İçeriğe atla

Âdet izni

Âdet izni kadınlara âdet oldukları takdirde verilen ücretli veya ücretsiz izin hakkıdır.[1] Bu izin genellikle Asya'da bulunan, Japonya, Tayvan, Endonezya ve Güney Kore gibi ülkelerde görülmektedir.[1] Bu uygulama batı toplumlarında kadınların zayıf ve verimsiz işçiler olduğu algısını arttıracağı[1] ve erkek çalışanların haksızlığa uğraması gibi endişeler yüzünden tartışmalı bir konudur.[2][3]

Gerekçeleri

Bazı kadınlar âdet sırasında ağrıya neden olan dismenore adı verilen günlük aktiviteleri engelleyecek düzeyde ağrılı bir adet durumu yaşarlar. Kadınların %70, %80 kadarı adetin bir sonucu olarak günlük işleyişini bozmaya yetecek sorunları yaşamazlar, ancak bazen adet öncesinde bazı sorunlar yaşadıklarını söyleyebilirler. Kadınların %20 ila %30'unda adet öncesi sendrom normal yaşama müdahale eder. %3 ila %8 arasında ise semptomlar şiddetlidir.[4] Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD), adet gören kadınların %1.8-5.8'ini etkileyen ciddi ve engelleyici bir premenstrüel sendrom türüdür. Bu durumlar göz önüne alınınca dünyadaki çoğu kadın hakları derneği Adet Döngüsü süresince kadınlara izin verilmesi gerektiğini savunmaktadır.[5][6]

Uygulanmasının önündeki engeller

Âdet izninin uygulanmasının önündeki en büyük engellerden biri de kadınların lehine yol açacağı düşünülen ayrımcılık ve bunun beraberinde getireceği toplumdaki 'kadının zayıflığı' algısıdır. Bu algıyı önlemeye yönelik öne atılan önerilerden biri ise her iki cinsiyetten insanlar adına da ek tıbbi izin sağlamaktır. Aynı zamanda izin almak adına kadının kişisel bir mesele olarak gördüğü âdetini erkek veya kadın yöneticilere söylemesini gerektirebileceği ihtimali de uygulanmasının önündeki engellerden biridir.[7]

Tarih boyu uygulanma yerleri

Âdet izni politikası 1921 yılında devrim sonrası Sovyetler Birliği'nde bazı iş sektörlerinde uygulamaya konuldu. Kadın çalışanların fazla izin yaptığı ve ağır sektörlerde erkeklere göre iş kapasitelerinin de az görülmesi gerekçesiyle işverenler tarafından ayrımcılığa mazur kalması sebebiyle 1927 yılında uygulamadan kaldırıldı.[8]

Aynı uygulama (âdet izni), böyle hakların gün yüzüne çıkması için görece erken bir tarih olan 1912 yılında Hindistan'ın Kerala eyaletindeki okul öğrencilerine verildi.

1920'lerin başında adet izni uygulaması Japon işçi sendikaları tarafından kadın çalışanlar için talep edilmeye başlandı. 1947'de Japon Çalışma Standartları tarafından regl dönemindeki kadınların işten günlerce izin almasına izin veren bir yasa yürürlüğe girdi. Tıbbi gereklilik mi, yoksa ayrımcı bir uygulama mı olduğuna dair tartışmalar günümüzde halen geçerliliğini korumakta.[9]

Ülkelere göre güncel âdet izni uygulamaları

Asya

Endonezya'da 2003 yılındaki 13 sayılı iş kanunu uyarınca, kadınların ayda iki gün âdet izni alma vardır.

Japonya'da 1947'den bu yana, çalışma Standartları Yasası'nın 68. Maddesi uyarınca, âdet dönemlerinde çalışması özellikle zor olan kadınların izin talebinde bulunması halinde işverenin izin isteyen kadını çalıştırması yasaktır. Japon yasaları âdet döneminden geçen bir kadının izin almasına izin verilmesini şart koşarken şirketlerin âdet sırasında çalışmayı seçen kadınlar için ücretli izin veya ekstra ödeme sağlamasını şart koşmuyor.[10][11]

Güney Kore'de kadın çalışanlar, Çalışma Standartları Kanunun 71. Maddesine göre adet izni alma hakkına sahiptir ve âdet iznini kullanmadıkları takdirde ek ücret alırlar. Güney Kore'deki yasa nadiren uygulanmakta ve varlığı hâlâ tartışmalara konu olmaktadır.[12]

