İçeriğe atla

Çalı kuşu

Başlığın diğer anlamları için Çalı kuşu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Çalı kuşu
Regulus calendula
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Passeriformes (Ötücü kuşlar)
Familya: Regulidae (Çalı kuşugiller)
Cins: Regulus
Cuvier, 1800
Türler

Metne bakınız.

Çalı kuşu veya çalıkuşu,[1][2] çalı kuşugiller (Regulidae) familyasını oluşturan kuşların ortak adıdır.Familyanın bütün üyeleri, 9-15.5 santimetredir. Bu kuşların, superciliumunda bir göz-halkası veya çizgisi vardır. Erkekler, rengârenk bir taç yamasına sahiptir.

Çalı kuşları, 8 ila 11 cm (3 ila 4,5 inç) arasında değişen ve 6-8 g (0,21–0,28 oz) ağırlığındaki tüm tüneyen ve ötücü kuşların en küçükleri arasındadır; bütün cinsiyetler aynı boyuttadır. Kanatları ve kuyruklarının boyutlarıyla uzunlukları ortalamadır, ayrıca küçük bir iğneye benzeyen gagaları vardır. Tüyleri genel olarak gri-yeşildir, soluk kanat çubuklarıyla dengelenmiştir ve kuyruk ucu oyulmuştur. Beş türün burun deliklerini kaplayan tek bir sert tüyü vardır, ancak yakut taçlı krallıkta bunun yerini birkaç kısa, sert kıl alır. Çoğu kralın kendine özgü baş işaretleri vardır ve erkeklerin renkli bir taç yaması vardır. Dişilerde taç daha donuk ve sarıdır. Merkezi taç şeridini oluşturan uzun tüyler dikilebilir; çoğu zaman göze çarpmazlar, ancak yükseltilmiş tepe çok çarpıcı olduğunda kur ve bölgesel gösterilerde kullanılırlar.[3]

Kuzey Amerika'da büyük ölçüdeki dağılımlara sahip iki farklı türü ve Avrasya'da da önemli bir ortak yayılımda olan iki tür bulunur. Her kıtada, bir tür (Avrasya'da altın tepeli ve Kuzey Amerika'da altın taçlı kralcık) bir kozalaklı ağaç uzmanıdır; bunların ayaklarında kozalaklı dallara konmak için derin oluklu pedler ve dikey olarak tutunmak için uzun bir arka parmak ve pençe vardır. İki generalist, yakut taçlı kral yavrusu ve alabalık, uçarken daha çok avlanır ve daha yumuşak tabanlara, daha kısa arka pençelere ve daha uzun bir kuyruğa sahiptir.[3]

Taksonomi

Çalı kuşu yavruları, bazen Eski Dünya ötleğenlerine dahil olan ancak sıklıkla aile statüsü verilen küçük bir kuş grubudur.[4] Özellikle son araştırmalar yüzeysel benzerliklere rağmen tepelerin filogenetik olarak ötleğenlerden uzak olduğunu göstermektedir.[5] Ailenin adı, rex'in küçültülmüş hali olan "bir kral" olan Latince regulus'tan türemiştir ve yetişkin krallıkların karakteristik turuncu veya sarı armalarına atıfta bulunur.[6]

Cinsi Regulus olan çoğu üyenin boyut ve renk düzeni benzerdir. Bunun istisnası, en büyük tür olan, güçlü,kırmızı tepeli ve siyah taç çizgileri olmayan yakut taçlı kralcıktır. Kendine özgü seslendirmeleri vardır ve Eski Dünya kralcıklarından ve diğer Amerikan türü olan altın taçlı kralcıktan, ayrı bir cins olan Corthylio'ya atanacak kadar farklıdır.[7][8]

