İçeriğe atla

Çakmak Hattı

Çakmak Hattı
Marmara Bölgesi
Yapı bilgisi
Yapı sahibiTürkiye Türkiye
Yapı tarihçesi
MalzemelerBeton-çelik
Muharebe/savaşlarII. Dünya Savaşı (kullanılmadı)
Garnizon bilgisi
Geçmiş
komutanlar		Fevzi Çakmak

Çakmak Hattı, II. Dünya Savaşı'nın çıkacağının anlaşılmasının ardından Almanlar tarafından gelebilecek bir saldırıya Trakya sınırında karşı koymak amacıyla önce Kırklareli Edirne hattında daha sonra Çatalca'da kurulan savunma hattıdır. Marmara Denizi'nden Karadeniz'e uzanmaktadır.[1]

Tarihçe

Genelkurmay başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Fransızların Majino Hattı'nı örnek alarak[2][3] Trakya'da bulunacak ve beton ile çelik karması bir savunma merkezi olacak bir hat planı hazırlamıştır. Bu savunma hattına kendi soyadını vermek istemiştir. Ancak Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, bu plana karşı çıkmış ve şöyle demiştir:

Savaş, oldum olası toprak üstünde yapılır ve toprak üstünde kazanılır, yahut kaybedilir. Çakmak Hattı ne kadar güçlü olursa olsun ömrü, bir muharebeninki kadar kısadır. Ben milletimin parasını bir kapris uğruna toprak altına gömdürmem.[4]

Mustafa Kemal Atatürk'ün 10 Kasım 1938 tarihinde ölmesinin ardından İsmet İnönü cumhurbaşkanı olmuştur.[5] İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı döneminde II. Dünya Savaşı'nın çıkacağının anlaşılmasından sonra 1930'lu yıllarda Genelkurmay, Balkanlar üzerinden gelebilecek herhangi bir saldırıya Trakya sınırında karşı koymak için Kırklareli'nin kuzeyinde Mareşal Fevzi Çakmak'ın önerisi olan Çakmak Hattı kurulmuştur.[6] Şubat 1941'de Almanlar, Bulgaristan'ı işgal ederek Türkiye sınırına dayanmıştır.[5] Bunun üzerine hattın Çatalca'ya çekilmesine karar verilmiştir.[6] Almanların o tarihe kadar kullandıkları modern savaş araçları karşısında bu planın başarı sağlayabileceği şüpheli görülmüştür.[5]

Çakmak Hattı, Terkos Gölü (Durusu) yakınlarından başlayıp Büyükçekmece'ye kadar iki hat şeklinde yapılmıştır. Bu hatlarda bir kısmı büyük, bazıları ise küçük olan askeri koruganlar yani mevziler vardır. Duvar tel ve demir engellerle bu mevzi birbirine bağlanmıştır.[1] Çakmak Hattı İnşaatı, çimento ve demir yetersizliğinden dolayı ilerleyememiştir. Yılda ancak 380.000 ton çimento üretilebilmiş ve bu fabrikalarda kolayca tahrip edilebilecek yerlerde bulunmuştur.[7]

Nazi Almanyası, Yunanistan 'ı işgal ettikten sonra Çakmak Hattı savunma işlevini yitirmiştir. Çünkü bu savunma hattı Bulgaristan'dan gelebilecek saldırılara göre düzenlenmiştir. Fakat artık Almanya, Türkiye ile Güney Trakya'dan komşu olmuştur.[8] Düşman kuvvetleri Meriç nehrinin aşağı kısmından dosdoğru saldırırlarsa Trakya'nın kuzey hududu boyunca uzanan Çakmak Hattı'nın geri kısım ile kavuşması kesileceği için İsmet İnönü, Çakmak Hattı'nı tahliye ettirmiş ve orduyu Çatalca hattına çekmiştir.[9] Çakmak Hattı'nda soğuktan dolayı birçok asker hayatını kaybetmiştir.[2] Çatalca'da ise köylerdeki halk sıkıntı çekmiştir ve hatta bir kısmı Anadolu'ya geçmiştir.[1] Bugün hâlâ Doğu Trakya'da Çakmak Hattı'na ait koruganlar görülebilir.[10]