Avrupa

Avrupa'da 2021 yılı itibarıyla âdet iznini uygulamakta olan ülke bulunmamaktadır. İtalyan Parlamentosu'nun 2017'de adet izni politikası getirme önerisi Avrupa'da âdet döngüsünün işgücündeki kadınları nasıl etkilediği konusunda tartışmalara yol açtı. Tasarı, şirketlerin adet sancıları çeken kadınlara üç günlük ücretli izin verme zorunluluğunu getirecekti ancak politika yürürlüğe girmedi.[13]

Afrika

Zambiya'da 2015 yılı itibarıyla kadınlar hükûmetin "Anneler Günü" olarak adlandırdığı âdet izni politikası nedeniyle her ay, bir gün yasal olarak izin alma hakkına sahiplerdir. Bir kadın çalışan bu haktan mahrum bırakılırsa, işverenini şikayet etme hakkına sahiptir.[14][15]

Şirketlerin âdet izni uygulamaları

İngiliz menşei bir şirket olan Coexist, kadınlara daha fazla esneklik ve daha sağlıklı bir çalışma ortamı sağlamak için bir "âdet izni politikası" başlattı. Âdet tabusunu yıkmayı ümit etiğini belirten Coexist, Birleşik Krallık'ta bu politikayı uygulayan ilk şirket oldu.

Hint menşei yemek uygulaması Zomato 2020 yılında aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 24 ülkede çalışanlarına âdet izni politikasına başladığını duyurdu. Zomato, Türkiye'de bu politikayı uygulayan ilk şirket oldu.[16]

Kaynakça

  1. ^ a b c Emily Matchar (16 Mayıs 2014). "Should Paid 'Menstrual Leave' Be a Thing?". 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2015. 
  2. ^ Price, Catherine (11 Ekim 2006). "Should women get paid menstruation leave?". Salon. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2016. 
  3. ^ "Menstrual Leave: Delightful or Discriminatory? | Culture | Lip Magazine". lip magazine. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2016. 
  4. ^ "Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder". Biggs WS, Demuth RH. American Family Physician. Ekim 2011. 19 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "1 günlük regl izni kararı alındı". 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Regl izni yasadan çıkarıldı ama gündemden düşmedi". 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Business, Julia Hollingsworth, CNN. "Should women be entitled to period leave? These countries think so". CNN. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021. 
  8. ^ "Soviet Women Workers and Menstruation: A Research Note on Labour Protection in the 1920's and 1930's". 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Can 'period leave' ever work?". Lampen, Claire. BBC. 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ Governance; Switzerl, Tripartism Department4 route des Morillons CH-1211 Genève 22. "Governance and Tripartism Department (GOVERNANCE)". www.ilo.org (İngilizce). 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021. 
  11. ^ "Comparison of the Japanese Laws and Model CBA of UI ZENSEN on Maternity Protection" (PDF). asianfoodworker. 26 Haziran 2007. 26 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021. 
  12. ^ "Once again, court orders menstrual leave payout". joongangdaily. 19 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ Chapter 43: Addressing Menstruation in the Workplace: The Menstrual Leave Debate. Levitt RA, Barnack-Tavlaris JL (İngilizce). 
  14. ^ AfricaNews (5 Ocak 2017). "Zambia's controversial 'Mother's Day' law applicable to all women". Africanews (İngilizce). 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021. 
  15. ^ "The country where all women get time off for being on their period". The Independent (İngilizce). 4 Ocak 2017. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021. 
  16. ^ "Zomato çalışanlarına regl izni verecek". Independent Türkçe. 10 Ağustos 2020. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dünya Kadınlar Günü</span> uluslararası kadınlar günü

Dünya Kadınlar Günü, Birleşmiş Milletler tarafından bu şekilde tanımlanmış olarak her yıl 8 Mart'ta kutlanan uluslararası bir gündür. İnsan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır. Dünya Kadınlar Günü, kadın hakları hareketinde bir odak noktasıdır.

