İçeriğe atla

Çörek mantarı

Boletus edulis
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Fungi
Şube:Basidiomycota
Sınıf:Agaricomycetes
Takım:Boletales
Familya:Boletaceae
Cins:Boletus
Tür: B. edulis
İkili adlandırma
Boletus edulis
Bull. (1782)
Sinonimler
  • Ceriomyces crassus Battarra (1775)
  • Boletus solidus Sowerby (1809)
  • Leccinum edule (Bull.) Gray (1821)
  • Dictyopus edulis (Bull.) Forq. (1890)
Boletus edulis
Mikomorf kutusu şablonunun oluşturduğu listeyi görüntüle
gözenekli zar
Şapka şekli yarım küre
bitişik zar
Sap karakteri yüzüksüz
spor izi kahverengi renkli
ekoloji: mikorizal
yenilebilirlik: tercihsel

Boletus edulis, Boletaceae familyasından yenilebilen mantar türüdür.[1][2] Bilimsel adındaki bolet Latincede "üstün mantar", edulis de "yenebilen" anlamındadır. Sote, makarna sosu, çorba, hatta çiğ olarak yenebilir.

Şapkası 7–30 cm büyüklükte, bazen biraz daha geniştir. Yarım küre şeklinde, daha sonra tümsek, nihayet yayvandır. İyi pişmiş, kabarmış çöreğe benzer. Kenarı başlangıçta içeri kıvrıktır. Şapkanın zarı düzgün değil, çıplak ve kurudur. Islak olduğu zaman parlar ve hafif yapışkandır. Rengi çok değişken, kestane kahverengisi veya soluk olabilir. Kenarının rengi hafifçe daha açık olur. Borucukları, sıkı bir şekilde yan yana yer alırlar. Sapa boyları kısalarak bağlanırlar, uzun ve incedirler. Önce boz beyaz daha sonra yeşilimsi sarı, zeytin yeşili rengindedir, şapkadan kolayca ayrılabilirler. Delikçikleri küçük ve yuvarlaktır. Önce kirli beyaz, daha sonra sarımtırak, nihayet yeşilimtırak sarıdır. Sapı kuvvetli ve katıdır, çoğunlukla ortada veya aşağıda şişkindir. Gençken dip tarafında şişkin olup daha sonra kalınlık bakımından muntazam olur. 15–20 cm kadar boyda, 3–4 cm kadar kalınlıkta olabilir. Renk bakımından önce beyaz açık bozdur, sonra esmer kahverengiye döner. Yukarı kısmı, ince, belirsiz beyaz soluk renkli damarlı ağ gibi görünüşe sahiptir, bazen bütün yüzeyi böyledir. Etli kısmı gençken sert, beyazımtırak, olgunlaşınca yumuşak, sünger gibi sarımtıraktır. Şapkada dış zarın altına gelen kısımda esmerimtıraktır. Spor izi sarıdır.

Hazirandan Ağustosa ve Eylülden Kasıma kadar yapraklı ağaçlardan meşe, huş, bilhassa kayın, iğne yapraklılardan çam, genç ladin meşçereleri altında ve çevresinde, oldukça asit karakterde topraklarda, ormandaki yol kenarlarında, orman sınırı boyunca, yaprak çürüntüsü üzerinde genelde çok sayıda bazen tek tek görülür. İnsanlar tarafından yenilebilen mantarlardan biridir. Kurutularak veya yağ içinde saklanabilir.

Çörek mantarı sinekler larvaları tarafından işgal edilmeye meyillidir. Bu mantarın o yüzden dikkatli incelenmesi gerekir.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "GBIF". 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  2. ^ "Mindat". 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bayağı ispinoz</span> küçük serçemsi kuş türü

Âdî ispinoz ya da bayağı ispinoz, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından ötücü bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı kızılkuyruk</span>

Âdî kızılkuyruk ya da bayağı kızılkuyruk, sinekkapangiller (Muscicapidae) familyasından 14 cm uzunluğundaki Palearktik bölgenin batısında yaygın olarak üreyen kızılkuyruk türü.

