Âsım Gündüz
| Âsım Gündüz 1316-P.2[1] | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1 Aralık 1880 Kütahya, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 14 Ocak 1970 (90 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1901-1921) Türkiye (1921-1945) |
| Hizmet yılları | 1901-1945 |
| Rütbesi |  Orgeneral |
| Komutası | 3. Kolordu Kurmay Başkanlığı, Sina Cephesi Kurmay Başkanlığı, 8. Ordu Kurmay Başkanvekili, 48. Tümen, Harp Akademisi Taktik Öğretmenliği, Şehzade Öğretmenliği, Genelkurmay 2. Başkanlığı Batı Cephesi Kurmay Başkanlığı, Genelkurmay Başkan Vekili, 8. Kolordu, 9. Kolordu, 5. Kolordu, Yüksek Askerî Şûra üyesi |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri |         |
| Sonraki işi | TBMM Kütahya Milletvekili |
Âsım Gündüz (1880, Kütahya – 14 Ocak 1970, İstanbul), Türk asker ve siyasetçi.
Hayatı
Müftü Hacı İsmailoğulları'ndan Ömer Bey'in oğludur. Kütahya Rüştiyesini bitirdikten sonra Kuleli Askerî Lisesine girdi. 1905 yılında Harp Akademisinden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Mustafa Kemal, Ali Fuat ve Ali İhsan ile aynı sınıfta okudu. 1909-1911 yılları arasında Alman Harp Akademisinde okudu ve Alman Genelkurmayında staj yaptı.
27 Kasım 1911 tarihinde binbaşı rütbesine terfi etti. Bu rütbedeyken 27 Kasım 1911 tarihinde 10. Kolordu 1. Şube Müdürü, 22 Ocak 1912 tarihinde Genelkurmay 3. Şube, 4 Haziran 1912 tarihinde geçici olarak Harp Okulunda tabiye öğretmeni, 29 Eylül 1912 tarihinde, Balkan Savaşı süresince, Genel Karargâh Harekât Şube Müdürü Yardımcısı, 22 Aralık 1913 tarihinde Alman Islah Heyetinden Harp Akademisinde istihkâm öğretmenliği görevini yapan Mirliva Veber Paşa'nın yardımcısı, 17 Ocak 1914 tarihinde İstihkâm Kıtaları ve Müstahkem Mevkiler Müfettişliği Kurmay Başkanı, Müfettiş Vekili olarak görevlendirildi.
14 Eylül 1915 tarihinde kaymakam rütbesine terfi etti. 29 Eylül 1915 tarihinde müfettişliğin lağvı üzerine Genel Karargâh 12. Şube Müdürü olarak görevlendirildi. 13 Mayıs 1917 tarihinde 3. Kolordu Kurmay Başkanı, 18 Eylül 1917 tarihinde Sina Cephesi Kurmay Başkanı, 10 Ekim 1917 tarihinde 8. Ordu Kurmay Başkan Vekili, 17 Şubat 1918 tarihinde 48. Tümen Komutanı olarak atandı.
25 Mayıs 1918 tarihinde miralay rütbesine terfi etti. 27 Ağustos 1918 tarihinde 5. Ordu kurmay başkanlığına atandıysa da Yıldırım Ordular Grubu'nun isteğiyle 48. Tümen Komutanlığı görevinde bırakıldı. 2 Ekim 1918 tarihinde Şam dolaylarında İngilizlere esir düştü.
4 Ağustos 1919 tarihinde esaretten İstanbul'a dönerek Harp Akademisinde tabya öğretmenliği ve aynı zamanda şehzade öğretmenliği yaptı. 3 Ağustos 1921 tarihinde Anadolu'ya geçerek Türk Kurtuluş Savaşı'na katıldı. 30 Ağustos 1921 tarihinde Batı Cephesi Komutanlığı kurmay başkanlığına atandı. Büyük Taarruz planlarının hazırlanmasında önemli rol oynadı. Savaştaki başarısından sonra 31 Ağustos 1922 tarihinde mirliva rütbesine terfi etti ve paşa oldu.
2 Eylül 1923 tarihinde Genelkurmay II. Başkanlığına atandı. Bu görevden sonra 8. ve 9. Kolordu Komutanlığı yaptı. 1926 yılında ferîk rütbesine terfi etti. 5. Kolordu Komutanı iken 5 Ocak 1929 tarihinde tekrar Genelkurmay II. Başkanlığına atandı. 1937 yılında Trakya Manevraları'na katıldı. 30 Ağustos 1937 tarihinde orgeneral rütbesine terfi etti. Genelkurmay II. Başkanlığı döneminde Mareşal Fevzi Çakmak'ın en yakın çalışma arkadaşı oldu.[2]
1938 yılında Hatay'ın Türkiye'ye katılması için Hatay'da Fransızlarla yapılan görüşmelerde Türk Askerî Heyeti'nin başkanlığını yaptı. 1 Aralık 1943 tarihinde Yüksek Askerî Şûra üyeliğine atandı. 3 Ağustos 1945 tarihinde yaş haddinden emekliye ayrıldı.
Emekli olduktan sonra VIII. ve IX. dönem TBMM Kütahya milletvekili seçildi. 1954 yılına kadar bu görevini sürdürdü. Daha sonra Kadıköy Bahariye'deki köşküne çekilerek oğlu Ferruh Gündüz ile beraber hayatının geri kalan kısmını istirahat ederek geçirdi.
14 Ocak 1970 tarihinde öldü. İstanbul Garnizon Komutanlığının hazırladığı askerî törenle Bahariye'deki evinden alınarak Kadıköy'den Dolmabahçe'ye ve oradan Harbiye'ye getirilerek askerî törenle Şişli Camii'nde kılınan cenaze namazından sonra Zincirlikuyu'daki aile kabristanına getirildi ve 25 sene önce vefat eden hanımının yanına defnedildi.
Almanca ve Fransızca bilmekteydi.
Kaynakça
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 124.
- ^ John M. VanderLippe, The politics of Turkish democracy: İsmet İnönü and the formation of the multi-party system, 1938-1950 2 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SUNY Press, 2005 ISBN 0-7914-6435-0.
| Askerî görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kâzım Orbay | TSK Genelkurmay II. Başkanı 5 Ocak 1929 - 1 Aralık 1943 | Sonra gelen: Kâzım Orbay |
| Önce gelen: Salih Omurtak | TSK Genelkurmay II. Başkanı 2 Eylül 1923 - 12 Ocak 1924 | Sonra gelen: Kâzım Orbay |
| Önce gelen: Naci Tınaz | Batı Cephesi Kurmay Başkanı 30 Ağustos 1921 - 2 Eylül 1923 | Sonra gelen: Makam kaldırıldı |
