İçeriğe atla

Çağdaş anarşizm

İspanyol anarko-sendikalist sendika CNT'nin üyeleri 2010'da Madrid'de yürüyor

Çağdaş anarşizm, anarşist hareketin II. Dünya Savaşı'nın sonundan günümüze kadar süren dönemidir. 20. yüzyılın son üçte birinden bu yana anarşistler, anti-globalizasyon, barış, iskan ve öğrenci protesto hareketlerine katılmışlardır. Anarşistler, Makhnovshchina ve Devrimci Katalonya gibi silahlı devrimlere katılmış ve Uluslararası İşçi Birliği ve Dünya İşçileri Birliği gibi anarşist siyasi örgütler 20. yüzyıldan bu yana var olmuştur. Çağdaş anarşizm içinde, klasik anarşizmin anti-kapitalizmi önemli bir yer tutmuştur.[1][2]

Çağdaş radikal sol toplumsal hareketler, anarşist prensipleri temel alır. Anarşist harekete olan ilgi, anti-globalizasyon hareketinin ivme kazandığı dönemde gelişti ve bu hareketin önde gelen aktivist ağları anarşist bir yönelime sahipti. Hareket 21. yüzyıl radikalizmini şekillendikçe, anarşist prensiplerin daha geniş bir şekilde benimsenmesi ilgiyi yeniden canlandırdı. Günümüzde çeşitli anarşist gruplar, eğilimler ve düşünce okulları bulunmaktadır ve bu nedenle çağdaş anarşist hareketi tanımlamak zordur. Teorisyenler ve aktivistler, "oldukça kararlı anarşist prensip bileşimleri" oluştursa da, hangi prensiplerin temel olduğu konusunda bir fikir birliği yoktur ve yorumcular, her grup tarafından farklı önceliklendirilen "anarşizmler" (tek bir "anarşizm" yerine) olduğunu belirtirler, fakat farklı anarşist okullar arasında ortak prensipler paylaşılır. Cinsiyet eşitliği ortak bir prensip olabilir, ancak bu prensip anarşa-feministler için anarşo-komünistlere göre daha yüksek bir önceliğe sahiptir.[3][4][5]

Çağdaş anarşizm içinde ortaya çıkan yeni akımlar arasında post-anarşizm ve post-sol anarşi bulunmaktadır. Yeni anarşizm, anarşist düşünce ve pratiklerin en son yeniden icadını tanımlamak için birkaç yazar tarafından özellikle kullanılan bir terimdir. Bugünün yeni anarşizmini, 1960'lar ve 1970'lerdeki yeni anarşizmden veya Murray Bookchin, Alex Comfort, Paul Goodman, Herbert Read ve Colin Ward gibi İngiliz ve Amerika merkezli yazarların çalışmalarından ayıran şey, küresel perspektife vurgu yapmasıdır. Yeni anarşizm üzerine yazılar arasında David Graeber'ın "Yeni Anarşistler" ve Andrej Grubačić'in "Başka Bir Anarşizme Doğru" adlı eserleri bulunmaktadır; diğer yazarlar ise terimin çok belirsiz olduğunu eleştirmişlerdir.[6][7][8]