Türler

Kaynakça

  1. ^ "TDK BTST". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2015. 
  2. ^ "Dil Derneği". 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2015. 
  3. ^ a b Handbook of the birds of the world (İngilizce). Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal, José. Cabot. Barcelona: Lynx Edicions. 2006. ss. 330-349. ISBN 84-87334-10-5. OCLC 861071869. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023. 
  4. ^ Sibley, Charles G.; Ahlquist, Jon E.; Monroe, Burt L. (1 Temmuz 1988). "A Classification of the Living Birds of the World Based on Dna-Dna Hybridization Studies". The Auk. 105 (3): 409-423. doi:10.1093/auk/105.3.409. ISSN 0004-8038. 
  5. ^ Barker, F. Keith; Barrowclough, George F.; Groth, Jeff G. (7 Şubat 2002). "A phylogenetic hypothesis for passerine birds: taxonomic and biogeographic implications of an analysis of nuclear DNA sequence data". Proceedings. Biological Sciences. 269 (1488): 295-308. doi:10.1098/rspb.2001.1883. ISSN 0962-8452. PMC 1690884 $2. PMID 11839199. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023. 
  6. ^ The Chambers dictionary. 10th ed (İngilizce). Edinburgh: Chambers. 2006. ss. 223,735. ISBN 978-0-550-10185-3. OCLC 70229998. 
  7. ^ Chesser, R Terry; Billerman, Shawn M; Burns, Kevin J; Cicero, Carla; Dunn, Jon L; Hernández-Baños, Blanca E; Kratter, Andrew W; Lovette, Irby J; Mason, Nicholas A; Rasmussen, Pamela C; Remsen, J V (10 Temmuz 2021). "Sixty-second Supplement to the American Ornithological Society's Check-list of North American Birds". Ornithology (İngilizce). 138 (3): ukab037. doi:10.1093/ornithology/ukab037. ISSN 0004-8038. 
  8. ^ "Dapple-throats, sugarbirds, fairy-bluebirds, kinglets, Elachura, hyliotas, wrens, gnatcatchers – IOC World Bird List". www.worldbirdnames.org. Haziran 2021. 28 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuş</span> kanatlı, iki ayaklı, sıcakkanlı, yumurtlayan ve tüylü omurgalı hayvanlar

Kuş; tüyleri, dişsiz gagaları, yumurtladıkları sert kabuklu yumurtalar yoluyla üreyen, yüksek metabolizma hızına sahip, dört odacıklı kalpleri ve hafif ama güçlü bir iskelet yapısına sahip, Aves sınıfını oluşturan sıcakkanlı omurgalı hayvanlar grubudur. Tüm dünyada yaygın olarak yaşayan kuşların boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ila deve kuşunda 2,75 m arasında değişir. On bin kadar yaşayan kuş türü bulunur ve bunların yarısından fazlasını ötücü kuşlar oluşturur. Kuşların türlere göre farklılık gösteren kanatları vardır ve kanatsız olduğu bilinen tek grup kivi kuşu ve soyları tükenmiş olan moa ile fil kuşudur. Ön ayakların evrimleşerek kanatlara dönüşmesi kuşlara uçma yeteneği sağlamış ancak daha sonra yine evrimin devam etmesiyle penguenler, deve kuşları ve adalarda endemik olan bazı türler uçma yeteneğini kaybetmişlerdir. Kuşların sindirim ve solunum sistemleri de uçma yeteneğine uyum sağlamıştır. Özellikle deniz kuşları ve bazı su kuşları gibi kuşlar ayrıca evrimleşerek yüzme yeteneği de kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı çalı kuşu</span> çalı kuşugiller (Regulidae) familyasından kuş türü

Bayağı çalı kuşu, çalı kuşugiller (Regulidae) familyasından, Avrupa ve Asya'nın her yanında rastlanan bir çalı kuşu türü. Altın rengi sorgucu nedeniyle Avrupa folklorunda "kuşların kralı" olarak anılmasının yanı sıra bilimsel adı olan regulus Latince "kral" demektir. Palearktik, Makaronezya adaları ile İzlanda'da dahil olmak üzere çok yaygın bir alana dağılmış olan türün çok sayıda alt türü tanınmaktadır. Üreme dağılım alanının kuzey ve doğusunda yaşayan kuşlar, kışları geçirmek için daha güneye göç ederler.

