Çalışan Gazeteciler Günü
Çalışan gazeteciler günü, gazetecilik mesleğini icra edenleri onurlandırmak için 1962’den beri 10 Ocak günü düzenlenen Türkiye’ye özgü bir kutlama gündür.
1961'de 212 sayılı Fikir İşçileri Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 10 Ocak günü, 1962-1971 arasında "Çalışan gazeteciler bayramı" adıyla kutlanmış; 1971 yılındaki askeri müdahaleden sonra ülkede gazetecilerin bazı haklarının geri alınması üzerine kutlama gününün adı "Çalışan gazeteciler günü" olarak değiştirilmiştir.
Arka plan
Fikir İşçileri Kanunu
4 Ocak 1961’de kabul edilen ve basın çalışanlarına bazı haklar ve yasal güvence sağlayan 212 sayılı Fikir İşçileri Kanunu'nun Resmî gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiği 10 Ocak günü, 1962'den itibaren bir kutlama günü olmuştur.[1] Söz konusu düzenleme, gazetecileri "fikir işçisi" olarak tanımlıyor; iş sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması, sözleşmelere işin türü ve ücret miktarının yazılması gibi gazetecilerin sosyal ve yasal haklarını belirleyen hükümleri içeriyordu.[2]
Dokuz Patron Olayı ve Basın Gazetesi
212 sayılı yasa ile kendilerine yüklenen sorumlulukları kabul etmek istemeyen 9 gazetenin patronu (Akşam, Cumhuriyet, Dünya, Hürriyet, Milliyet, Tercüman, Vatan, Yeni İstanbul ve Yeni Sabah gazeteleri) 212 sayılı yasanın ve Basın İlan Kurumu’nun oluşmasına ilişkin 195 sayılı yasanın mesleki sakıncalar doğuracağını iddia eden bir ortak bildiriye imza atarak gazetelerini 3 gün kapadıklarını duyurdular. “Dokuz patron olayı” olarak basın tarihine geçen bu gelişme üzerine gazeteciler, çeşitli protesto eylemleri gerçekleştirdiler ve halkı gazetesiz bırakmamak adına boykot boyunca “Basın” adlı bir gazete yayımladılar.[3] Basın gazetesi 11 Ocak günü " Daima Halkın Hizmetindeyiz" manşetiyle[4] yayına başladı ve üç günlük boykot sırasında düzenli olarak yayını sürdürdü. Gazetenin ilk sayısının başyazısında şu ifadeler yer aldı:[2]
Temel hak ve hürriyetlerimizin gerçekten kısıtlandığı, yalnız basının değil bütün memleketin gerçekten eşi görülmemiş bir tehlikenin içine sokulduğu günlerde bile gazetelerini kapatmayan ve protesto yoluna gitmeyen gazete sahiplerinin, şimdi bir ilan kurumu için yaptıkları bu hareket, basın tarihimizde herhalde şerefli bir yer kaplamayacaktır. Gazete çıkarmak çorap fabrikası işletmeye benzemez. Basın bir kamu hizmetidir.”
Tarihçe
İstanbul Gazeteciler Sendikası, bir yıl 10 Ocak'ta basın çalışanlarına bazı haklar ve yasal güvence sağlayan kanunun çıkışı üzerine gerçekleşen medya patronlarının boykotu karşısında basın çalışanlarının elde ettikleri başarıya sahip çıkmak ve üyelerine moral vermek için 10 Ocak 1962'yi Çalışan Gazeteciler Bayramı olarak kutlama kararı aldı ve Park Otel'de bir tören düzenledi.[5]
2012 sayılı yasanın uygulamadaki etkinisin azalması, çalışan gazetecilerin sorunlarının ağırlaşmasına paralel olarak zamanla kutlamaların ilk yıllardaki canlılığı azaldı.[5]
Türkiye'de 1971 yılındaki askeri müdahaleden sonra gazetecilerin bazı haklarının geri alınması üzerine kutlama gününün adı, "10 Ocak Çalışan gazeteciler günü" olarak değiştirildi.[1]
Ayrıca bakınız
- Basın Bayramı
Kaynakça
- ^ a b "Neden 'gazeteciler' değil 'çalışan gazeteciler' günü?". Gazetecier.com. 10 Ocak 2014. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2016.
- ^ a b Kösedağ, Mehmet Sena (30 Eylül 2019). "Türk Basınında Çalışma Hayatı ve İş Güvencesi Sorunu". OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. doi:10.26466/opus.579499. ISSN 2528-9527.
- ^ Atlı, Yener (5 Ocak 2015). "Dokuz patron olayı ve gazeteciler günü". Marasnews.com. 14 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2016.
- ^ Karaoğlu, Zeki Gürdal (10 Ocak 2022). "Dokuz Gazete Olayı ve Çalışan Gazeteciler Bayramı". Kastamonu Gazetesi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ a b Üstün, Hasan (2000). "Babıali`de Dokuz Patron Olayı /". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