Cinsiyetçilik, kişinin cinsiyetine veya toplumsal cinsiyetine dayalı önyargı veya ayrımcılıktır. Cinsiyetçilik herkesi etkiler. Basmakalıplarla ve toplumsal cinsiyet rolleriyle bağlantılıdır, ve bir cinsiyetin veya toplumsal cinsiyetin doğası gereği diğerinden üstün olduğu inancını içerebilir. Aşırı cinsiyetçilik kadın düşmanlığını, cinsel tacizi, tecavüzü ve diğer cinsel şiddet biçimlerini teşvik edebilir. Cinsiyet ayrımcılığı cinsiyetçiliği kapsayabilir. Bu terim, insanlara cinsiyet kimlikleri veya toplumsal cinsiyet veya cinsiyet farklılıklarına dayalı ayrımcılık olarak tanımlanmaktadır. Cinsiyet ayrımcılığı özellikle işyeri eşitsizliği açısından tanımlanmaktadır. Sosyal veya kültürel gelenek ve normlardan ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Âdet (tıp)</span> rahim olayı

Âdet, hayız, menstrüasyon veya regl, kadınlarda ve bazı diğer yüksek dişi primatlarda, rahim iç yüzeyinde oluşan damar ve dokuların kan ile birlikte vücuttan atılması şeklindeki fizyolojik olay. Doğurgan kadınlarda üreme ve döllenme amacıyla meydana gelen değişiklikler için kullanılan bilimsel bir terimdir. Menstrüasyon halk arasında aybaşı olarak da bilinir. Fiil olarak genellikle âdet görmek ya da regl olmak şeklinde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Hijyenik ped</span>

Hijyenik ped, kadınların âdet dönemlerinde kullandıkları kişisel bakım ürünü.

Nidah veya Niddah, regl gören kadınlar veya ayinlerini tamamlayamadan adet görmeye başlayan kadınlar için kullanılan bir terimdir. Kelime anlamı ayrılıktır ve genelde ayin saflığından ayrılma anlamında kullanılır. Bu terim halahada adet görme ile ilgili kanunlarda sıkça kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Dismenore</span>

Ağrılı adet veya adet krampları olarak da bilinen dismenore, günlük aktiviteleri engelleyecek düzeyde ağrılı âdet görme olarak tanımlanan jinekolojik bir hastalıktır. Adetin başladığı zaman civarında ortaya çıkar. Ağrı; aralıklı, kramp tarzı, suprapubik bölgede yoğunlaşmış, zaman zaman bulantı, kusma ve ishalle birlikte görülür. Belirtiler tipik olarak üç günden az sürer.

WWE, Amerikalı bir profesyonel güreş şirketidir. Merkez yeri Stamford, Connecticut'dır. Yazılan çeşitli senaryolarda gelişen hikâyelere göre profesyonel güreş maçları yapılır. Şampiyonlar ise unvan maçlarında belli olur. Şu anda erkek güreşçilerin yer aldığı yedi aktif şampiyonluk ve üç takım şampiyonluğu unvanı bulunurken kadın güreşçiler arasında da biri takım olmak üzere toplam dört aktif şampiyonluk unvanı bulunmaktadır. Bu maddede, şu anki şampiyonlukları listelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sayaka Osakabe</span>

Sayaka Osakabe bir Japon kadın hakları aktivistidir. Japonya'nın Eşit Fırsatlar Yasası'nın uygulanması için yasal işlem başlatmış ve hükûmetten anne tarafından yapılan tacizin yasa dışı olduğuna dair onay almıştır. ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan Uluslararası Cesur Kadınlar Ödülü'nü 2015'te kazandı.

Kadınsı hijyen ürünleri, kadınlar tarafından kullanılan, âdet, vajinal akıntı, vulva ve vajina ile ilgili diğer vücut fonksiyonları için kullanılan kişisel bakım ürünleridir.

<span class="mw-page-title-main">Âdet döngüsü</span> kadın üreme sisteminde (özellikle rahim ve yumurtalıklar) oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişim

Âdet döngüsü, kadın üreme sisteminde oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişimdir. Döngü oosit üretiminde ve rahmin hamilelik için hazırlanmasında gereklidir. Kadınların %80 kadarı âdetten 1-2 hafta önce bazı semptomlar yaşadığını bildirmiştir. Bu yaygın semptomlar arasında akne, memelerde hassasiyet, şişkinlik, yorgunluk hissi, sinirlilik ve ruh hâli değişiklikleri yer almaktadır. Bu semptomlar, gündelik hayatı etkiler ve bu nedenden ötürü bu durum, kadınların %20 ila 30'unda premenstrüel sendrom olarak nitelendirilir. %3 ila 8 oranında şiddetli geçer.