<span class="mw-page-title-main">Lactarius salmonicolor</span> Russulaceae ailesinden bir mantar türü

Lactarius salmonicolor, Kanlıca mantarı olarak da bilinir, Russulaceae ailesinden yenebilir bir mantar türü. Şapka büyüklüğü 5–15 cm kadardır. Mantar gençken ortası hafifçe çukurdur, kenarı içeri kıvrıktır, büyüdükçe ortası daha da çukurlaşarak hemen hemen huni şekline döner, rengi turuncudur, açık sarıdan erik sarısına kadar değişir. Genel görünüşle turuncu ve sarıdan ibaret halkalıdır. Çizildiği zaman havayla temas edince yeşil renkleme yoktur. Lameller başlangıçta kırmızımtırak sarı beyaz, daha sonra açık portakal rengi tonundadır. Sapa doğru kıvrımlı şekil alır, sap üzerinde birazcık devam eder. Sapı 3-6,5 cm boyunda 0,8-2,5 cm kalınlığında, silindir şeklindedir. Renk bakımından portakal sarısı, dip kısmında kırmızımtırak sarı beyaz, yukarı kısmında şarap kırmızısı turuncudur. Sapın etli kısmı kırmızı-pembedir ve koparıldığında turuncu renkte bir sıvı çıkarır, sıvı hava ile temas edince kırmızılaşır. Gençken içi dolguludur, daha sonra şapkaya kadar olan alt kısımda boşlukludur. Etli kısmı kırmızımtırak sarı beyaz renkli, meyve kokulu ve yumuşak, sünger gibidir. Spor izi parlak kırmızımtırak sarı, tunç rengindedir. Çam meşçerelerinde ve çam ormanı açıklıklarında, çayırlıklarda, Avrupa'da yapraklı ağaç ormanlarında, ilkbahar ve sonbaharda yağmurlardan sonra görülür.

<span class="mw-page-title-main">Tirmit mantarı</span>

Tirmit mantarı, Russulaceae familyasından yenebilen bir mantar türü. Şapkası 5–15 cm kadar büyüklükte, kuru ve et gibidir, hiçbir zaman yapışkan olmaz. Gençken yarım küre şeklinde tümsek olup olgunlaşınca açılır ve derin olmayan huni şekline dönüşür, üst tarafı düzensiz, dalgalı gibi bir hal alır. Kenarı başlangıçta içeri kıvrıktır, daha sonra düzensiz olarak dalgalı olur. Gençken sarımtırak kahverengi olgunlaşınca kırmızımsı kahverengi olan mantarın iki formu vardır. Kırmızı kahverengi tipi iğne yapraklı ağaç ve kayın ormanlarında yosunlar arasında gelişir, ateş sarısı tipi yalnızca kayın ve meşe ormanlarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Ağulu mantar</span>

Ağulu mantar, Omphalotaceae familyasından zehirli bir mantar türü. Türkiye'de yetişen "Cüce kız, Meşe mantarı, Horoz mantarı" gibi isimlerle de tanınan Cantharellus cibarus ile karıştırılabilir. Fakat bu tür daha yumurta sarısı renkli, üzeri yağlımsı gibi, lamellerinin çatallı ve aralarının birleşmiş olmasıyla ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Lepista nuda</span>

Lepista nuda, Tricholomataceae familyasından yenilebilen bir mantar türü. Şapkası, menekşe veya leylak renginde olabilir. Lameller gri menekşe, soluk leylak, açık kahverengi renktedir, sapa çentik şeklinde girinti yaparak bağlanır. sapı 5–10 cm uzunlukta, tabanı şişkin çomak şeklinde, gençken koyu tonlarda olup sonra renk açılır. Boyuna liflidir. Spor baskısı açık pembedir.

<span class="mw-page-title-main">Huş mantarı</span>

Huş mantarı, Fomitopsidaceae ailesinden, genelde çürümüş ağaçlarda, özellikle Huşağacında yaşayan çürükçül bir ağaç mantarıdır. Yüzeyi açık kahverengidir, yaşlandıkça koyu kahveye dönüşür. Yenmez.

