi söküldükleri gemilerin adları verilmiştir. Topların ancak 82 adeti, gemi toplarıyla çarpışmaya girebilecek niteliğe sahipti. Yine gemilerden sökülmüş torpil bataryaları da sahil kesimlerine yerleştirip gizlenmişti.

Osmanlı İmparatorluğu tarafından duraklama ve gerileme dönemlerinde inşa ettirilen Kumkale, Çimenlik, Kilitbahir ve Seddülbahir kalelerinin tümüne I. Dünya Savaşı başlangıcında "Çanakkale Müstahkem Mevkii" adı verilmiştir.

Cumhuriyet'ten sonra müstahkem mevkiin korunması Çanakkale'de bulunan 1. Kolordu'ya verildi. Gelibolu'da bulunan 2. Kolordu ise Gelibolu Yarımadası'nı kara saldırılarına karşı koruyordu. 1. Kolordu 1947 yılında, Müstahkem Mevkii Komutanlığı ise 1949 yılında lağvedildi. O tarihten beri mevkiyi Deniz Kuvvetleri Komutanlığı nezdinde kurulan Çanakkale Boğaz Komutanlığı korumaktadır.

Savaş Düzenleri

1911 Savaş Düzeni

Osmanlı Ordusu'nun yeniden örgütlenmesiyle, ordu karargâhının kurulmasını da kapsayacak şekilde 1911'de Müstahkem Mevkii komutanlığının karargâhı 2. Kolordu komutasında Çanakkale'de gerçekleşti. 1911'de Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı şu şekilde yapılandırıldı:[3]

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı, Çanakkale

  • 3. Ağır Topçu Alayı
  • 4. Ağır Topçu Alayı
  • 5. Ağır Topçu Alayı
  • Bağımsız Ağır Topçu Alayı
  • Torpido Müfrezesi
  • Mayın Müfrezesi
  • Telsiz Müfrezesi

Aralık 1912 Savaş Düzeni

Aralık 1912'de şu şekilde yapılandırıldı:[4]

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı (Çanakkale, Komutan: Mirliva Fahri Paşa)

  • 3. Ağır Topçu Alayı
  • 4. Ağır Topçu Alayı
  • 5. Ağır Topçu Alayı
  • Bağımsız Ağır Topçu Alayı
  • Torpido Müfrezesi
  • Sualtı Mayın Müfrezesi
  • 27. Piyade Tümeni (Eceabat)
  • Geçici Piyade Tümeni (Bolayır)
  • Afyon Redif Tümeni (Eceabat)
  • Çanakkale Redif Tümeni (Helles Burnu)
  • Edremit Redif Tümeni (Suvla Koyu)
  • Kavak Müfrezesi (Kavak)
  • Menderes Müfrezesi (Kum Kale)

1915 Savaş Düzeni

Çanakkale Boğaz Bölgesi, birinci sınıf bir müstahkem mevkii olup, müstahkem komutanına kolordu yetkisi verildi. Merkezi Çanakkale idi. 1915 yılında müstahkem mevkii oluşumu şöyledir:[5]

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı, Çanakkale

  • 2. Ağır Topçu Tugayı, Çimenlik Tabyası
    • 3. Ağır Topçu Alayı
    • 4. Ağır Topçu Alayı
    • 5. Ağır Topçu Alayı
  • Kale İstihkâm Bölüğü
  • İstihkâm İnşaat Bölüğü
  • İletişim Bölüğü
  • Mayın Bölüğü
  • Projektör Bölüğü (8 projektör)
  • Müstahkem Mevkii Mühimmat Depo Müfrezesi
  • Bolayır Mühimmat Depo Müfrezesi
  • Deniz Ulaştırma (3 motorlu tekne ile 3 küçük tekne)

Kaynakça

  1. ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 23.
  2. ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, s. 64.
  3. ^ Edward J. Erickson, Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, Praeger, 2003, pp. 371-372.
  4. ^ Edward J. Erickson, Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913, Westport, Praeger, 2003, pp. 153-158.
  5. ^ Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Birinci Dünya Harbi'nde Türk Harbi: Cilt. 1. Kitap. Çanakkale Cephesi Harekâtı (Haziran 1914-25 Nisan 1915), T.C. Genelkurmay Basımevi, 1993, []

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birinci İnönü Muharebesi</span> Askeri harekât

I. İnönü Muharebesi, 6 Ocak 1921 tarihinde iki koldan taarruza geçen Yunan kuvvetleriyle İnönü mevzilerinde savunmada olan Ankara Hükümeti kuvvetleri arasında yapılan muharebedir. 6 Ocak 1921 tarihine kadar Uşak ve Bursa bölgesinde hazırlıklarını sürdüren Yunanlar, Türk-Batı Cephesi birliklerinin Çerkez Ethem Kuvvetlerinin Tenkili harekâtı ile meşgul olmasından da faydalanarak, İnönü-Eskişehir istikametinde taarruza başladılar. 6-9 Ocak 1921 tarihleri arasındaki muharebeler, örtme ve emniyet kuvvetleri harekâtı şeklinde cereyan etti. İnönü mevzilerindeki muharebeler 10 Ocak 1921 tarihinde başlamış, Yunan kuvvetlerinin taarruz çıkış hatlarına çekildiği 11 Ocak 1921 tarihine kadar sürmüştür.