Anarşistler genel olarak her türlü zorlayıcı otoriteye karşıdır. Bu, "monarşi, temsilci demokrasi, devlet sosyalizmi vb. gibi merkeziyetçi ve hiyerarşik hükümet biçimleri, sermaye sınıf sistemleri (kapitalizm, Bolşevizm, feodalizm, kölelik vb.), otoriter dinler (Radikal İslam, Roma Katolikliği vb.), ataerkillik, heteroseksizm, beyaz üstünlük ve emperyalizm" gibi tüm biçimleri içerir.[9] Anarşist okullar, bu biçimlerin nasıl karşılanması gerektiği konusunda farklılıklar gösterir. Eşit özgürlük ilkesi, liberal ve sosyalist geleneklerin ötesinde anarşist siyasi etiğe daha yakındır. Bu, özgürlük ve eşitliğin devlet içinde uygulanamayacağı anlamına gelir ve bu da tüm egemenlik ve hiyerarşi biçimlerinin sorgulanmasına yol açar. Siyah blok gösterilerine odaklanan çağdaş haber kapsamı, anarşizmin tarihsel olarak kaos ve şiddetle ilişkilendirilmesini pekiştirmiştir; ancak bu yaygın tanıtım, daha fazla akademisyenin anarşist hareketle ilgilenmesine yol açmıştır, ancak çağdaş anarşizm eylemleri akademik teoriden daha çok destekler.[10][11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Jun, Nathan (September 2009). "Anarchist Philosophy and Working Class Struggle: A Brief History and Commentary". WorkingUSA. 12 (3): 505-519. doi:10.1111/j.1743-4580.2009.00251.x. ISSN 1089-7011. 
  2. ^ Williams, Dana M. (2018). "Contemporary Anarchist and Anarchistic Movements". Sociology Compass. Wiley. 12 (6): 4. doi:10.1111/soc4.12582. ISSN 1751-9020. 
  3. ^ Franks, Benjamin (August 2013). "Anarchism". Freeden, Michael; Stears, Marc (Ed.). The Oxford Handbook of Political Ideologies. Oxford: Oxford University Press. s. 386. doi:10.1093/oxfordhb/9780199585977.013.0001. 
  4. ^ Franks, Benjamin (August 2013). "Anarchism". Freeden, Michael; Stears, Marc (Ed.). The Oxford Handbook of Political Ideologies. Oxford: Oxford University Press. ss. 385-386. doi:10.1093/oxfordhb/9780199585977.013.0001. 
  5. ^ Evren, Süreyyya (2011). "How New Anarchism Changed the World (of Opposition) after Seattle and Gave Birth to Post-Anarchism". Rousselle, Duane; Evren, Süreyyya (Ed.). Post-Anarchism: A Reader. Londra: Pluto Press. s. 1. ISBN 978-0-7453-3086-0. 
  6. ^ Gee, Teoman (2003). "'New Anarchism': Some Thoughts". Alpine Anarchist Productions. 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020. 
  7. ^ Williams, Leonard (31 August 2006). "The New Anarchists" (Paper). Philadelphia: American Political Science Association. Retrieved 24 September 2020 – via the All Academic website.
  8. ^ Grubačić, Andrej (2007). "Towards Another Anarchism". Sen, Jai; Waterman, Peter (Ed.). World Social Forum: Challenging Empires (revised 2nd bas.). Montreal: Black Rose Books. ISBN 9781551643090. 
  9. ^ Jun, Nathan (September 2009). "Anarchist Philosophy and Working Class Struggle: A Brief History and Commentary". WorkingUSA. 12 (3): 507-508. doi:10.1111/j.1743-4580.2009.00251.x. ISSN 1089-7011. 
  10. ^ Jun, Nathan (September 2009). "Anarchist Philosophy and Working Class Struggle: A Brief History and Commentary". WorkingUSA. 12 (3): 507. doi:10.1111/j.1743-4580.2009.00251.x. ISSN 1089-7011. 
  11. ^ Williams, Leonard (2010). "Hakim Bey and Ontological Anarchism". Journal for the Study of Radicalism. East Lansing: Michigan State University Press. 4 (2): 110. doi:10.1353/jsr.2010.0009. JSTOR 41887660. 

Dış bağlantılar

Daha fazlası için

  • Savaş Arası Erken Almanya'nın Bireyci Anarşizmi (2018). Constantin Parvulescu. Babeş-Bolyai Üniversitesi, Sinematografi ve Medya Bölümü, Doktora

İlgili Araştırma Makaleleri

Anarşizm, toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Reddedilen bu otoritelere patriyarki ve kapitalizm de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Bakunin</span> Anarşist filozof

Mihail Aleksandroviç Bakunin, tanınmış bir Rus devrimci ve kolektivist anarşizm kuramcısıdır. Anarşist düşünürlerin ilk kuşağının temsilcilerindendir ve Anarşizmin babaları olarak anılan düşünürlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-ilkelcilik</span>