İran'da kadın hakları, devleti yöneten rejimin şekline göre değişmiştir. Her rejimin yükselişiyle birlikte, kadın haklarına yönelik bir dizi zorunluluk ortaya çıktı ve oy haklarından kıyafet kurallarına kadar geniş bir yelpazedeki sorunları etkiledi.

Zorunlu izin, bir işverenin veya bir şirketin geçici bir süreliğine şirketin ya da ekonomik sistemin doğuracağı zorunlu nedenlerden ötürü çalışanlarının tamamını ya da bir kısmını izine çıkarması durumudur. Bu istemsiz zorunlu izinler kısa veya uzun süreli olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Elena Lagadinova</span>

Elena Lagadinova, Bulgar bir agronomist, genetik mühendisi ve politikacıydı.

İslam'da cinsiyet ayrımı, sosyal ve diğer ortamlarda erkek ve erkek çocuklarının, kadın ve kız çocuklarından ayrılmasına yönelik İslam ülkeleri ve topluluklarındaki uygulamaları ifade eder. Alimler, Kuran'ın cinsiyet ayrımı gerektirip gerektirmediği ve eğer öyleyse bunu gerektiren hadisler konusunda farklı görüşler belirtirler. İslam ilahiyatçıları arasında cinsiyet ayrımı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.

Eşit işe eşit ücret, aynı iş yerindeki kişilere eşit ücret verilen işçi hakları kavramıdır. Çoğunlukla cinsiyete dayalı ücret farkı ile ilgili olarak cinsel ayrımcılık bağlamında kullanılır. Eşit ücret, temel ücret, aylık dışı ödemeler, ikramiyeler ve ödenekler dahil olmak üzere tüm ödeme ve yardımlarla ilgilidir. Bazı ülkeler, eşit ücret konusunda diğerlerinden daha hızlı hareket etti.

<span class="mw-page-title-main">BM Kadın Birimi</span> BM kuruluşu

BM Kadın Birimi olarak da bilinen Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve kadınların güçlenmesi için çalışan bir Birleşmiş Milletler kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Feminist sanat</span>

Feminist sanat, 1960'ların sonu ve 1970'lerin feminist hareketiyle ilişkili bir sanat kategorisidir. Feminist sanat, kadınların yaşamları boyunca deneyimledikleri toplumsal ve politik farklılıkları vurgular. Bu sanat biçiminden umut edilen kazanım, eşitliğe veya özgürlüğe yol açma umuduyla dünyaya olumlu ve anlayışlı bir değişiklik getirmektir. Kullanılan medya, resim gibi geleneksel sanat biçimlerinden performans sanatı, kavramsal sanat, vücut sanatı, zanaatçılık, video, film ve lif sanatı gibi daha alışılmışın dışında yöntemlere kadar uzanmaktadır. Feminist sanat, yeni medyanın ve yeni bir bakış açısının dahil edilmesi yoluyla sanatın tanımını genişletmeye yönelik yenilikçi bir itici güç olarak hizmet etti.

<span class="mw-page-title-main">Taliban yönetiminde kadın hakları</span> Afganistanda Taliban yönetimi altında kadınlara uygulanan davranışlar

Taliban, Afganistan'da iktidardayken kadın düşmanlığı ve kadınlara yönelik şiddetle uluslararası üne kavuşmuştur. Belirttikleri amaca göre "kadınların iffet ve haysiyetinin bir kez daha kutsal olabileceği güvenli bir ortam" yaratmaktır. Günümüzde Taliban'ın Afganistan'ın çoğu yerini ele geçirmesiyle kadınlara yönelik bu endişeler artmıştır.

İşçi ya da çalışanın geçirdiği kaza ya da yakalandığı hastalık nedeniyle işine gidemediği günler. Bazı durumlarda hastalık izni doktor tavsiyesi olarak hastalık iyileşene kadar devam edebilir. Devlet kurumları ya da özel şirketlerde çalışanlara kanunların verdiği sosyal hak.

İş hayatında kadın olma konusu, “Toplumsal Cinsiyet” ve “Kadın Çalışmaları” gibi alanlar içerisinde değerlendirme konusu yapılan bir başlıktır. Ataerkilliğin olduğu toplumlarda, üretime katılım erkeklerin sorumluluk alanı olarak görülürken, kadınlar “çocuk doğurmak, sağlıklı şekilde büyütmek ve evin düzenini korumak” ile sorumlu görülür. Bu anlayışın bir sonucu olarak, “kadınların çalışma hayatında geri planda kalması” söz konusudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.