5 Eylül

5 Eylül, Miladi takvime göre yılın 248. (artık yıllarda 249.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 117 gün vardır.

• 1669 - Girit, Osmanlı İmparatorluğu'nca ilhak edildi.
• 1698 - Rus Çarı I. Petro, ülkesini batılılaştırma çabalarının bir parçası olarak, din adamları ve köylüler dışında sakal bırakan her erkeğe özel bir vergi yükümlülüğü getirdi.
• 1795 - ABD ile Osmanlı İmparatorluğu arasında, ABD'yi yıllık vergiye bağlayan ABD - Osmanlı Sözleşmesi imzalandı.
• 1800 - Napolyon Bonapart, Malta adasını İngiltere'ye bıraktı. (oysa adayı 1798'de İngilizlerden kendisi almıştı)
• 1839 - Çin'le İngiltere arasındaki I. Afyon Savaşı başladı.
• 1882 - İngiltere futbol kulübü olan Tottenham Hotspur FC kuruldu.
• 1920 - II. Yozgat Ayaklanması başladı.
• 1922 - Türk Kurtuluş Savaşı: Türk Ordusu, Yunan İşgali altındaki Nazilli, Alaşehir ve Susurluk'a girdi.
• 1930 - Serbest Cumhuriyet Fırkası lideri Fethi Bey'in 4 Eylül'de İzmir'e gelişinden sonra, bazı kişiler gösteri yaparak Cumhuriyet Halk Fırkası binasını ve Anadolu gazetesi idarehanesini taşladılar.
• 1938 - Atatürk, vasiyetnamesini yazdırdı. Vasiyet, Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimi Osman Selçuk Selçuk tarafından 28 Kasım 1938'de açıldı.
• 1945 - Türkiye'de çok partili döneme geçişin ilk partisi olan Millî Kalkınma Partisi kuruldu.
• 1950 - Başvuru fazlalılığı yüzünden, üniversite giriş sınavı uygulaması başlatıldı.
• 1955 - İstanbul Sultanahmet'te yeni Adliye Sarayı hizmete açıldı.
• 1957 - Jack Kerouac'ın yazdığı Yolda romanı, Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlandı.
• 1960 - Muhammed Ali (Cassius Clay), 1960 Roma Olimpiyatlarında altın madalya kazandı.
• 1963 - 20-21 Mayıs'ta askeri darbe girişiminde bulunan Albay Talat Aydemir, Ankara 1 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesi'nce idama mahkûm edildi.
• 1972 - Münih Katliamı: Filistinli Kara Eylül Hareketi militanları, 1972 Yaz Olimpiyatları için Münih'e gelen İsrailli sporculara ateş açtı; bir sporcu hayatını kaybederken, biri ağır yaralandı, 9 kişi rehin alındı.
• 1973
  • Devlet Film Arşivi'nde yangın çıktı; Atatürk'ün tek kopyalı filmleri yandı.
  • Dünyanın en uzun karayolu tüneli olan Gotthard Zemin Tüneli açıldı.
• 1991 - Nelson Mandela, Güney Afrika'da Başkan seçildi.
• 2005 - Mandala Havayolları'na ait 091 sefer sayılı uçuş, Endonezya'nın Medan kentindeki Polonia Uluslararası Havaalanı'ndan kalktıktan sonra düştü ve 149 kişi öldü.
• 2008 - 343743 Kjurkchieva asteroidi Spacewatch tarafından keşfedildi.
• 2012 - Afyonkarahisar'da bulunan askeri depoda meydana gelen patlamada, 25 asker öldü.
• 2021 - Gine'de askeri darbe oldu.
• 2022 - Çin'de Luding depremi gerçekleşti.

