İçeriğe atla

Çamlıca Camii

Koordinatlar: 41°02′03″K 29°04′13″D / 41.03417°K 29.07028°D / 41.03417; 29.07028
Çamlıca Camii
Harita
Temel bilgiler
KonumÇamlıca, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°02′03″K 29°04′13″D / 41.03417°K 29.07028°D / 41.03417; 29.07028
İnançİslam
Açılış3 Mayıs 2019[1]
Durumİbadete açık
Mimari
Mimari türCami
Mimari biçimNeoklasik[2]
İnşaat başlangıcı6 Ağustos 2013
Tamamlanma2019
Maliyet
Özellikler
Kapasite63 bin kişi[5]
Kubbe yüksekliği (iç)72 metre[5]
Kubbe çapı (iç)34 metre[5]
Minare sayısı6

Çamlıca Camii, Türkiye'nin İstanbul şehrinde yer alan bir camidir. Çamlıca, Üsküdar'da yapımına 29 Mart 2013'te başlanan ve 3 Mayıs 2019'da açılışı yapılan cami, cumhuriyet tarihinin en büyük camisidir. 63 bin kişi kapasiteli[5] ve 6 minareli[6] cami[7] 57 bin 500 metrekarelik alana sahiptir.[1] Cami külliyesinde aynı zamanda müze, sanat galerisi, kütüphane, bin kişilik konferans salonu, 8 sanat atölyesi ve 3 bin 500 araçlık otopark bulunmaktadır.[5]

Arka plan

Caminin ön cephesinin görünümü

2010 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çamlıca Tepesi'nde yeni bir TV-radyo anteni uluslararası fikir projesi için Uluslararası Mimarlar Birliği'ne (UIA)’ya başvurdu. UIA, Mimarlar Odası'nın görüşünü aldı. Mimarlar Odası, Çamlıca Tepesinin tarihî ve sembolik bir alan, doğal ve kültürel miras ve SİT alanı olduğunu, kamusal alan olarak uygun düzenlemelerin yapılmasını ancak alanın yapılaşmaya açılmamasını savundu. Ek olarak TV ve radyo antenlerinin de bölgenin dokusuna, Boğaz’ın siluetine zarar verdiği ve taşınması gerektiği yönünde görüş bildirdi. UİA bu görüş nedeniyle yarışmaya onay vermedi.

Caminin giriş kısmından bir görünüm

Mayıs 2012’de “Bütün İstanbul’dan görülebilecek” bir cami yapılacağı haberleri basında yer aldı. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, "Mütedeyyin çevreler dahil olmak üzere insansız bir mekana cami yapmanın çok da ihtiyaca ve bizim inancımıza uygun olmadığı konusunda eleştiriler oldu. Sanıyorum bu eleştiriler ışığında yol alınacak. Şu anda somut bir proje yok" dedi.[8] Ardından, Mimar Hacı Mehmet Güner'in Kahramanmaraş'ta yaptığı caminin dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından beğenilmesi üzerine Güner, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı müşaviri olarak İstanbul'a atandı ve ekibiyle birlikte projeyi çizmeye başladığı basına verdiği demeçlerden öğrenildi.[9]

4 Haziran 2012'de, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığını devreden çıkartarak “1/5000 Ölçekli Nazım ve 1/1000 Ölçekli Büyük Çamlıca Özel Proje Alanı” adı altında alanı yapılaşmaya açtı.

Kamuoyundaki işin verilme yöntemine ilişkin eleştiriler üzerine 23 Temmuz 2012'de yarışma açıldı.[10]

İnşaatı ve açılışı

Camide inşaat devam ederken (Şubat 2017)

6 Ağustos 2013 tarihinde başlayan inşaat çalışmalarının 1 Temmuz 2016'da bitirileceği duyurulmuş; ancak cami bu tarihe yetiştirilememiştir.[11] 7 Mart 2019 tarihinde Regaip Kandili'ne denk gelen günde ilk namaz kılınmış,[12] resmi açılış ise 3 Mayıs 2019'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilmiştir.[1] Açılış törenine Arnavutluk Cumhurbaşkanı, Gine Cumhurbaşkanı, Filistin Başbakanı gibi çok sayıda yabancı devlet adamı katılmıştır.[13]

