Âşık Zülâli

Yusuf Kökten ya da aşık olarak Aşık Zülali (1873, Ardahan - 1956, Eskişehir), Türk halk ozanı.

Posof ilçesinin Aşıkzülali (Suskap) köyünde doğdu. Sülale adları Şekeregil diye söylenir. Yusuf, ailenin altı çocuğundan dördüncüsüdür. İlk tahsilini köyünde yaptı. Medreseyi Digor’da okudu. Bu tarihlerde İstanbul’a Ağabeyinin yanına giderek medreseye devam etti ve Arapça-Farsça okudu. On iki yaşlarında iken başından geçen iki rüya hadisesiyle “bade içmiş-Halk Aşığı “olmuş ve şiir söylemeye başlamıştır. Asıl adı Yusuf, Soyadı Kökten’dir.

İlk eşi olan Pamuk Hanım Şavşat’ın Pınarlı/Suloban köyünden idi. Pamuk Hanım’ın hiç çocuğu olmadı. Zülali, 1893'te Bursa'ya giderek Posof ve Artvin'li 93 muhacirlerini ziyaret etti. Orada Hamidiye Ziraat Mektebi'ne girip üç sene okudu. Bir hastalık nedeniyle 1896'da memleketi Posof'a geri döndü.

1904 yılından sonra Batum-Hula ve Posof'taki mekteplerde Türkçe ve Din dersleri hocalığı yapmaya başladı. Otuz bir yaşında iken, on altı seneden beri saz ve söz meydanlarının büyük şöhreti Zülali, "Aşıklar Serdarı" olduğunu herkese kabul ettirdikten sonra bir muallim olarak Rus boyunduruğundaki memleketinin istiklal ve hürriyeti için var gücüyle çalışmaya koyuldu. Kars'ta bir Türk millî mektebi açılmasını ve milliyetçi çalışmaları teklif etti.

1906'da karısı Pamuk Hanım öldü. Daha sonra Hanak'ın Aşağı Surmal (Aydere) Köyünde dul bulunan Bedir (BEŞLİ) adlı bir kadınla evlendi.

1909'a kadar muallimliğinin yanı sıra Batum'da Türkçülük ve Türk Birliği hareketlerinin yayılıp yerleşmesi için çalıştı. 1910 yılında Bursa'ya, oradan da Afyon'a göç etti ve Sarıçayır köyüne yerleşti. Babası ve diğer kardeşleri de kendisinden sonra buraya gelip köye yerleştiler.

1930 yılı baharında sıla için Posof'a giden Aşık Zülali, bu yolculuğun verdiği ilhamla yanık şiirler söyledi. Altı ay zarfında Posof, Ardahan ve Çıldır'ı dolaşıp tekrar Afyon'a geri döndü. Sarıçayır yakınlarındaki bir köyde bir ara imamlık yaptı. Aşık Zülali'nin bir Türkçü olduğu herkes tarafından bilinmekteydi. 1940'ta Manisa Türkocağı kurucularındandır. Manisa'da, oğlunun yanında bulunduğu sıralarda bir gözündeki katarak rahatsızlığı nedeniyle bir gözünü kaybetmiştir.

Aşık Zülali'nin Zeynel, Osman, Zarife, Şahide ve Cemile adında beş çocuğu olmuş. Artık 83 yaşına gelen Şair, ömrünün son günlerini yaşıyordu. Eskişehir'de kızı Cemile'nin evinde bulunduğu sırada kalp krizi geçirerek 18 Aralık 1956 tarihinde öldü. Cenazesi Çifteler'e getirilerek şehir mezarlığında toprağa verildi.

• Posofun Çizgileri-Yunus Zeyrek
• Posoflu Aşık Zülali-Yunus Zeyrek