<span class="mw-page-title-main">Yakut tepeli çalı kuşu</span>

Yakut tepeli çalı kuşu, çalı kuşugiller (Regulidae) familyasından çok küçük bir ötücü kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl sinek kuşu</span>

Kızıl sinek kuşu, küçük bir sinek kuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Sürmeli çalı kuşu</span>

Sürmeli çalı kuşu, çalı kuşugiller (Regulidae) familyasından bir kuş türü. Avrupa, kuzey Afrika, Madeira Adaları'nda yavrular. Kısmen göçmendir. Kuzey ve doğu bölgelerde yaşayan kuşlar olup, kışlarını güneyde geçirirler. Kışın, çoğunlukla baştankara sürüleriyle bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Kılkuyruk</span> Yüzücü bir ördek türü

Kılkuyruk, ördekgiller (Anatidae) familyasından bir yüzücü ördek türü. Daha önceleri Dafila acuta olarak isimlendirilmiştir. Asya ve Avrupa'nın kuzey bölgelerinden Kanada ve Alaska'nın ortalarına kadar ve Amerika'nın orta-batı bölgelerinde bulunur. Bu tür, kışları bulunduğu bölgelerden daha güneye, Ekvator'a kadar gidebilen güçlü göçmen kuşlardır. Üreme zamanları dışında toplu olarak yaşar, göç ederken diğer kuş türleriyle büyük sürüler oluşturur. Bu kadar geniş alana dağılmış olan bu kuş türünün coğrafi dağılıma bağlı alt türleri olmaması sıra dışı bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli karabatak</span>

Tepeli karabatak, deniz kuşlarından karabatakgiller (Phalacrocoracidae) familyasına ait bir tür.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli pelikan</span>

Melek ya da Tepeli Kutan, pelikangiller (Pelecanidae) familyasından çok büyük bir su kuşu türüdür. Avrupa'nın güneydoğusundan Hindistan ve Çin'e yayılan bölgede bataklıklar ve sığ göllerde yaşar. Yuvaları bitkiler ve dallardan oluşan kaba bir yapıdır. Geniş bir alana yayılmasına rağmen alt türü yoktur ancak boyut farklılıklarına dayanarak Azerbaycan'da bulunan fosillerden Pleistosen dönemine ait Pelecanus crispus palaeocrispus türü tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli baştankara</span>

Tepeli baştankara, baştankaragiller (Paridae) familyasından önceleri Parus cristatus olarak isimlendirilen bir baştankara türü.

<i>Sıvacı kuşu</i> Küçük kuşları barındıran bir kuş cinsi

Sitta veya Sıvacı kuşu, Passeriformes takımından Sittidae familyana bağlı küçük kuşları barındıran bir kuş cinsidir. Gövdesine göre büyük kafası, küçük kuyruğu, renkli vücudu ve güçlü gaga ile ayakları belirgin özellikleridir. Yüksek ve basit şakımaları bölgelerini belirtir. Türlerin çoğunda göz çevresinde siyah bir bant bulunurken üst tüyleri gri ile mavi arası bir renktedir.

<span class="mw-page-title-main">Uçamayan kuş</span>

Uçamayan kuşlar, evrime bağlı olarak uçma kabiliyetlerini yitirmiş kuşlardır. Karinasız kuşların ve penguenlerin de dahil olduğu 60'tan fazla hala yaşayan uçamayan kuş türü bulunmaktadır. Uçamayan en küçük kuş Inaccessible Adası sutavuğudur. Hem uçamayan kuşlar, hem de diğer tüm kuşlar arasında en büyük, en ağır ve en uzun olan kuş ise 2,7 m boyu ve 156 kilogram ağırlığı ile devekuşudur. Devekuşları dekoratif tüyleri, etleri ve dericilikte kullanılan derileri için yetiştirilir.

