Çağ
Çağ, başlangıcı ve sonu belli olan, tarihte ayrı bir özelliğe sahip zaman bölümüdür.
İnsana ait kültürel evrim çağları
Çağlar günümüzden 2,5 milyon yıl önce, kültürel evrimin, organik evrimin önüne geçmesi ile başlamıştır; Tarih Öncesi Çağlar ve Tarih Çağları olmak üzere ikiye ayrılır.
Bu dönemlerin isimlendirilmesinde, insanlığı etkileyen evrensel nitelikli olaylar esas alınmıştır. Bu dönemler belirlenirken sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik gelişmeler önemli rol oynamıştır. Yazının bulunmasıyla “Tarih Öncesi Dönemler” sona ermiş, “Tarihî Dönemler” başlamıştır.
Tarihî Dönemler (Tarih Çağları) her toplumda aynı zamanda yaşanmamıştır. Yazıyı bulup kullanmayı başaran toplumlar, Tarih Çağları’na daha önce geçmişlerdir.
Tarih öncesi Çağlar (Prehistorik)
| Taş Devri | Eski Taş Çağı Yontma Taş Devri Paleolitik Çağ | 2,5 milyon yıl - MÖ 12000 |
| Orta Taş Çağı Avrupa'da Mezolitik Çağ Ön Asya'da Protoneolitik Çağ | MÖ 12000 - MÖ 9000 | |
| Cilalı Taş Devri Neolitik Kültür Evresi | MÖ 9000 - MÖ 5500 | |
| Bakır Devri Bakır Taş Çağı Kalkolitik Çağ Maden Taş Çağı | Erken Kalkolitik | MÖ 5000 - MÖ 3000 |
| Orta Kalkolitik | ||
| Geç Kalkolitik |
Tarih Çağları (Historical)
| İlk Çağ [1] (Antik tarih) | Tunç Devri [2] | Erken Tunç Çağı (MÖ 3300–2000) | Erken Tunç Çağı I | MÖ 3300–3000 | |
| Erken Tunç Çağı II | MÖ 3000–2700 | ||||
| Erken Tunç Çağı III | MÖ 2700–2200 | ||||
| Erken Tunç Çağı IV | MÖ 2200–2000 | ||||
| Orta Tunç Çağı (MÖ 2000–1550) | Orta Tunç Çağı I | MÖ 2000–1750 | |||
| Orta Tunç Çağı II | MÖ 1750–1650 | ||||
| Orta Tunç Çağı III | MÖ 1650–1550 | ||||
| Geç Tunç Çağı (MÖ 1550–1200) | Geç Tunç Çağı I | MÖ 1550–1400 | |||
| Geç Tunç Çağı II A | MÖ 1400–1300 | ||||
| Geç Tunç Çağı II B | MÖ 1300–1200 | ||||
| Demir Devri (MÖ 1190 - MÖ 330) [3] | |||||
| Geometrik Dönem | MÖ 1100 - 900 | ||||
| Oryantalizan Dönem | MÖ 900 - 800 | ||||
| Arkaik Dönem | MÖ 800 - 480 | ||||
| Klasik Dönem | MÖ 480 - 334 | ||||
| Helenistik Dönem | MÖ 334 - 30 | ||||
| Roma Dönemi | MÖ 30 - MS 303 | ||||
| Roma'dan Bizans'a geçiş Dönemi | MS 303 - 5. yüzyıl | ||||
| Orta Çağ [4] | Erken Bizans Dönemi | MS 5. yüzyıl - 7. yüzyıl | |||
| İkonaklazma Dönemi | MS 726 - 842 | ||||
| Orta Bizans Dönemi | MS 842 - 1204 | ||||
| Latin istilası Dönemi | MS 1204 - 1261 | ||||
| Geç Bizans Dönemi | MS 1261 - 1453 | ||||
| Yeni Çağ | İstanbul'un fethi | MS 1453 - 1789 | |||
| Yakın Çağ [5] | Fransız ihtilali | MS 1789 - günümüz | |||
Dünya'nın jeolojik evrim çağları
| Devir | Zaman | Dönem | Bölüm |
|---|---|---|---|
| Fanerozoik Devir (545 myö - günümüz) | Senozoik (65,5 myö - günümüz) | Kuvaterner (1,81 myö - günümüz) | Holosen (0,01 myö - günümüz) |
| Pleistosen (1,81 myö - 0,01 myö) | |||
| Neojen (23,8 myö - 1,81) | Pliyosen (5,32 myö - 1,81 myö) | ||
| Miyosen (23,8 myö - 5,32 myö) | |||
| Paleojen (65,5 myö - 23,8) | Oligosen (33,7 myö - 23,8 myö) | ||
| Eosen (55,0 myö - 33,7 myö) | |||
| Paleosen (65,5 myö - 55,0 myö) | |||
| Mezozoik (251,1 myö - 65,5 myö) | Kretase (142 myö - 65,5 myö) | ||
| Jura (205,1 myö - 142 myö) | |||
| Trias (251,1 myö - 205,1 myö) | |||
| Paleozoik (545 myö - 251,1 myö) | Permiyen (292 myö - 251,1 myö) | ||
| Karbonifer (354 myö - 292 myö) | |||
| Devoniyen (417 myö - 354 myö) | |||
| Silüryen (440 myö - 417 myö) | |||
| Ordovisyen (495 myö - 440 myö) | |||
| Kambriyen (545 myö - 495 myö) | |||
| Kambriyen öncesi (~4500 myö - 545 myö) | Proterozoik Devir (2500 myö - 545 myö) | ||
| Arkeyan Devir (3600 myö - 2500 myö) | |||
| Hadean (~4500 myö - 3600 myö) | |||
| myö = milyon yıl önce | |||
Kozmolojik Çağlar
| Başlaması | Sonu | Dönem |
|---|---|---|
| 0 s | 1×10-43 s | Planck dönemi |
| 1×10-43 s | 1×10-36 s | Büyük birleşme dönemi |
| 1×10-36 s | 1×10-32 s | Enflasyonist dönem |
| 1×10-32 s | 1×10-12 s | Elektrozayıf dönem |
| 1×10-12 s | 1×10-6 s | Kuark dönemi |
| 1×10-6 s | 1 s | Hadron dönemi |
| 1 s | 3 dk | Lepton dönemi |
| 3 dk | 380000 yıl | Foton dönemi |
Kaynakça
- ^ M.Ö. 3500'de yazının bulunmasıyla başlayan dönem ve 476'da Batı Roma'nın yıkılmasına kadar devam eden tarihi dönemdir.
- ^ Mezopotamya'da ve Mısır'da tunçtan eserlerin yapılmaya başlandığı sıralarda (M.Ö. 4. bin sonu) yazı keşfedilmiş bulunduğundan bu ülkeler için Tunç Çağı deyimi yerine yazılı belgelerden elde edilen kronoloji ve sınıflandırmalar kullanılır. Buna karşılık yazıyı henüz kullanmayan Anadolu, Hellas (Yunanistan), Balkanlar ve Avrupa gibi bölgeler için Tunç Çağı deyimi geçerlidir. Tunç Çağı Anadolu'da 3000, Girit'te, Ege'de ve Hellas'ta 2500-2000, Avrupa'da ise 2000 yıllarında başlar.
- ^ Orta ve Doğu Anadolu için
- ^ Kavimler Göçü ile başlayıp İstanbul'un (ms.1453) Fatih Sultan Mehmet tarafından fethine kadar geçen dönemdir
- ^ 1789 Fransız İhtilali'nden günümüze kadar devam eden zaman dilimidir.