Mimarisi

İstanbul Büyük Çamlıca Camii, yandan görünüş

Çamlıca Camii'nin tasarım planlamasına Hayriye Gül Totu ve Bahar Mızrak yapmıştır. Kadın mimarlar, camiyi 63.000 kişinin aynı anda ibadet edebileceği gibi tasarlamış ve kadınların daha rahat ibadet edebilmesi için de planlamalar yapmıştır. Çamlıca Camii'nin genel tasarım anlayışı, Mimar Sinan'ın klasik Osmanlı-İslam mimarisindedir. Projenin tasarımcıları, aynı zamanda deprem olasılığını da düşünmüş ve bir doğal afet anında cami içerisinde 100.000 kişinin bulunabileceği şekilde projelendirme yapmışlardır.[14]

Bununla birlikte, projenin son halini Mimar Hacı Mehmet Güner hazırlamıştır. Kahramanmaraş'ta yaptığı caminin dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından beğenilmesi üzerine Güner, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı müşaviri olarak İstanbul'a atanmış ve ekibiyle birlikte projeye son halini vermiştir.[9]

Dış Tasarım

Caminin ön cephesinin görünümü

Caminin dışı, Mimar Sinan'ın eserlerinden oldukça esinlenerek tasarlanmış, yapımında da Sinan'ın teknikleri kullanılmıştır. Örneğin 34 metre çapındaki ana kubbenin zemine ufak kubbeler yardımıyla indirilmesi camiye doğal bir görünüm kazandırmaktadır. Yine Sinan'ın Süleymaniye Camii'nin Süleymaniye Tepesi'nden İstanbul Boğazı'na bakması gibi, Çamlıca Camisi de Çamlıca Tepesi'nden boğaza bakar.

Caminin ana kubbesinin çapı İstanbul'u simgeleyecek şekilde 34 metre, yüksekliği ise İstanbul'da yaşayan 72 milleti simgeleyecek şekilde 72 metre olarak yapılmıştır.[5] Caminin altı minaresinden ikisi 90'ar metre iken diğer dört minare Malazgirt Meydan Muharebesi'ni simgeleyecek şekilde 107,1 metre yüksekliğinde inşa edilmiştir.[5]

İç Tasarım

İstanbul Büyük Çamlıca Camii iç görünüş

Cami içerisindeki süslemeler minimalist bir anlayışla tasarlanmıştır. Caminin yapım sürecini yöneten Ergin Külünk, insanları cami içerisinde fiziksel büyüklükten bunaltmamak, daha ruhani duygular yaşatmak için ışık, renk, cam, süsleme ve hat sanatı kullandıklarını söylemiştir.[15]

Kubbenin iç yüzeyine 16 Türk devletine ithafen, Allah'ın isimlerinden 16'sı yazılmıştır. Yere serilen 17 bin metrekare büyüklüğündeki halı özel dokunmuş olup antibakteriyel özelliğe sahiptir.[5]

Minareler

Çamlıca Camii Minareleri

Çamlıca Camii'nin minareleri, İslam'da imanın 6 şartını simgeleyen 6 adet minareye sahiptir. Bunlardan ikisi 90'ar metre iken diğer dört minare Malazgirt Meydan Muharebesi'ni simgeleyecek şekilde 107,1 metre yüksekliğindedir.[5] 90 metre yüksekliğindeki minarelerde 2 şerefe bulunurken, 107,1 metre yüksekliğinde bulunan minarelerde üçer şerefe bulunur. Minarelerdeki toplam şerefe sayısı 16'dır.

