Harran
| Harran | |
|---|---|
 | |
 Harran'ın Şanlıurfa'daki konumu | |
  Harran | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Şanlıurfa |
| İdare | |
| • Kaymakam | İbrahim Gültekin[1] |
| • Belediye başkanı | Mahmut Özyavuz[2] (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 704 km² |
| Rakım | 137 m |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 6.452 (ilçe merkezi) 68.492 (ilçe toplamı)[3] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAS) |
| Alan kodu | 0414 |
Harran, Şanlıurfa ilinin bir ilçesidir. Suriye sınırına yakın olan bir ilçedir. Şanlıurfa'ya 44 kilometre uzaktadır.
Şanlıurfa'daki Harran Üniversitesi de adını bu ilçeden almıştır.
Kuzey Mezopotamya'nın kadim yerleşim yerlerindendir. İlçe halkının tamamına yakınını Arap kökenli Türk vatandaşları oluşturur.[4] Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir.
Harran, 1946 yılına kadar "ilçe" statüsüne sahipken, o yıl "bucak merkezi"ne dönüştürülerek Akçakale ilçesine bağlanmıştır. 1987 yılında ise 3392 sayılı Kanunla tekrar ilçeye dönüştürülmüştür.
Tarihçe
Şehrin adının ilk geçtiği buluntular MÖ 2250 yıllarına ait Ebla'da bulunan çivi yazılı tabletlerdir. Bu tabletlerde şehir "Ha-ra-an" olarak adlandırılmaktadır. MÖ 2. binyıl başlarına tarihlenen ve Kültepe'yle Mari'de bulunan çivi yazılı tabletlerde ise kentin adı "Har-ra-na" veya "Ha-ra-na" diye geçmektedir. Kentin adı Sümercede ve Akatçada "seyahat" veya "kervan" anlamına gelen "haran-u" sözcüğünden gelmektedir. Bazı kaynaklar ise bu sözcüğün "kesişen yollar" veya "şiddetli sıcak" anlamına geldiğini öne sürmektedir.[5] Akdeniz ile Dicle Nehri civarındaki ovalar arasındaki konumu nedeniyle şehir bir ticaret merkezi olma özelliği kazanmıştır. Kent, ay tanrıçasına adanmıştır.[6] Harran, hemen hemen tüm bilginler tarafından İncil'deki Haran (İbranice: חָרָן) ile ilişkilendirilir. Kur'an'da adı geçen Nuh'un kavmi olarak kabul edilen ve ehli kitaptan sayılan Sabii'lerin ana vatanı olarak kabul edilir. 11. yüzyılda Şii ayaklanması sırasında Sabii'ler kıtlık ve ayaklanmada tapınaklarını kaybetmişler ve yeryüzünden silinmişlerdir, yerlerine Arap Numayri kavmi yerleşmiştir.
İbni Teymiyye ve Battani gibi alim ve bilim insanının yetiştiği Harran, Haçlı Seferleri sırasında büyük zararlar görmüş ancak Zengiler ve Eyyubi dönemlerinde eski günlerine tekrar kavuşmuştur. Selçuklu Türkleri ve Osmanlılar tarafından yönetilmiştir. Bugün Harran'da yerleşik olan Arap aşiretleri Osmanlının 18. yüzyılda buraya getirip yerleştirdiği Arap aşiretlerine dayanmaktadır. Sözlü Arap geleneği ve kültürü hala etkisini göstermekte, koni şeklindeki 3.000 yıllık Mezopotamya evleri kültürü ise modern tarzda evlere karşı yok olma ile karşı karşıyadır. Miladi 11. yüzyılda çok geniş yeşil ve verimli bir Mezopotamya şehri iken zamanla çölleşmiştir ancak son zamanlarda Güneydoğu Anadolu Projesi sayesinde Mezopotamya'nın o eski verimli günlerine dönüş olmaya başlamış, tekrar verimli ve yeşil bir coğrafya halini almaya başlamıştır. Bilinçsiz şekilde yapılan vahşi sulama yöntemi yüzünden Harran Ovası tuzlanma problemi ile karşı karşıyadır. 2011 yılında drenaj sistemi yapılarak tuzlanmanın önüne geçilse de yerel halk hâlâ bilinçsiz tarım faaliyetleri sürdürmektedir.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[7] | 13.189 | 573 | 12.616 |
| 1935[8] | 12.383 | 668 | 11.715 |
| 1940[9] | 13.925 | 656 | 13.269 |
| 1945[10] | 17.644 | 748 | 16.896 |
| 1950-1985 | veri yok | veri yok | veri yok |
| 1990[11] | 29.592 | 2.267 | 27.325 |
| 2000[12] | 56.258 | 8.784 | 47.474 |
| 2007[13] | 58.734 | 9.866 | 48.868 |
| 2008[14] | 61.520 | 7.370 | 54.150 |
| 2009[15] | 62.989 | 5.995 | 56.994 |
| 2010[16] | 65.697 | 6.213 | 59.484 |
| 2011[17] | 68.492 | 6.452 | 62.040 |
| 2012[18] | 72.939 | 7.375 | 65.564 |
| 2013[19] | 75.742 | 75.742 | veri yok |
| 2014[20] | 78.681 | 78.681 | veri yok |
| 2015[21] | 81.870 | 81.870 | veri yok |
| 2016[21] | 83.072 | 83.072 | veri yok |
| 2017[21] | 85.319 | 85.319 | veri yok |
| 2018[21] | 87.843 | 87.843 | veri yok |
| 2019[21] | 89.798 | 89.798 | veri yok |
| 2020[21] | 92.549 | 92.549 | veri yok |
Not 1: Harran ilçesine bağlı Akçakale bucağı 1946 yılında ilçe statüsü kazanmıştır. Harran ise ilçe statüsünü kaybederek Akçakale ilçesine bağlanmıştır ve 1987 yılında tekrar ilçe statüsü kazanmıştır. Bu nedenle 1950-1985 arası nüfus verileri tabloda yer almamıştır.
Not 2: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Galeri
Harran Üniversitesi Harabeleri, Şanlıurfa
Genel Planı Tabelası, Harran
Harran Üniversitesi harabeleri
Harran Kalesi
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Belediye Başkanı". Harran Belediyesi. 21 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020.
- ^ "TÜİK". 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ "Şanlıurfanın etnik yapısı". Etnikce. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020.
- ^ Kürkçüoğlu, A. Cihat; Karahan Kara, Zuhal (2003). Harran: Medeniyetler Kavşağı. Harran Kaymakamlığı Kültür Yayınları. ss. 9-11.
- ^ Tamara M. Green, The city of the Moon god: religious traditions of Harran (ISBN 9004095136, ISBN 978-90-04-09513-7), 1992, s. 19
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Harran Nüfusu - Şanlıurfa". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Şanlıurfa Harran Nüfusu". nufusune.com.