1. Ordu, Osmanlı Ordusu'nun ordularından biri.

<span class="mw-page-title-main">5. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)</span>

5. Ordu, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 24 Mart 1915 tarihinde kuruldu ve 21 Kasım 1918 tarihinde lağvedildi. Bu orduya I. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Boğazı'nı ve Gelibolu Yarımadası'nı savunma görevi verildi. Almanya'dan gelen askerî danışman General Otto Liman von Sanders bu ordunun ilk komutanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşı deniz harekâtları</span> Çanakkale Savaşındaki deniz harekâtları

Çanakkale Savaşı deniz harekâtları, I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri'nin Birleşik Filo ile savunmada kalan Osmanlı İmparatorluğu kara topçusu arasında 19 Şubat 1915'ten 18 Mart 1915'e kadar Çanakkale Boğazı'nda yapılan bir dizi deniz operasyonudur. Birleşik Filo'nun Çanakkale Boğazı'na karşı yaptığı 18 Mart tarihli en geniş kapsamlı saldırı, harekâtın son operasyonudur ve birçok kaynakta 18 Mart Deniz Savaşı olarak geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Emin Koral</span>

Mehmet Emin Koral, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">1. Ordu (Türkiye)</span> Türk Kara Kuvvetlerine bağlı bir ordu

1. Ordu, Türk Kara Kuvvetlerine bağlı 4 ordudan biridir. Komutanlığı İstanbul'da Selimiye Kışlası'nda bulunmaktadır. Asli görevi; Trakya, Boğazlar, İstanbul ve Marmara Bölgesi'ni korumak, bu bölgelerin güvenliğini sağlamaktır. Ordu, mekanize ve zırhlı birliklerden oluşmaktadır. 1. Ordu Komutanı aynı zamanda İstanbul Garnizon Komutanlığı görevini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2. Ordu (Türkiye)</span> Türk Kara Kuvvetleri’ne bağlı bir ordu

2. Ordu Türk Kara Kuvvetlerine bağlı 4 ordudan biridir. Karargâhı Malatya'da bulunmaktadır. Anadolu'yu Suriye, İran ve Irak'tan gelecek dış tehditlere karşı korur. Bünyesinde 3 kolordu bulunmaktadır. 2. Ordu Kurmay Başkanı aynı zamanda Malatya Garnizon Komutanlığı görevini yürütmektedir.

Kumkale Çıkarması, Çanakkale Savaşı'nın kara harekâtı başlangıcında, 25 Nisan 1915 günü yapılan Müttefik çıkarmalarından biridir. Çıkarma, diğer çıkarmalar gibi Gelibolu Yarımadası sahillerine değil, Anadolu sahillerindeki Kumkale bölgesine yapılmıştır. İngiliz ve Fransız birliklerinden oluşan Akdeniz Seferi Kuvvetleri'nin Gelibolu Yarımadası'nda altı kumsala yaptıkları çıkarmalardan diğer bir farkı, göstermelik bir çıkarma olmasıdır. Bu çıkarma, Anadolu kıyıları gerisindeki iki Osmanlı tümeninin, Gelibolu'yu takviye etmesini geciktirmek amacıyla yapılmıştır. Çıkarmaya katılan birliklerin, asıl çıkarmaların kritik ilk 24 saati sonrasında geri alınması planlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Kemal Doğan</span> Türk asker ve siyasetçi

Kemal Doğan, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Şefik Avni Özüdoğru</span> Türk siyasetçi

Şefik Avni Özüdoğru, Türk asker ve siyasetçi.

1. Kolordu, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir kolordudur. 1911 yılında Osmanlı askeri reformlarında kurulmuştur.

2. Kolordu, Osmanlı Devleti'nin kolordularından biridir. 1911 yılında kurulmuştu, Edirne ve çevresinden sorumluydu.

Sadık Aldoğan, Türk asker ve siyasetçi.

Hüseyin Nusret Taşdeler Türk asker. Eski Eğitim ve Doktrin Komutanı.

Saim Önhon, -, Türk siyasetçi.

Abdullah Recep Türk asker. Eski Ege Ordusu Komutanı.

4. Kolordu, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı dönemi askerî birimlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">1. Piyade Tümeni (Osmanlı)</span>

1. Piyade Tümeni, Osmanlı Ordusu'nun tümenlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">19. Piyade Tümeni (Osmanlı)</span>

19. Piyade Tümeni, Osmanlı Ordusu'nun tümenlerinden biridir.

Çatalca Ordusu, Osmanlı İmparatorluğu'nun Osmanlı Ordusu'nun sahra ordularından biriydi. Osmanlı'nın Birinci Balkan Harbi esnasında Çatalca hattına çekilmesinden sonra kuruldu. Bulgar kuvvetleriyle karşı karşıya geldi. 7 Kasım 1912'de feshedilmiş Birinci Şark Ordusu ve İkinci Şark Ordusu birimlerinden düzenlendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.