İçeriğe atla

Çad devlet başkanları listesi

Çad Cumhurbaşkanı
رئيس جمهورية تشاد (Arapça)
Président de la
République du Tchad (Fransızca)
Görevdeki
Mahamat İdriss Déby

20 Nisan 2021[not 1] tarihinden beri
Resmî ikametCumhurbaşkanlığı Sarayı, Encemine
Görev süresi5 yıl, bir kez yenilenebilir
Oluşum23 Nisan 1962
İlk sahibiFrançois Tombalbaye
Maaş800.000 FCFA / ay
Websitesipresidence.td

Bu liste, Çad'ın 1960 yılında Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasından günümüze kadar görev yapmış devlet başkanlarının listesidir.

Toplam altı kişi Çad'ın devlet başkanı olarak görev yapmıştır (iki geçici devlet başkanını saymazsak). Buna ek olarak, bir kişi, Goukouni Oueddei, art arda olmayan iki kez görev yapmıştır.

Çad'ın mevcut devlet başkanı, babası Cumhurbaşkanı Idriss Déby'nin ölümünün ardından askeri bir darbeyle iktidarı ele geçirdiği 20 Nisan 2021'den bu yana Mahamat Déby'dir. Mahamat Déby, 20 Nisan 2021'den "ulusal diyalog" sonrasında geçici cumhurbaşkanı olarak yemin ettiği 10 Ekim 2022'ye kadar askeri bir cunta olan Askeri Geçiş Konseyinin başkanıydı.[1][2] Déby, 6 Mayıs 2024 tarihinde yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı ve dört gün sonra 10 Mayıs'ta cumhurbaşkanı ilan edildi.[3]

Dönem sınırları

2018 yılında Çad'ın yeni anayasası cumhurbaşkanı için iki dönem sınırını yeniden getirdi. Ayrıca görev süresini de beş yıldan altı yıla çıkardı.[4] Ancak 2023 yılında, görev süresini altı yıldan beş yıla indiren ve ayrıca cumhurbaşkanlığı için asgari yaşı 40'tan 35'e düşüren bir anayasa referandumu yapıldı.[5]

Unvanlar

  • 1960-1962: Devlet Başkanı
  • 1962-1975: Cumhurbaşkanı
  • 1975: Yüksek Askeri Konsey Başkanı
  • 1975-1978: Devlet Başkanı
  • 1978-1979: Cumhurbaşkanı
  • 1979: Geçici Devlet Konseyi Başkanı
  • 1979: Ulusal Birlik Geçiş Hükümeti Başkanı
  • 1979: Geçici İdari Komite Başkanı
  • 1979-1982: Ulusal Birlik Geçiş Hükûmeti Başkanı
  • 1982: Kuzey Silahlı Kuvvetleri Komuta Konseyi Başkanı
  • 1982: Devlet Konseyi Başkanı
  • 1982-1990: Cumhurbaşkanı
  • 1990: Yurtsever Kurtuluş Hareketi Başkanı
  • 1990-1991: Devlet Konseyi Başkanı
  • 1991-2021: Cumhurbaşkanı
  • 2021-2022: Askerî Geçiş Konseyi Başkanı[6]
  • 2022-2024: Geçici Cumhurbaşkanı[1][2]
  • 2024-günümüz: Cumhurbaşkanı

Liste

Siyasi partiler
  Çad İlerici Partisi (PPT) / Kültürel ve Sosyal Devrim için Ulusal Hareket (MNRCS)
  Çad Ulusal Kurtuluş Cephesi (FROLINAT)-Halk Silahlı Kuvvetleri (FAP)
  Çad'ın Kurtuluşu için Halk Hareketi (MPLT)
  Kuzey Silahlı Kuvvetleri (FAN) / Bağımsızlık ve Devrim için Ulusal Birlik (UNIR)
  Yurtsever Kurtuluş Hareketi (MPS)
Diğer gruplar
  Askeriye (Çad Silahlı Kuvvetleri ve Çad Millî Ordusu)
Durum
  Geçici Devlet Başkanı
Resim Ad
(Doğum-Ölüm)
Seçim Görev Başlangıcı Görev Sonu Görev Süresi Siyasi Parti
1 François Tombalbaye
(1918-1975)[a]
1962
1969
11 Ağustos 1960 13 Nisan 1975
(suikasta uğradı)
14 yıl, 245 gün PPT / MNRCS
Noël Milarew Odingar
(1932-2007)
13 Nisan 1975 15 Nisan 1975 2 gün Askeriye
2 Félix Malloum
(1932-2009)
15 Nisan 1975 23 Mart 1979
(istifa etti)
3 yıl, 342 gün Askeriye
3 Goukouni Oueddei
(1944-)
23 Mart 1979 29 Nisan 1979 37 gün FROLINAT-FAP
4 Lol Mohammed Chawa
(1939-2019)
29 Nisan 1979 3 Eylül 1979 127 gün MPLT
(3)Goukouni Oueddei
(1944-)
3 Eylül 1979 7 Haziran 1982
(görevden alındı)
2 yıl, 277 gün FROLINAT-FAP
5 Hissène Habré
(1942-2021)
1989
(referandum)
7 Haziran 1982 2 Aralık 1990
(görevden alındı)
8 yıl, 178 gün FAN / UNIR
6 Idriss Déby
(1952-2021)
1996
2001
2006
2011
2016
2021
2 Aralık 1990 20 Nisan 2021
(çatışmada öldürüldü)
30 yıl, 139 gün Askeriye / MPS
7 Mahamat Déby
(1984-)
2024 20 Nisan 2021 Görevde3 yıl, 186 gün