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ a b c "Tarihçe-Cumhuriyet Döneminde". Çatalca Belediyesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2009. 
  2. ^ a b "Hazan ve yıkım yılları". Radikal gazetesi. 13 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2009. 
  3. ^ "80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu". Türk Tarih Kurumu. 2005. ss. s. 159. 
  4. ^ Kemal Sülker (1987). "Nâzım Hikmet'in gerçek yaşamı". Yalçın Yayınları. ss. s. 57. 
  5. ^ a b c "Dünya Tarihi Ansiklopedisi". Milliyet gazetesi. 1991. ss. s. 311. 
  6. ^ a b Mihri Belli (1989). "Mihri Belli'nin anıları". Milliyet Yayınları. ss. s. 200. 
  7. ^ "İkinci Dünya Savaşı". Hacettepe Üniversitesi. 6 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2009. 
  8. ^ Ali Fuad Erden (1952). "İsmet İnönü". Burhanettin Erenler Matbaası. ss. s. 210. 
  9. ^ Hıfzı Topuz (2006). "Başın öne eğilmesin". Remzi Kitabevi. ss. s. 103. 
  10. ^ Erdal İnönü (1996). "Anılar ve düşünceler". İdea. ss. s. 139. 
  • Kısaltmalar; s (sayfa)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çatalca</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Çatalca, İstanbul ilinin batı sınırında yer alan ilçedir. Yüz ölçümü olarak İstanbul'un en büyük, nüfus olarak Adalar ve Şile'nin ardından İstanbul'un en küçük ilçesidir.

Mareşal, Türk Kara Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetlerinde en yüksek askerî rütbe. Türk Deniz Kuvvetlerindeki karşılığı büyükamiraldir. Bu rütbe en yüksek askerî rütbe olmakla beraber diğer rütbelerden önemli bir farkı kıdem ve bekleme ile kazanılamamasıdır. Mareşal unvanı, savaşta üstün yararlılıkları görülen ve en az orgeneral ya da oramiral rütbesine sahip subaylara Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilgili kanuna dayanarak verilir. NATO kodu OF-10'dur.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<i>Allahın Süngüleri: Reis Paşa</i> Attilâ İlhan romanı

Allah Süngüleri, Attilâ İlhan'ın bir romanıdır. Aynanın İçindekiler dizisinin altıncı romanıdır. Türk Kurtuluş Savaşı'nı ve Atatürk ve çevresinin o dönemde yaşadıklarını anlatmaktadır. Kurtuluş Savaşı'nın en hareketli günlerini Mustafa Kemal'in yaşamı içinde anlatan roman, Kuvâ-yi Milliye'nin İzmir'e girişi ve Trakya'nın geri alınması ile biter.

<span class="mw-page-title-main">Kursk Muharebesi</span> Alman-Sovyet muharebesi

Kursk Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına karşı 1943 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur. II. Dünya Savaşı sırasında yapılmış en büyük tank çarpışmalarından biri ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur. Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya-Eskişehir Muharebeleri</span>

Kütahya-Eskişehir Muharebeleri, 10 Temmuz 1921 ile 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Yunanistan ile Ankara Hükûmeti ordusu arasında gerçekleşen muharebelerdir. Muharebeleri kaybeden Ankara Hükûmeti kuvvetleri Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci İnönü Muharebesi</span> Askeri harekât

I. İnönü Muharebesi, 6 Ocak 1921 tarihinde iki koldan taarruza geçen Yunan kuvvetleriyle İnönü mevzilerinde savunmada olan Ankara Hükümeti kuvvetleri arasında yapılan muharebedir. 6 Ocak 1921 tarihine kadar Uşak ve Bursa bölgesinde hazırlıklarını sürdüren Yunanlar, Türk-Batı Cephesi birliklerinin Çerkez Ethem Kuvvetlerinin Tenkili harekâtı ile meşgul olmasından da faydalanarak, İnönü-Eskişehir istikametinde taarruza başladılar. 6-9 Ocak 1921 tarihleri arasındaki muharebeler, örtme ve emniyet kuvvetleri harekâtı şeklinde cereyan etti. İnönü mevzilerindeki muharebeler 10 Ocak 1921 tarihinde başlamış, Yunan kuvvetlerinin taarruz çıkış hatlarına çekildiği 11 Ocak 1921 tarihine kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İkinci İnönü Muharebesi</span> 23 Mart-1 Nisan 1921 tarihinde Türk ve Yunan orduları arasında Eskişehir’de gerçekleşmiş savaş

