İçeriğe atla

Çadaana

Koordinatlar: 51°17′0″K 91°35′0″D / 51.28333°K 91.58333°D / 51.28333; 91.58333


Çadaana (Tıva Türkçesi: Чадаана, Çadaana), Tıva Cumhuriyeti'nin Doğu Kemçik bölgesinin merkez şehridir.

Sözkökü

Çadaana sözünün Tıva Türkçesinde dayanmak, sabretmek anlamındaki şıdaan sözü ile bağlantılı olduğu düşünülür.[1] Türk dillerinde sabretmek anlamında Kırgızca çıdoo, Türkmence çıdamak, Tatarca çıdau sözleri bulunmaktadır.[2]

Özellikler

Çadaana akarsuyu Yenisey akarsuyu havzasında olup Tıva'nın başkenti Kızıl şehrine uzaklığı 224 kilometre (139 mi)'dir. 1873 yılından beri bilinmektedir. 1945 yılında şehir statüsüne geçmiştir. Ekmek ve terayağı fabrikası bulunmaktadır. Kömür şehrin dolayından çıkarılır.

Nüfus

Yıllar Nüfusu
1959 4709
1970 7589
1979 8985
1989 10 775
2002 9454
2010[3]10 444

Turizm Çekicilikleri

Şehir çevresi gerek ormanlık yapısı ile gerekse kültürel özelliği dolayısı ile yaz mevsiminde gerek ülke içinden, gerekse federasyon içinden ve gerekse federasyon dışı ülkelerden çok sayıda turist çekmektedir. "Üstüü-Hüree" adlı tarihi lama tapınağı dini turizmin de önemli bir unsurudur. Yaz mevsiminde Üstüü-Hüree Müzik festivalleri olmaktadır. Bu müzik festivaline Avrupa'dan Japonya'ya kadar çok yerden turist gelmektedir. Özellikle Japon müzisyen[4] Ryohei Terada[5] her yıl katılmakta olup Tuva Türkçesini çok iyi konuşur.[6]

Ünlüler

Rusya Federasyonu Moskova eski Valisi ve Acil Durumlar eski bakanı, 2012 yılından beri Savunma Bakanı olan Sergey Küjüget-oğlu Şoygu, Tuva Cumhuriyeti'nin Çöön-Hemçik ili'nin Çadaana şehrinde doğmuştur.

Kaynakça

  1. ^ Tuva Toponomik Sözlüğü, B. Ondar.
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016. 
  4. ^ http://en.tuvaonline.ru/2012/08/30/tuvan-khoomei-will-sound-at-the-spirit-of-japan-festival.html 22 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Terada Ryohei
  5. ^ Ryhoei Terada https://www.facebook.com/ryohei.terada.5
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2014. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Çadaana ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bay-Tayga (il)</span>

Bay-Tayga kojuun — Tıva Cumhuriyeti'nde bir (kojuun). Yönetim Merkezi — Teeli.

<span class="mw-page-title-main">Turan (şehir)</span>

Turan, Tuva Cumhuriyeti'nde bir şehir. Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti Kızıl'a 70 km kuzaybatısındadır. 1945 yılında şehir durumuna yükselmiştir. 1989 yılı nüfusu 5976 kişi iken Rus nüfusunun Tuva'dan ayrılması üzerine 2002 yılına göre nüfus 5598 kişi olmuştur. Bu şehirde bir havaalanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Şoygu</span> Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi Sekreteri

Sergey Kujuget-oglu Şoygu Rus siyasetçi ve asker. 6 Kasım 2012'de Savunma Bakanlığına getirildi. Tuva bir baba ile Rus bir anneden dünyaya geldi. Kurtarıcılar ve İtfaiyeciler Spor Federasyonu Başkanlığı da yapmıştır. Rusya'nın siyasetçilerinden tek Tuva kökenli bakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıg-Sep</span>

Sarıg-Sep Tuva Türkçesi: Сары́г-Сеп — köyü, Tuva Cumhuriyeti'nin Kaa-Hem İlinin merkezi olan köy ve sumdur. Büyük Yenisey veya Kaa-Hem akarsuyu boyunca bulunur. Nüfusu yaklaşık 6.000 kadardır.