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Afrikalılaştırma politikası nedeniyle 30 Ağustos 1973 tarihinde adı N’Garta Tombalbaye olarak değiştirildi.

Kaynakça

  1. ^ a b c Ilunga, Patrick (10 Ekim 2022). "Chadian junta leader Mahamat Deby sworn in as President". The East African. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  2. ^ a b c "Chad Ruler Raises Hackles with Drawn-Out 'Transition'". Agence France-Presse. Voice of America. 12 Ekim 2022. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  3. ^ "Mahamat Déby wins Chad presidential election". www.bbc.com (İngilizce). 9 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024. 
  4. ^ Cook, Candace; Siegle, Joseph. "Circumvention of Term Limits Weakens Governance in Africa". Africa Center for Strategic Studies. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023. 
  5. ^ Eizenga, Daniel; Nodjimbadem, Katie. "Chad's Constitutional Referendum Promises a Transition without Change—or Stability". Africa Center for Strategic Studies. 27 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Biography of the President of the Transitional Military Council". Presidency of the Republic of Chad (Fransızca). 18 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022. 

Dış bağlantılar


Kaynak hatası: <ref> "not" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="not"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çad</span> Orta Afrika ülkesi

Çad, resmi adıyla Çad Cumhuriyeti, Kuzey-Orta Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun ve Nijerya, batıda ise Nijer ile komşudur.

Başkomutan veya başkumandan; silahlı kuvvetler veya askerî birim üzerinde kara, deniz ve hava kuvvetlerini komuta eden en üst rütbeli komutandır. Terim teknik olarak, bir ülkenin yürütme liderliğinde, devlet veya hükûmet başkanında bulunan askerî yeterliliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Idriss Déby</span>

Idriss Déby Itno, Çadlı siyasetçi ve asker. 1990 yılından 2021'de ölene kadar Çad Devlet Başkanı olarak görev aldı. Ayrıca Yurtsever Kurtuluş Hareketi'nin başkanlığını yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Silahlı Kuvvetleri</span>

Portekiz Silahlı Kuvvetleri, Portekiz'i dışarıdan gelebilecek askeri tehditlere karşı korumakla görevli silahlı kuvvetlerdir. Portekiz Cumhurbaşkanı Silahlı Kuvvetleri'nin resmi Başkomutanıdır ama pratikte bu Ulusal Savunma Bakanı aracılığıyla Portekiz Hükûmeti tarafından yürütülmektedir. Portekiz Silahlı Kuvvetleri, Portekiz egemenliğini, çıkarlarını korumak ve uluslararası barışı koruma çabalarına destek ile görevlidir. NATO'nun kurucu ülkelerinden biri olan Portekiz, 1955 yılından bu yana askeri kanadın etkin bir üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kampuçya Halk Cumhuriyeti</span> 1979 - 1993 yılları arasında var olan devlet

Kampuçya Halk Cumhuriyeti (1979-1989), Kampuçya Devleti (1989-1993), Demokratik Kampuçya'nın yıkılışı ve Pol Pot hükûmetinin devrilişinden sonra Vietnam'ın desteğiyle kurulan, 1979 - 1989 yılları arasında var olan devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Burkina Faso devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Burkina Faso devlet başkanı, Afrika ülkesi Burkina Faso'nun Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişiye verilen unvandır.

Burundi devlet başkanı, Afrika ülkesi Burundi'nin yönetim şeklini krallıktan cumhuriyete değiştirdiği 1966 yılında bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişiye verilen unvandır. Ülkede bu görevde bulunan kişilerin listesi şu şekildedir:

Parti
<span class="mw-page-title-main">Sudan cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, Sudan'ın 1956'daki bağımsızlığından bu yana devlet başkanlarını listeler.