Eleştiriler

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Mimarlar Odası, Çamlıca Tepesi'ne dini tesis ve turizm tesisi yapılarak bölgenin yerleşime açılmasına ve bu nedenle bir yarışma açılmasına karşı çıktı. Yapılan açıklamada, "Özgün ve kendisi İstanbul'un simgelerinden olan tepenin asla ve hiçbir koşulda yapılaşmaya açılmaması, bir kamu değeri, bir doğal sit alanı olarak korunması ve yaşatılması düşüncesi göz ardı edilerek bu eşsiz değerin korunması fikri yok edilmiştir." dendi.[16]

Mimar Hacı Mehmet Güner’in, "Ecdadın yaptığından da geniş kubbe kullanacağız. En az 6 minaresi olacak ve minareleri dünyadaki en yüksek cami olacak" açıklamalarına tepki gösteren mimarlar çeşitli eleştiriler yaptılar. Uğur Tanyeli "Süleymaniye’yi Süleymaniye yapan şey metrekaresi ve minarenin büyük oluşu, tepenin üzerinde konumlanışı değil. Osmanlı camileriyle yarış kazanılmaz. Sadece taklit bir Osmanlı camisi daha olur." dedi. Sinan Genim, "Bugün yapılacak caminin günümüzün mesajlarını taşıması gerektiğini düşünüyorum. Geçmişin kopyasını vermenin taraftarı değilim." diye görüş bildirdi. Kocatepe ve Şakirin camilerinin mimarı Hüsrev Tayla ise, "Selimiye’yi yapan Sinan’ın haddi mi yoktu? Ya da Kanuni’nin parası mı yoktu? Kocatepe’yi yaptım ama Selimiye’nin yarısı kadar bile değil. Haddini bilmek lazım." diyerek caminin boyutları konusundaki eleştirilerini getirdi.[17]

Doğan Hasol, "Boyutsal büyüklüğüyle dikkat çekebilecek bir yapı olmuş. Yer seçiminde geleneksel yaklaşım, caminin kentsel yerleşmenin ortasında olmasıdır. Ama burada seçilen yer, kentsel yerleşimin dışında." diye caminin yeriyle ilgili görüş bildirirken Doğan Tekeli, "Tarihi Yarımada’nın tepelerindeki ‘Osmanlı Selâtin Camileri’, o tepelerin eteklerindeki küçük yapılı kent dokusu üzerinde nasıl görkemli duruyorlarsa, Çamlıca Camii’nde de benzer bir görüntü oluştu. Bu haliyle uzaktan bakıldığında, kentle bütünleştiği de söylenebilir. Bununla beraber yürürlükteki imar planı kararlarına göre, yeşil olarak korunması gereken bir alana, üzerinde toplumsal uzlaşı sağlanamadan, alelacele inşa edilmiştir." dedi.[18]

Giriş kısmının panoramik görünümü

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "Başkan Erdoğan Çamlıca Camii'nin açılışını gerçekleştirdi". 3 Mayıs 2019. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Çamlıca Camii bir Türkiye mozaiği". Sabah. 25 Kasım 2018. 7 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2019. 
  3. ^ "Çamlıca Mosque, largest in Turkey, opens in honor of Ramadan". DailySabah (İngilizce). 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2017. 
  4. ^ "Çamlıca Tepesi'ne yapılan cami için İBB'nin harcadığı tutar". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  5. ^ a b c d e f g h i "Büyük Çamlıca Camisi". Anadolu Ajansı. 3 Mayıs 2019. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2019. 
  6. ^ "Çamlıca'ya camiye mimarlardan sert tepki". Ntvmsnbc.com. 5 Temmuz 2012. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2014. 
  7. ^ "Çamlıca Camiine Özel Tünel". Mynet. 14 Kasım 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011. 
  8. ^ "Kültür Bakanı Günay: Çamlıca'ya cami projesi yok". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  9. ^ a b "Çamlıca Tepesi'ne en az 6 minareli cami". Hürriyet. 4 Temmuz 2012. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  10. ^ "Mimarlık Üzerine Olmayan Bir Tartışma: Çamlıca Camisi ve Yarışması". 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  11. ^ "Çamlıca Camii açıldı ama bitmesine daha 2 yıl var!". 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ YouTube'da Çamlıca Cami'nde ilk namaz...
  13. ^ "Büyük Çamlıca Camisi Açıldı". 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2022. 
  14. ^ "Çamlıca Mosque: The most modern complex of its kind in Turkey" (İngilizce). 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  15. ^ "Some of Istanbul's mosques may carry a political message" (İngilizce). 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ TMMOB: Çamlıca'ya Cami Yarışması Kabul Edilemez
  17. ^ "Çamlıca'ya camiye mimarlardan sert tepki". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  18. ^ "Cumhuriyet tarihinin en 'tartışmalı'sı: Çamlıca Camii". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 