<span class="mw-page-title-main">Pösteki mantarı</span>

Pösteki mantarı, Coprinaceae ailesinden, olan yenebilen bir mantar türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Psilocybe semilanceata</span>

Psilocybe semilanceata, Strophariaceae familyasından halüsinojen bir mantardır. %1-2 civarındaki Psilocybin içeriği ile en etkin halüsinojen mantarlardan biridir. Almanya Hildesheim'deki bir katedralin kapısında M.S. 1020 yılından kalma bronz kabartma rölyefte Âdem ve Havva'nın cennetten kovulmasına neden olan yasak meyve olarak Psilocybe semilanceata resmedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Erguvan</span> Baklagiller familyasından bir bitki türü

Erguvan, baklagiller (Fabaceae) familyasından, 10 metreye kadar boylanabilen, tek gövdeli, yaprak döken, çalı görünümünde bir ağaççıktır.

<span class="mw-page-title-main">Dişbudak yapraklı akçaağaç</span> Akçaağaçgiller familyasından bir bitki türü

Dişbudak yapraklı akçaağaç, akçaağaçgiller (Aceraceae) familyasından anavatanı Kuzey Amerika olan iki evcikli bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Masa tenisi</span> iki veya dört oyuncunun raket ile birbirlerine topu atarak oynadığı masa oyunu

Masa tenisi (pinpon), iki veya dört oyuncunun birbirlerine topu karşılıklı olarak attığı ortasında ağ bulunan masanın üstünde oynanan bir oyundur.

<span class="mw-page-title-main">Sarı kiraz kuşu</span>

Sarı kiraz kuşu, kiraz kuşugiller (Emberizidae) familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından ispinozgiller familyasında sınıflandırılmıştır. Ayrıca sarı çinte, sarı yelve olarak da adlandırılır. Vatanı Avrasya olan bu kuş türü Yeni Zelanda ve Avustralya'ya sokulmuştur. Avrupa'da yaşayanların çoğu yıl boyunca üreme bölgelerinde kalırken doğuda yaşayan alt türleri kısmen göçmendir ve popülasyonun çoğu kışı geçirmek için güneye iner. Erkeğin kafası parlak sarı, sırtı çizgili kahverengi, kuyruk sokumu kızıl kahverengi ve karnı da sarı renklidir. Dişi ve erişkin olmayanların tüyleri erkeklerin daha mat renklisidir. Çalılık ve orman kenarlarında açık alanlarda yaygın olarak yaşarlar. Şakıması en yakın akrabası ak başlı kiraz kuşuna benzer.

<span class="mw-page-title-main">Kara başlı iskete</span> Kuş türü

Kara başlı iskete, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından, yarı göçmen bir ötücü kuş türü. 06.06.2006 tarihli, 4 numaralı Çevre ve Orman Bakanlığı Merkez Av Komisyonu kararıyla koruma altına alınmıştır. Türkiye'de avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır.

<i>Cistus salviifolius</i> bitki türü

Adaçayı yapraklı laden, ladengiller (Cistaceae) familyası içerisinde yer alan, 50–60 cm boyunda her dem yeşil bodur bir çalı türü.

<span class="mw-page-title-main">David akçaağacı</span>

David akçaağacı, Sapindaceae familyasından bir akçaağaç türü.

<i>Rhododendron caucasicum</i>

Rhododendron caucasicum, Ericaceae (fundagiller) familyasından, en çok bir metreye kadar boylanabilen, kısa boylu, çiçekleri güzel kokulu, her dem yeşil bir çalıdır.

<i>Astripomoea</i> bitki cinsi

Astripomoea, Convolvulaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Yayılışı Afrika ile sınırlıdır.

<i>Hypholoma fasciculare</i> bir mantar türü

Hypholoma fasciculare, ormanlık alanlarda sıklıkla görülen bir mantardır. Geniş yapraklı ağaçların ölü kökleri ya da çürüyen gövdelerinde büyük kümeler halinde görülür.

<i>Tilia tuan</i> bitki türü

Tilia tuan, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.