Bu liste Somali devlet başkanlarının bir listesidir. Cumhurbaşkanlığı makamının 1960 yılında kurulmasından bu yana 9 resmi cumhurbaşkanı olmuştur. Cumhurbaşkanı, Somali'nin devlet başkanı ve Somali Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır. Şu anki makam sahibi, 2022 cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan Hasan Şeyh Mahmud'dur. Daha önce 2022 cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan ve 2012-2017 yılları arasında görev yapan Mahmud, bu görevi birkaç kez üstlenen ilk kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Çad başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfa, 1978 yılında Çad Başbakanlığı makamının oluşturulmasından günümüze kadar Çad başbakanlarının listesidir.

Youssouf Saleh Abbas (1952), Çadlı siyasetçi. Abbas, Afrika ülkesi Çad'da 2008 ile 2010 yılları arasında başbakanlık görevinde bulunmuştur.

Goukouni Oueddei, Çadlı siyasetçi. Oueddei, Afrika kıtasında bulunan Çad'da 1979 yılında Nisan-Eylül arası hariç Mart 1979 ile Haziran 1982 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Askerî cunta</span> Askerî liderlerden oluşan bir komite tarafından yönetilen hükûmet

Askeri cunta askeri liderler komitesi tarafından yönetilen bir hükûmettir. Cunta terimi "toplantı" veya "komite" anlamına gelir ve köken olarak 1808'de Napolyon'un İspanya'yı işgaline karşı İspanyol direnişinin düzenlediği ulusal ve yerel cuntaya dayanır. Günümüzde bu terim oligarşik askeri diktatörlük tipine sahip otoriter hükûmetler için kullanılır. Bu hükûmetler güçlü adam, makine ve patronculuk tipinde olabilir.

Çad Değişim ve Uyum Cephesi veya yaygın kısa kullanımıyla FACT, Mart 2016'da Çad'ın kuzeyindeki Tanua'da Mahamat Mahdi Ali tarafından Çad hükümetini devirmek amacıyla oluşturulan siyasi ve askeri bir organizasyondur. Demokrasi ve Kalkınma için Güçler Birliği'nden ayrılmış bir gruptur. 2021 yılında FACT lideri Ali, Çad Başkanı Idriss Déby'ye yönelik askeri operasyonlara hazırlandıklarını açıkladı. Grup, Déby'nin Nisan 2021'de cephe hattındaki birliklere komuta ederken öldürüldüğü olayların sorumlusu olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çad-Türkiye ilişkileri</span>

Çad-Türkiye ilişkileri, Çad ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye, 11 Ağustos 1960'ta Çad'ın bağımsızlığını tanımış ve 27 Ocak 1960'ta iki devlet arasında diplomatik ilişkiler kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mahamat İdriss Déby</span> Çad askerî cunta lideri (2021-günümüz)

Mahamat Idriss Déby Itno, , Çadlı asker ve devlet adamı. Déby, Afrika ülkesi Çad'da fillî olarak devlet başkanlığı görevlerini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kongre Partisi (Sudan)</span> 1998-2019 arası Sudanı yöneten siyasi parti

Ulusal Kongre Partisi, kuruluşundan Sudan Devrimi'ne kadar Sudan'da iç politikaya egemen olan büyük bir siyasi partiydi.

Askerî Geçiş Konseyi Afrika ülkesi Çad'da hükûm süren askeri cuntadır. 20 Nisan 2021'de eski devlet başkanı Idriss Déby'nin ölümünü duyurdu ve Çad hükûmetinin sorumluluğunu üstleneceğini ve ülkenin kuzeyindeki FACT isyancılarına karşı mücadelesine devam edeceğini açıkladı. Konseye Mahamat Idriss Déby başkanlık ediyor ve onu fiilî Çad Başkanı yapıyor.

<span class="mw-page-title-main">Saleh Kebzabo</span>

Saleh Kebzabo, Çadlı bir politikacıdır. Ulusal Demokrasi ve Yenilenme Birliği'nin (UNDR) Başkanı ve Çad Ulusal Meclisi'nde Milletvekilidir. 12 Ekim 2022'de cumhurbaşkanı Mahamat İdriss Déby tarafından Başbakan olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Allamaye Halina</span> Çadlı diplomat ve siyasetçi

Allah-Maye Halina olarak da bilinen Allamaye Halina, 23 Mayıs 2024'ten bu yana başbakan olarak görev yapan Çadlı bir diplomat ve devlet adamıdır.