Gagavuzlar ya da Gagauzlar, bugünkü Moldova Cumhuriyeti'nde, başta Gagavuzya olmak üzere kuzeydoğu Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan'da yaşayan, çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olan bir Türk halkı. Ayrıca Trakyanın yerli halkı Müslüman Gacalların ve Marmara, Batı Karadeniz'in yerli halkı olan Manavların Yörük olmayan katmanının nüfusunun Gagavuzlardan geldiğine inanılmaktadır.
Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlı bir özerk devlet. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar, Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir.
Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.
Balkan Gagavuzcası, Balkanlar'da yaşayan Gagavuzlar tarafından konuşulan Gagavuzca ağızlarıdır. Bulgaristan, Romanya, Kuzey Makedonya, Türkiye ve Yunanistan'da az sayıda konuşucusu olan ağızlar, Türkçenin Rumeli ağızlarıyla olan büyük benzerlikten dolayı Rumeli Türkçesi adıyla da adlandırılmaktadır. UNESCO tarafından ciddi derecede tehlike altında olan diller arasında gösterilmektedir.
Gagavuzya-Türkiye ilişkileri, Ortodoks Hristiyan, Türkî halk olan Gagavuzların yaşadığı Moldova'nın özerk bölgesi Gagavuzya ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerdir.
Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.
Çok Meydan, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'ne bağlı bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımı, komünü 3.926 kişilik bir nüfusa sahip olarak sıraladı. Nüfus sayımında 3.657 Gagavuz vardı. Azınlıklar arasında 149 Moldovalı, 45 Rus, 33 Ukraynalı, 14 Bulgar ve 16 Roman vardı.
Beşgöz Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yer alan bir köydür Çadır dolayında bir köydür.
Beșalma Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve bir köydür. 2004 yılı nüfus sayımına göre nüfusu 4,441 kişidir. 4,293 Gagavuz, 44 Moldovalı, 37 Ukraynalı, 33 Rus, 25 Bulgar ve 5 Romanyalı bu köyde yaşamaktadır.
Baurçu Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yer alan bir komün ve köydür, Çadır Lunga şehrinin 12 km batısında bulunur. Burası Kongaz ve Kıpçak'tan sonra Gagavuzya'nın üçüncü büyük köyüdür. 2004 nüfus sayımına göre Baurçu'da 8.783 kişi yaşıyordu.
Bucak, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımında komün, 1.525 kişilik bir nüfusa sahip olarak listelendi. Nüfusunun 942'si Gagavuz'dur. Azınlıkların 305'i Moldovalı, 115'i Rus, 85'i Ukraynalı, 56'sı Bulgar, 4'ü Romandı. Bucak'ın rakımı 43 metredir.
Kırbaalı, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. Köy, Vulcanesti bölgesinin bir parçasıdır. Gagavuzya'nın dışında olan bölge, Cahul Bölgesi ve Taraclia Bölgesi ile çevrilidir.
Kazayak, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımı, komünün 7.043 kişilik bir nüfusa sahip olduğunu listeledi. Toplam 6.796 Gagavuz çoğunluğu oluştururken, azınlıkların 56'sı Moldovalı, 53'ü Rus, 36'sı Ukraynalı, 68'i Bulgar ve 34'ü diğer milletlerden oluşuyordu.
Kiriyet Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 yılı nüfus sayımında toplam nüfusu 2,498 kişi olarak belirlenmiştir. 2,312 Gagavuz çoğunluğu oluştururken, azınlık halk 54 Moldovalı, 35 Rus, 32 Ukraynalı, 37 Bulgar and 18 Çingene'den oluşmaktaydı.
Kongazçık Yukarkı Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komündür. Üç köyün birleşmesinden oluşur: Kongazçık Aşaakı, Kongazçık Yukarkı, Duduleşt. 2014 yılı nüfus sayımına göre nüfusu toplam 1480 kişidir.
Kırlannar, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımında komünün 989 kişilik bir nüfusa sahip olduğu listelendi. Çoğunluğu oluşturan Gagavuzlar toplam 944 kişi. Azınlıklar arasında 11 Bulgar, 22 Moldovalı, 4 Rus, 7 Ukraynalı ve 1 'diğer vatandaşlık' vardı.
Dezgincä, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımında komünün 5.252 kişilik bir nüfusa sahip olduğunu listelendi. Çoğunluğu oluşturan Gagavuzların toplamı 4.963 kişi. Azınlıklar arasında ise 158 Moldovalı, 67 Rus, 33 Ukraynalı, 14 Bulgar ve 2 Polonyalı yer alıyor.
Tülüküü, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komündür. Üç köyden oluşur: Tülüküü, Yeni Tülüküü ve Tülüküü istasyonu. 2004 nüfus sayımında komünün 3.649 kişilik bir nüfusa sahip olduğu listelendi. Nüfusun çoğunluğunu 3.382 kişilik Gagavuz topluluğu oluşturur. Azınlıklar arasında 31 Rus, 43 Ukraynalı, 24 Bulgar, 164 Moldovalı ve 1 Yunan vardı.
Haydar Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımında komünün 4,525 kişilik bir nüfusa sahip olduğu listelendi. Gagavuz toplam 4,368. Azınlıklar arasında 32 Moldovalı, 47 Rus, 25 Ukraynalı, 37 Bulgar ve 12 Romen vardı.
Tomay, Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımı, komünün 5.014 kişilik bir nüfusa sahip olduğunu listeledi. Köyün sakinlerinin 4.767'si Gagavuz'du. Azınlıklar arasında 36 Moldovalı, 80 Rus, 46 Ukraynalı, 37 Bulgar, 28 Roman ve 20 diğer etnik köken yer alıyordu.
Moldova
Gagavuzya