Anarko-ilkelcilik ya da anarko-primitivizm uygarlığın kökeni ve gelişimini anarşist bakış açısı ile inceleyen düşünce biçimleridir. Tarım devriminin insanlığa getirmiş olduğu yerleşik düzeni ve bu düzenin sistemli şekilde yürütülmesini sağladığını iddia eden yönetim erklerinin karşısında yer almaktadır. Tarım öncesi dünyada ekoloji ile barışık bir şekilde yaşamlarını devam ettirmiş olan avcı-toplayıcı bireyleri, toplulukları, sürüleri ve kabileleri incelemekte ve insanlığın nihai çıkışını burada görmektedir.

Bireyci anarşizm, farklı geleneklerden oluşan bireyci anarşizm bireysel bilincin ve bireysel çıkarın, herhangi bir kolektif organ ya da kamu otoritesi tarafından engellenmemesi gerektiğine inanır.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-kapitalizm</span> ekonomik teori ve politik felsefe

Anarko kapitalizm özel mülkiyet hakkına, iktidar müdahalesinin reddine ve temel toplumsal etkileşim mekanizması olarak rekabete dayalı serbest piyasanın savunusuna dayanan siyasal düşüncedir. Anarko-kapitalizm, özel mülkiyeti şu şartlarda meşru görür: bir emek ürünü ise, ticaret etkinliğinin bir sonucu ise veya hediye olarak elde edilmiş ise. Ekole göre, anarko kapitalist toplumda; serbest piyasa işleyişini, toplumsal kurumları, yasa uygulamalarını, güvenliği ve altyapıyı, devlet yerine kâr amaçlı rekabete dayalı şirketlerin, yardım derneklerinin veya gönüllülüğe dayanan birliklerin düzenlemesi öngörülür.

<span class="mw-page-title-main">Murray Bookchin</span> Amerikalı filozof

Murray Bookchin, Amerikalı sosyal teorisyen, yazar, tarihçi ve siyaset felsefecisi. Çevre hareketinin öncülerinden olan Bookchin, özgürlükçü sosyalizm, anarşizm ve ekoloji düşüncelerine bağlı kalarak şehir planlaması ve teorisyeni olduğu sosyal ekoloji ideolojisi gibi konular üzerine çalışmalar yapmış, anarşist gelenek ile çağdaş ekolojik bilincin sentezini kurması ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Bookchin; siyaset, felsefe, tarih ve kentsel sorunlar üzerine iki düzine kitabın yazarıdır.

Anarşizm (Önadsız), tarihçi George Richard Esenwein'in cümleleriyle "anarşizmin bir sıfatla tanımlanmamış formudur, yani komünist, kollektivist, mutualist veya bireyci gibi belirleyici sıfatların olmadığı bir düşünce akımı. Diğerleri için ... Anarşizm (önadsız) sadece, farklı anarşist ekollerin bir arada varolmasına tolerans gösteren bir tutumu ifade eder." Bu düşünce farklı anarşist ekoller arasında ortak noktaları vurgular ve bunları anti otoriter inançlar çevresinde birleştimeyi amaçlar. İfade Küba doğumlu Fernando Tarrido del Mármol tarafından 1889 kasım ayında, farklı anarşist hareketler arasında şiddetli tartışmaların yaşandığı bir dönemde, tarafları uzlaşmaya çağrısı sırasında kullanılmıştır.

Liberteryenizm, özgürlüğün ve özgürlüğün bileşenlerinin siyaset içerisinde en önemli değer olduğuna inanan bir siyaset felsefesidir. Liberteryen felsefeye göre insanlar özgür olduğunda herkes için daha güvenli, daha iyi ve daha adil bir dünya yaratılabilir. Liberteryenizmin bazı türleri ise negatif özgürlüğe daha çok odaklanır. Liberteryenler otonomi ve seçme özgürlüğünü maksimize etmeye çalışır; seçim özgürlüğü, gönüllü iş birliği ve bireysel karar önceliğini vurgular, bu doğrultuda da devletin minimize edilmesini savunur. Popüler anlamda, otoriterlik ile zıt anlamda kullanılır. Liberteryenler otorite ve devlet iktidarı konusunda aynı şüpheciliği paylaşıyorlar, ancak bazıları mevcut ekonomik ve politik sistemlere muhalefetlerinin kapsamı konusunda farklılaşıyor. Çeşitli liberteryen düşünce okulları, devletin ve özel iktidarın meşru işlevlerine ilişkin bir dizi görüş sunar ve genellikle zorlayıcı sosyal kurumların sınırlandırılmasını veya tasfiye edilmesini ister.