<i>Amazona ochrocephala panamensis</i>

Panama sarı başlı amazonu olarak da bilinen Panama amazonu sarı taçlı amazonun bir alt türüdür ve Panama ve Kuzeybatı Kolombiya'ya endemiktir. Kuş yetiştiriciliğinde, bazen ayrı bir tür olarak listelenir ve bu potansiyel olarak doğrudur; en azından bir filogenetik tür olarak.

<span class="mw-page-title-main">Accipitriformes</span> kuş takımı

Accipitriformes, atmaca, şahin, kartal, akbaba ve çaylak da dahil olmak üzere gündüzcül çoğu yırtıcı kuşu içinde barındıran bir kuş takımıdır. Ancak doğanlar (Falconidae) bu gruba dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli devekuşu</span> tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir

Tepeli deve kuşu ya da latince ismi ile Casuarius, tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir. Taksonomide koşucu kuşlar alt sınıfı arasında gösterilirler. Yeni Gine'nin tropik ormanlarında, Aru adalarında ve kuzeydoğu Avusturalya'nın yerel türleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Casuarius casuarius</span>

Casuarius casuarius ya da Türkçesiyle güney tepeli devekuşu, Casuarius kuş cinsinin en yaygın türüdür. Taksonomide koşucu kuşlar alt sınıfı arasında gösterilirler. Yeni Gine'nin tropik ormanlarında, Aru adalarında ve kuzeydoğu Avusturalya'nın yerel türleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Galloanserae</span>

Galloanserae anatomik ve moleküler özellikleri birbirine benzer olan Galliformes ve Anseriformes takımlarının oluşturduğu kladtır. İlk olarak Galloanseri olarak adlandırılan grubun adı Latince "horoz" anlamına gelen gallus ve "kaz" anlamına gelen ānser sözcüklerinden oluşturulmuştur. Bu klad morfolojik ve DNA dizileme verileri ile olduğu kadar retrotranspozon varlık/yokluk verisi ile de desteklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tityridae</span>

Tityridae, Neotropikal biyocoğrafik bölgesinde ormanlarda ve ağaçlık alanlarda yaşayan kuşlardan oluşan, Passeriformes takımında sınıflandırılan bir kuş familyasıdır. Bu familya yer alan 45 tür önceden Tyrannidae, Pipridae ve Cotingidae familyalarında sınıflandırılıyordu. Hepsi küçük ve orta boylarda kuşlardır. Iodopleura pipra türünün boyu 9,5 cm, ağırlığı 10 g. iken Tityra semifasciata türünün boyu 24 cm. ağırlığı da 88 g. civarındadır. Çoğunun kuyruğu görece kısa, kafaları da büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Zosteropidae</span>

Zosteropidae, Passeriformes familyasına bağlı bir hayvan altfamilyasıdır. Sahraaltı Afrikası, Asya'nın güneyi ve doğusu ile Avustralasya'da yaşar. Hint Okyanusu'nda, Pasifik Okyanusu'nun batısında ve Gine Körfezi'nde bulunan tropikal adaların çoğunda da yaşarlar. Zosterops cinsinin yaygın dağılıma sahip üyelerinin dışında kalan türlerin çoğu adalara ya da takımadalara endemiktir.

<span class="mw-page-title-main">Ptiliogonatidae</span>

Ptiliogonatidae, Passeriformes takımında sınıflandırılan bir kuş familyasıdır. Familya içinde üç kuş cinsi yer alır. Daha önceleri Bombycillidae familyasında sınıflandırılmaktaydılar.

<span class="mw-page-title-main">Kara gagalı saksağan</span>

Amerikan saksağanı olarak da bilinen Kara gagalı saksağan, Kuzey Amerika'nın batı tarafında bulunan kargagiller familyasından bir kuştur. Siyah ve beyazdır; kanatlarında ve kuyruğunda yanardöner mavi ve mavi-yeşil tonları da görülür. Bir zamanlar Avrasya saksağanının bir alt türü olduğu düşünülse de 2000 yılında yapılan genetik araştırmalara dayanarak ayrı bir tür olarak tanımlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.