İkinci İnönü Muharebesi, 23 Mart-1 Nisan 1921 tarihleri arasında İnönü yakınlarında gerçekleşen muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Cambrai Muharebesi (1917)</span>

Cambrai Muharebesi, 20 Kasım-3 Aralık 1917 tarihleri arasında Fransa'da geçen ve İngilizler tarafından I. Dünya Savaşı'nda yürütülen bir harekâttır. Tankların başarıyla kullanıldığı ilk çarpışma özelliğini taşımaktadır. Bu muharebe, İngilizler için bir hüsran niteliğini taşımaktadır.

Birinci Anafartalar Muharebesi, Gelibolu'daki Müttefik Kuvvetleri'ne ulaşan takviye kuvvetleri ile gerçekleşen Suvla Koyu çıkarması ardından bu birliklerle Osmanlı kuvvetleri arasında 9 Ağustos 1915 tarihinde gerçekleşen muharebelerdir.

Şarköy Çıkarması, Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasındaki Birinci Balkan Savaşı sırasında 8-10 Şubat 1913 tarihlerinde gerçekleşen harekât ve muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Seelow Tepeleri Muharebesi</span>

Seelow Tepeleri Muharebesi, Sovyet Seelow-Berlin Taarruz Harekâtı'nın bir parçasıdır. II. Dünya Savaşı'nda geniş savunma mevzilerine yönelen son taarruzdur. Çatışmalar 16 - 19 Nisan tarihleri arasında üç gün sürdü. Mareşal Georgi Jukov'un 1. Beyaz Rusya Cephesi'nin bir milyona yakın askeriyle, Berlin'in Kapısı olarak kabul edilen mevzilere taarruz etti. Bu taarruz kuvvetlerinin karşısında Alman 9. Ordusu'nun yaklaşık 110 bin askeri vardı. Alman 9. Ordu'su, Vistül Ordular Grubu'na bağlı olup General Busse komutası altında idi.

<span class="mw-page-title-main">Yüz Gün Taarruzu</span>

Yüz Gün Taarruzu, I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru İkinci Amiens Muharebesi ile başlayan İtilaf Devletleri'nin 8 Ağustos 1918'den 11 Kasım 1918'e kadar batıdaki merkez kuvvetlerine yaptığı bir dizi saldırıdır. Saldırılar Alman ordusunu demoralize olmasına yol açmış ve moral çöküntüsü yaşayan Alman ordusu kenara çekilmiş ve I. Dünya Savaşı bitmiştir. Yüz Gün Taarruzu'nda belirli bir strateji yoktu. Amiens Muharebesi başarısı ile başlayan art arda yapılan ataklarla kazanılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Fransa Muharebesi</span> 1940ta Alman ordularının Fransayı istilasıyla sonuçlanan askeri harekat

Fransa Savaşı, II. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusunun Fransa'yı istilasıyla sonuçlanan askerî harekâttır. Fransa Seferi, Alman ordusunun Belçika topraklarına saldırdığı tarih olan 10 Mayıs 1940 tarihinde başlamış, daha önce Polonya seferlerinde kullanılan yıldırım savaşı taktiği ile çok kısa bir sürede, 22 Haziran 1940 tarihinde Fransa – Almanya arasında imzalanan ateşkes sözleşmesiyle kesin Alman zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çatalca Muharebesi</span>