Wikimedia Commons'ta Çamlıca Mosque ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mimar Sinan</span> 16. yüzyıl Osmanlı başmimarı ve inşaat mühendisi

Mimar Sinan veya Koca Mi'mâr Sinân Ağa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. yüzyılda görevli başmimarı ve inşaat mühendisidir. Kariyerinde önemli eserler veren ve Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde başmimar olarak görev yapan Mimar Sinan, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca tanınmıştır. Başyapıtı, "ustalık eserim" olarak tanımladığı, Edirne'deki Selimiye Camii'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sultanahmet Camii</span> İstanbulda I. Ahmed tarafından Mimar Sedefkâr Mehmet Ağaya yaptırılan Eski bir 6 minareli cami

Sultan Ahmet Camii veya Sultânahmed Camiî, 1609-1617 yılları arasında Osmanlı Padişahı I. Ahmed tarafından İstanbul'daki tarihî yarımadada, Mimar Sedefkâr Mehmed Ağa'ya yaptırılmıştır. Cami; mavi, yeşil ve beyaz renkli İznik çinileriyle bezendiği için ve yarım kubbeleri ile büyük kubbesinin içi de yine mavi ağırlıklı kalem işleriyle süslendiği için Avrupalılar tarafından "Mavi Camii " olarak adlandırılır. Ayasofya'nın 1935 yılında camiden müzeye dönüştürülmesiyle, İstanbul'un ana camii konumuna ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fatih Camii</span> İstanbul, Fatihte Fatih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmış olan cami ve külliye

Fatih Camii ve Külliyesi, İstanbul'un Fatih ilçesinde II. Mehmed tarafından yaptırılmış olan cami ve külliyedir. Külliye içinde 16 adet medrese, darüşşifa (hastane), tabhane (konukevi) imaret (aşevi), kütüphane ve hamam bulunmaktadır. Şehrin yedi tepesinden birinde inşa edilmiştir. Cami 1766 depreminde yıkıldıktan sonra onarılarak 1771'de bugünkü halini almıştır. 1999 Gölcük Depreminde zemininde kaymalar tespit edilen camide 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından zemin güçlendirme ve restorasyon çalışmalarına başlandı ve 2012 yılında tekrar ibadete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Camii</span> Edirnede tarihi bir cami

Selimiye Camii, Osmanlı padişahı II. Selim döneminde Mimar Sinan'ın yaptığı ve Osmanlı'nın önceki başkenti Edirne'de bulunan bir külliyedir. Mimar Sinan'ın 80 yaşında yaptığı ve "ustalık eserim" şeklinde nitelendirdiği Selimiye Camii, gerek Mimar Sinan'ın, gerek Osmanlı mimarisinin en önemli eserleri arasında sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Minare</span>

Minare, İslam dininin ibadet yeri olan camilerde namaza çağrıyı bildirmek ve sala okumak için inşa edilmiş ana yapıdan yüksek tasarlanan yapılardır. Namaza çağrının o mahaldeki herkesin işitebileceği yüksek bir yerden okunması, ibadethanelerde minare inşasının esasını teşkil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nusretiye Camii</span> İstanbulda cami

Nusretiye Camii, İstanbul'un Tophane semtinde bulunan 19. yüzyılda inşa edilmiş selatin camidir. Halk arasında daha çok “Tophane Camii” olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Sinan Paşa Camii (Beşiktaş)</span> İstanbulda cami

Sinan Paşa Camisi İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde yer alan Mimar Sinan tarafından inşa edilmiş bir Osmanlı camisidir. İlçenin merkezinde yer alan Sinanpaşa mahallesine adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kocatepe Camii</span> Ankara, Kocatepede bir ibadethane

Kocatepe Camii, Ankara'nın Kocatepe semtinde 1967'de inşaatına başlanan ve Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1987'de inşaatı tamamlanan camidir.

<span class="mw-page-title-main">Süleymaniye Camii</span> İstanbulda bulunan bir cami

Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.