<span class="mw-page-title-main">Aşırı sol</span> politik konum

Aşırı sol, radikal sol veya ekstrem sol siyasi yelpazenin solunda standart siyasi solun ötesinde olan politikalardır. Terimin tek ve tutarlı bir tanımı yoktur; bazı bilim insanları bunu sosyal demokrasinin daha solunu temsil ettiği şeklinde değerlendirirken diğerleri bunu komünist partilerin soluyla sınırlı tutar. Bazı durumlarda aşırı sol, bazı otoriterlik biçimleri, anarşizm, komünizm ve Marksizm ile ilişkilendirilmiş veya devrimci sosyalizm, buna ek olarak ilgili komünist ideolojileri veya anti-kapitalizm ve küreselleşme karşıtlığını savunan gruplar olarak karakterize edilmiştir. Aşırı sol terörizm, ideallerini demokratik süreçleri kullanmak yerine siyasi şiddet yoluyla gerçekleştirmeye çalışan aşırıcı, militan veya isyankar gruplardan oluşur.

Bireycilik, bireyin özgürlüğüne büyük ağırlık veren ve genellikle kendine yeterli, kendi kendini yönlendiren, görece özgür bireyi ya da benliği vurgulayan siyaset ve toplum felsefesidir.

Postanarşizm, postmodern ve postyapısalcı düşünce gelenekleri ile anarşist düşünce geleneğinin bir sentezi olarak nitelendirilebilir. Aynı zamanda postyapısalcı anarşizm olarak da bilinen postanarşizm, tek bir çerçeveden ilerleyen bir düşünce geleneği olmaktan ziyade, birçok postmodern düşünce akımının etkisinde kalınarak geliştirilmiş farklı anarşist yaklaşımların bir bütün olarak ele alınmalıdır.

Kuir Anarşizm ya da anarko-queer, gey kurtuluş ve homofobi, lezbofobi, transmisojini, bifobi, transfobi, heteronormavite, ataerkillik ve ikili cinsiyet sistemi gibi hiyerarşilerin kaldırılmasının aracı olarak anarşizmi ve toplumsal devrimi savunan anarşist düşünce okuludur. Anarşist ve LGBT hareketlerin hem dışında hem içinde LGBT hakları için mücadele eden insanlara: John Henry Mackay, Adolf Brand ve Daniel Guérin dahildir. Bireyci anarşist Adolf Brand Berlin’de 1896’den 1932’ye kadar, gey sorunlarına adanmış ilk sürekli dergi olan Der Eigene’yi yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anarşist komünler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfa, anarşist felsefe ve ilkelere göre işleyen anarşistler tarafından kurulmuş herhangi bir toplumu, komünü veya onun bir bölümünü temsil eden anarşist toplulukların bir listesidir. Anarşistler, 19. yüzyıldan beri çok sayıda komün yarattılar ve buna dahil oldular. Bir topluluğun; bölgesel anarşist hareketleri, karşı-ekonomiyi ve karşı-kültürleri desteklemek için felsefi olarak anarşist çizgiler boyunca örgütlendiği sayısız örnek vardır. Ayrıca, Ukrayna'daki Mahnovşçina, İspanya'daki Devrimci Katalonya ve Mançurya'daki Shinmin özerk bölgesi de dahil olmak üzere, açıkça anarşist devrimlerden kaynaklanan anarşist komün denemeleri vardır.