Birinci Çatalca Muharebesi 17 ve 18 Kasım [E.U. 4-5 Kasım] 1912 tarihinde gerçekleşmiş ve Osmanlı zaferi ile sonuçlanmıştır. Birinci Balkan Savaşı'nın Lüleburgaz Muharebesi'yle birlikte en büyük muharebelerinden biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Çatalca Muharebesi</span>

İkinci Çatalca Muharebesi 3 Şubat 1913'ten başlayıp Londra Antlaşması’nın imzalanmasına kadar süren döneme kadar Bulgarlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında İstanbul için yapılan bir dizi çatışmalar silsilesinin genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Trakya Manevraları</span> 17-20 Ağustos 1937de Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak komutasında yapılan askeri tatbikat

Trakya Manevraları, 17-20 Ağustos 1937 tarihleri arasında Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak komutasında yapılan askeri tatbikattır. Dönemsel olarak yaklaşmakta olan II. Dünya Savaşı öncesinde hem silahlı kuvvetlerin hazırlık seviyesinin gözden geçirilmesi hem de olası düşman tehditlerine yönelik güç gösterisi olarak gerçekleştirilmiştir. Manevralar devlet yönetim kademesi tarafından üst düzeyde sahiplenilmiş ve başta Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere Başbakan İsmet İnönü, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Londra Elçisi Ali Fethi Okyar, Atina Elçisi Ruşen Eşref Ünaydın, Tahran Elçisi Enis Akaygen ve diğer devlet görevlileri, hükûmet üyelerince yakından takip edilmiştir.

Korugan, modern savaşlarda yaygın olarak kullanılan betondan yapılmış mevzilerden oluşan tahkimat çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Luga tahkimatı</span>

Luga tahkimatı, Leningrad oblastında Haziran-Ağustos 1941 döneminde inşa edilmiş 300 km uzunluğunda askeri savunma tahkimattır. Tahkimat, Narva Körfezinden başlayarak Leningrad kentine kuzeydoğudan erişimin önüne geçecek şekilde Luga-Mşaga-Şelon Nehirleri ve İlmen Gölü boyunca yapılmıştır. Tahkimat inşası 27 Haziran'da başlamış, 6 Temmuz'da hattı savunmak için General Konstantin Pavloviç Pyadışev komutasında bir görev kuvveti oluşturulmuştur. Hattın inşasından 15 gün sonra 12 Temmuz günü Plyussa nehri boyunca Nazi Almanyası Wehrmachtına bağlı 4. Panzer Ordusu saldırıya geçmiştir. Savunma hattının inşaatı tam olarak tamamlanmamış olsa da Sovyet savunması Leningrad üzerine yürüyen saldırıyı durdurmayı başarmıştır. Soltsı karşı saldırısı, Tallinn Savunması ve Smolensk Savunmasıyla beraber değerlendirildiğinde Luga hattının savunulması Alman saldırılarına karşı bir ay daha dayanılmasına yaramış, bu sırada cephe gerisinde mevziler güçlendirilmiş, yeni birlikler cepheye sevk edilebilmiştir. 8-13 Ağustos döneminde tahkim hat Novgorod ve Kingisepp bölgelerinde yaralmıştır. Staraya Russa ve Krasnogvardeyskiy bölgelerindeki Sovyet karşı saldırıları nedeniyle Nazi kuvvetleri bu bölgelere asker kaydırmak durumunda kalmış ve Leningrad üzerine ilerleyişleri daha da yavaşlamıştır. 26 Ağustos tarihinde Luga tahkimatını savunan 43 bin Kızıl Ordu askeri tamamen kuşatılmıştır, buna rağmen savaşa devam eden bölgede çatışmalar Eylül ortasına kadar sürmüştür. Yaklaşık 20 bin Kızıl Ordu askeri esir edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kop Savunması</span>

Kop Savunması, Erzurum ve Trabzon'un Rus Kafkas Ordusu tarafından düşüşünün ardından Osmanlı'nın Kafkasya'da kalan son toprağı Bayburt için Aşkale yönünden yapılan Rus taarruzlarına karşı Kop Dağı geçitleri ve çevreleyen dağ sırasında gerçekleşen savunma muharebeleridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.