<span class="mw-page-title-main">Bayezid Camii</span>

Bayezid Camii İstanbul'un Beyazıt semtinde Sultan II. Bayezid tarafından yaptırılmış bir cami.

<span class="mw-page-title-main">Eski Valide Camii</span> İstanbulda tarihi bir cami

Eski Valide Camii ve Külliyesi İstanbul'un Üsküdar ilçesinin hakim konumu Toptaşı sırtına II. Selim'in eşi, III. Murat'ın ise annesi Afife Nur-Bânû Valide Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Camii, medrese, tekke, dârüşşifa, dârulhadis, dârulkurrâ, sıbyan mektebi ve imaretten oluşan tesis, Mimar Sinan'ın inşa ettiği tam teşekküllü ve tek parça kalabilmiş son külliye olarak kabul edilmektedir. Mimar Sinan'ın inşa ettiği cami vefatından sonra talebesi Davud Ağa tarafından genişletilmiştir. Son olarak da II. Mahmud döneminde eski İstanbul evlerini andıran ve müstakil bir girişi bulunan hünkâr kasrı ve mahfili eklenmiştir. Yapılış tarihi 1570-1579 tarihleri arasını kapsamakla 1583 yılında Mimar Sinan'ın talebesi Davud Ağa tarafından genişletilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şerefe</span> Minare balkonu

Şerefe, minare balkonu. Farsça şarafa, eşik gibi, teras demektir. Ahşap, tuğla, taştan ve oyma sanatlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Piyale Paşa Camii</span>

Piyale Paşa Camii İstanbul'un Kasımpaşa semtinde bir camidir. Bu çok sütunlu Mimar Sinan anıtı, 6 kubbeli ve dikdörtgen plandadır. Caminin ortasındaki iki büyük sütuna dayanan kubbelerin ağırlığı duvarlardaki yan direklerle temele iner. Caminin üç tarafı kemer ve tonozludur, minaresi bunların üzerindedir. Banisi Piyale Paşa türbesi mihrap tarafındadır. Mihrap çinileri sanat eseri olan camilerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Şakirin Camii</span> İstanbul, Üsküdardaki bir cami

Şakirin Camii, İstanbul’un Üsküdar ilçesinde, Karacaahmet Mezarlığı girişinde yer alan; 7 Mayıs 2009 gününde hizmete açılmış camidir.

<span class="mw-page-title-main">Kahramanmaraş Abdülhamid Han Camii</span>

Abdülhamid Han Camii, 34. Osmanlı padişahı II. Abdülhamid adına yaptırılmış bir camidir. Her cuma günü II. Abdülhamid adına hutbe okunmaktadır. Türkiye'nin 4. büyük, Kahramanmaraş'ın ise en büyük camisidir. Kapasitesi 10 bindir. Yapı, Onikişubat İlçesi, Abdulhamit Han Mahallesi, Mercimek Tepe Caddesi'nde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Marmara İlahiyat Camii</span> Cami

Marmara İlahiyat Camii, İstanbul'un Üsküdar semtinde yer alan cami ve kültür merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Taksim Camii</span> İstanbul, Türkiyede bir cami

Taksim Camii, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki Taksim Meydanı'nda bir camidir. Caminin mimarları Şefik Birkiye ve Selim Dalaman'dır. Caminin inşaatına 9 Şubat 2017 tarihinde başlanmıştır. 28 Mayıs 2021'de Cuma namazı sonrası Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı törenle ibadete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muğdat Camii</span> Mersindeki 20. yüzyıl yapımı camii

Muğdat Camisi Mersin'in en büyük camisidir. Cami adını sahabelerden Mikdâd bin Amr 'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Muhtarov Camii</span>

Muhtarov Camii ve ya Sünni Camii Rusya Federasyonu'na bağlı Kuzey Osetya Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti Vladikavkaz şehrinde, Terek Irmağı'nın sol kıyısında yer alan tarihi bir cami. Cami adını, inşaat masraflarının çoğunu karşılayan Azerbaycanlı milyoner Murtaza Muhtarov'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Mimar Sinan Camii</span> İstanbulda bir cami

Mimar Sinan Camii, İstanbul'un Ataşehir ilçesinde bulunan bir camidir. 2012 yılında açılışı yapılmıştır.