Sosyal anarşizm, bireysel özgürlüğü karşılıklı yardımlaşma ile bağlantılı gören anarşizmin bir dalıdır. Sosyal anarşist düşünce özerklik ve kişisel özgürlüğün tamamlayıcısı bağlamında topluluk ve sosyal eşitliği vurgular. Bu dengeyi ademi merkeziyetçi bir federalizmde korunan ifade özgürlüğü, düşüncede etkileşim özgürlüğü ve yetki ikamesi aracılığıyla gerçekleştirmeye çalışır.

Anarşistler geleneksel olarak örgütlü dine şüpheyle yaklaşmış ya da şiddetle karşı çıkmışlardır. Yine de bazı anarşistler, devleti yüceltmenin günahkâr bir putperestlik biçimi olduğu fikri de dâhil olmak üzere, anarşizme dini açıdan yorumlar ve bakış açıları getirmişlerdir.

Felsefi anarşizm, özellikle siyasi güç ve hükûmetlerin meşruiyeti üzerine entelektüel eleştiriye odaklanan bir anarşizm düşünce ekolüdür. Amerikalı anarşist ve sosyalist Benjamin Tucker, felsefi anarşizm terimini barışçıl evrimsel anarşizmi devrimci türevlerden ayırmak için kullanmıştır. Felsefi anarşizm herhangi bir eylem veya otoritenin ortadan kaldırılması arzusunu zorunlu olarak ima etmese de, felsefi anarşistler herhangi bir otoriteye itaat etme yükümlülüğü veya görevine inanmazlar ve aynı şekilde devletin veya herhangi bir bireyin emretme hakkına sahip olduğuna da inanmazlar. Felsefi anarşizm, özellikle bireyci anarşizmin bir bileşenidir.

Bazı gözlemciler[kim?] varoluşçuluğun anarşizm için felsefi bir zemin oluşturduğuna inanmaktadır. Anarşist tarihçi Peter Marshall, "varoluşçuların birey, özgür seçim ve ahlaki sorumluluk üzerindeki vurgusu ile anarşizmin temel prensipleri arasında yakın bir bağlantı olduğunu" iddia ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Siyah anarşizm</span> anarşizmin ilkeleriyle özdeşleşen bir grup Afrika kökenli insan için uygulanan siyasi ideoloji

Siyah anarşizm, kara anarşizm veya panter anarşizm, anarşizm ilkeleriyle özdeşleşen Afrika kökenli bir grup insana verilen bir terimdir. Bu insanlar arasında Ashanti Alston, Kuwasi Balagoon, Lorenzo Kom'boa Ervin, Greg Jackson ve Martin Sostre gibi kişiler yer almaktadır, ancak bunlarla sınırlı değildir. Terimin eleştirmenleri, bu çok çeşitli düşünürler arasındaki önemli siyasi farklılıkları geniş ölçüde gölgelediğini ve onları ortak bir teori veya hareketi paylaşan gibi yanlış bir şekilde sunduğunu iddia eder. Kara anarşizm, anarşist harekete büyük bir etki yapmış olup, siyah anarşistlerin siyahi önderliğindeki antifaşist ve ırkçılığa karşı mücadele tarihinde 100 yıllık bir geçmişe sahiptir.

Postkolonyal anarşizm veya post-kolonyal anarşizm, anti-emperyalist bir çerçevede anarşizmi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Geleneksel anarşizm, sanayileşmiş Batılı uluslardan ortaya çıktı ve bu nedenle tarihe onların perspektifinden bakar. Post-kolonyal anarşizm, anarşizmin aynı prensiplerini sömürgeleştirilmiş halkların perspektifinden ele alır. Bu akım, kurumsallaşmış anarşist hareketin katkılarını son derece eleştirel bir şekilde ele alır ve benzersiz ve önemli bir bakış açısı eklemeyi amaçlar. Bu eğilim, diğer kaynakların yanı sıra yerli halkçılık, anti-devlet milliyetçiliği ve etnik azınlıklar arasındaki anarşizmden de güçlü bir şekilde etkilenir.

<span class="mw-page-title-main">Albert Meltzer</span>

Albert Isidore Meltzer İngiliz anarko-komünist aktivist ve yazardı.