<span class="mw-page-title-main">Çöön-Hemçik (il)</span>

Çöön-Hemçik İli Rusya Federasyonu özerk Tuva Cumhuriyetinin 17 idari yönetiminden bir il belediyesidir. Çöön-Hemçik ilinin yönetim merkezi Çadaana yerleşim merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Övür (il)</span>

Övür İli — Tıva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biri olup ülkenin güneyinde yer alır. Bölgenin idari merkezi — Handagaytı.

<span class="mw-page-title-main">Alaş (bölük)</span>

Grup Alaş, 2000'lerin başında kurulmuş, ilk kadrosunda Kongar-ool Ondar (öldü), Sеdip Mаy-ооl, Оndаr Bаdı-Dоrju, Sаm Аnаy-ооl, Şirijik Аyan gibi höömeycilerinin bulunduğu Tuva (Türk) etnik müzik grubu.

Kejege dağ - Tıva Cumhuriyeti Erzin kojuununda kutsi yerlerinden bir yer, giriş ağzında bir ılıca olan dağ içinde girilecek kuylançak bir kapı bulunmakta, eşikten geçince yuvarlak şekilde gözükmektedir. Dağ üzerinden bakıldığında, örülmüş bir örgü gibidir. Tsagaan-Tologoy sınır karakolundan uzak değildir. Kejege dağ, Tıva Cumhuriyeti için yerli "Dokuz Hazine" diye kutsal, hayranlık uyandıran yerler arasında bahsedilen listede yer almaktadır. Erzin kojuunundaki Narın köyü yakınındadır.

<span class="mw-page-title-main">Tes (akarsu)</span>

Tes akarsuyu - Tıva Cumhuriyetinin güneyinde Tes-Hem bölgesi ve Erzin bölgesi dolayında ve Moğolistan'da akan uluslararası bir akarsu. Uzunluğu - 757 km. Akarsu havzası ise 30.900 km² dolayıdır. Yıllık ortalama su tükemi — 56 m³/s. (Samagaltay).

Busın veya Busein - Tıva Cumhuriyeti ve Moğolistanda bir akarsu.

Öök - Tıva Cumhuriyetinde merkezi Turan şehri olan Piy Hem bölgesinde bir akarsu. Yenisey akarsuyunun kollarından birisidir. Vadisi arkeolojik açıdan zengindir.

Akademik Obruçev dağı, Tuva Cumhuriyeti'nin doğusunda Toju bölgesinde, Dağlık Doğu Tıva'nın orta kesiminde dağ.

Öök veya Eğik, Tuva Cumhuriyeti'nin Biğkem bölgesi kuzeyinde dağ.

<span class="mw-page-title-main">Üstüü-Hüree</span>

Üstüü-Hüree Sarı din denilen Budizmin bir tapınağı. Tıvada en büyük ve en meşhur Buddist manastırlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Üstüü-Hüree (festival)</span> Uluslararası Üstüü-Hüree festivali

Üstüü-Hüree (İngilizce: Ustuu-Khuree, Rusça: Устуу-Хурээ — uluslararı canlı müzik ve İnanç festivali 1999 yılından beri olmaktadır. Üstüü-Hüree uluslararası canlı müzik ve inanç festivali olur yeri: Tıva, Çadaana şehridir. Her yıl Temmuz ayı ortasında gerçekleşmektedir. 2013 yılında XV. kez Üstüü-Hüree festivali Temmuz 17'den 21'e kadar sürmüştü. Festival en başta 1999 yılı Mayısı'nın 24-27 günlerinde Tıva Cumhuriyeti'nde yerel olarak gerçekleşti. 2000 yılında tüm Rusya Federasyonu'ndan, 2001 yılından beri ise bütün dünyadan gelen konuklarla gerçekleşti. Festival 1999 yılından 2013 yılına kadar 15 yıl geçirmiştir. Yıldan yıla konukların ve sanatçıların sayısı hep artmıştır.

Kara Çıraa, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununda bir köy. Kara Çıraa beldesinin idari merkezidir. 2014 yılı nüfusu 811 kişidir.

Sug-Aksı sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Sug-Aksı köyüdür. 2020 yılı nüfusu 3215 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Sug-Aksı köyüdür.

Kara Çıraa sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 786 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kara-Çıraa köyüdür.

Kızıl Tayga sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 495 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kızıl-Tayga köyüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.