• 699 - Ebû Hanîfe, Hanefi mezhebinin kurucusu (ö. 767)
• 1187 - VIII. Louis, Fransa Kralı (ö. 1226)
• 1319 - IV. Pedro, Aragon Kralı (ö. 1387)
• 1567 - Date Masamune, Japon siyasetçi ve Daimyo (ö. 1636)
• 1568 - Tommaso Campanella, İtalyan şair, yazar ve Platoncu filozof (ö. 1639)
• 1638 - XIV. Louis, Fransa Kralı (ö. 1715)
• 1667 - Giovanni Girolamo Saccheri, İtalyan matematikçi (ö. 1733)
• 1704 - Maurice Quentin de La Tour, Fransız, Rococo tarzlı portreci ressam (ö. 1788)
• 1722 - Frederick Christian, Saksonya Elektörlüğü Prensi (ö. 1763)
• 1733 - Christoph Martin Wieland, Alman şair, çevirmen (ö. 1813)
• 1735 - Johann Christian Bach, Alman besteci (ö. 1782)
• 1751 - François Joseph Westermann, Fransız devrimci ve komutan (ö. 1794)
• 1771 - Karl (Teschen Dükü), Avusturya arşidükü, askeri reformcu ve kuramcı (ö. 1847)
• 1774 - Caspar David Friedrich, Alman ressam (ö. 1840)
• 1791 - Giacomo Meyerbeer, Alman opera bestecisi (ö. 1864)
• 1817 - Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, Rus yazar (ö. 1875)
• 1847 - Jesse James, Amerikalı haydut (ö. 1882)
• 1876 - Wilhelm Ritter von Leeb, Alman Generalfeldmarschall (ö. 1956)
• 1881 - Otto Bauer, Avusturyalı politikacı (ö. 1938)
• 1901 - Mario Scelba, İtalyan politikacı ve eski başbakanı (ö. 1991)
• 1902 - Darryl F. Zanuck, Akademi ödüllü Amerikalı film yapımcısı (ö. 1979)
• 1905 - Arthur Koestler, Macar asıllı İngiliz yazar (ö. 1983)
• 1912 - John Cage, Amerikalı besteci, filozof, yazar ve baskıcı (ö. 1992)
• 1914
  • Stuart Freeborn, İngiliz makyaj sanatçısı (ö. 2013)
  • Nicanor Parra, Şilili matematikçi ve şair (ö. 2018)
• 1915 - Emel Korutürk, Türk ressam ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 6. cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün eşi (ö. 2013)
• 1916 - Allan Louisy, Saint Lucialı siyasetçi (ö. 2011)
• 1921 - Nazife Güran, Türk besteci (ö. 1993)
• 1922 - Gisela Trowe, Alman oyuncu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2010)
• 1925 - Annick Alane, Fransız kadın tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2019)
• 1926 - Mişel bin Abdülaziz el-Suud, Suudi Arabistan Kraliyet ailesi üyesi prens, iş insanı ve siyasetçi (ö. 2017)
• 1927
  • Guy Braibant, Fransız hukukçu
  • Malcolm Allison, İngiliz futbolcu ve teknik direktör
• 1929
  • Bob Newhart, Amerikalı varyete sanatçısı ve oyuncu (ö. 2024)
  • Andriyan Nikolayev, Çuvaş kökenli Sovyet kozmonotu (ö. 2004)
• 1930 - Nedret Güvenç, Türk tiyatro sanatçısı ve sinema oyuncusu (ö. 2021)
• 1933 - Bernt Andersson, İsveçli eski futbolcu ve teknik direktör (ö. 2020)
• 1934 - Kazuo Katsuramoto, Japon güreşçi
• 1935 - Johnny Briggs, İngiliz aktör (ö. 2021)
• 1936 - Louis Favoreu, Fransız hukukçu (ö. 2004)
• 1937
  • Antonio Valentín Angelillo, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (ö. 2018)
  • William Devane, Amerikalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1939 - George Lazenby, Avustralyalı aktör ve eski model
• 1940 - Raquel Welch, Amerikalı aktris (ö. 2023)
• 1942 - Werner Herzog, Alman film yönetmeni
• 1943
  • Cengiz Kocatoros, Türk eski futbolcu (ö. 1985)
  • Jack Charles, Avustralya Aborjin yerlisi kökenli aktör, müzisyen ve aktivist
  • Mehmet Eymür, Türk istihbaratçı
• 1945 - Okan Ersoy, Türk kuantum optiği, lazerler, sinyal işleme ve görüntü işleme konularında uzmanlaşmış bilim insanı
• 1946
  • Freddie Mercury, Hint asıllı İngiliz müzisyen ve Queen grubunun solisti (ö. 1991)
  • Loudon Wainwright III, Amerikalı şarkı yazarı, folk şarkıcısı, mizahçı ve oyuncu
• 1947 - Bruce Yardley, Avustralyalı profesyonel kriketçi ve antrenör (ö. 2019)
• 1948
  • İsmail Arca, Türk eski millî futbolcu
  • Benita Ferrero-Waldner, Avusturyalı siyasetçi ve eski bakan
• 1949 - Sami Ezzib, Filistin asıllı İsviçreli hukukçu
• 1951
  • Paul Breitner, Alman eski futbolcu
  • Michael Keaton, Amerikalı aktör
• 1952 - Kemal Yalçın, Türk yazar ve edebiyatçı
• 1955 - Cristóbal González-Aller Jurado, İspanyol diplomat
• 1956 - Samet Aybaba, Türk futbolcu ve teknik direktör
• 1957 - Emly Starr, Belçikalı şarkıcı
• 1958 - Tacim Çiçek, Türk şair, eleştirmen ve yazar
• 1959 - Hüseyin Gelis, Türk iş insanı ve Siemens Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su
• 1962 - Nancy Makri, Illinois Üniversitesi'nde Kimya ve Fizik Profesörü
• 1963
  • Juan Alderete, Meksikalı-Amerikalı müzisyen
  • Taki Inoue, Japon eski yarışçı
• 1964
  • Frank Farina, Avustralyalı eski futbolcu ve teknik direktör
  • Sergei Loznitsa, Ukraynalı film yönetmeni
• 1965 - David Brabham, Avustralyalı Formula 1, Le Mans ve Tur yarışçısı
• 1966 - Milinko Pantić, Yugoslav eski millî futbolcu
• 1967
  • Salih Kenan Şahin, Türk siyasetçi ve tıp doktoru
  • Matthias Sammer, Eski futbolcu ve teknik direktör
• 1968 - Brad Wilk, Amerikalı müzisyen
• 1969
  • Leonardo Araújo, Brezilyalı eski millî futbolcu ve teknik direktör
  • Dweezil Zappa, Amerikalı rock müzik gitaristi
• 1970 - Lütfiye Selva Çam, Türk siyasetçi
• 1971 - Will Hunt, Amerikalı müzisyen, besteci ve rock grubu Evanescence'ın davulcusu
• 1973
  • Kaan Tangöze, Türk müzisyen ve Duman müzik grubunun solisti
  • Nedim Akbulut, Türk futbolcu ve teknik direktör
  • Rose Arianna McGowan, Amerikalı sinema oyuncusu
• 1974 - Ivo Ulich, Çek eski milli futbolcu
• 1975 - George Boateng, Hollandalı futbolcu
• 1976 - Carice van Houten, Hollandalı tiyatro ve sinema oyuncusu
• 1977
  • Evrim Doğan, Türk oyuncu
  • Joseba Etxeberria, İspanyol millî futbolcu
  • Nazr Mohammed, Amerikalı basketbolcu
• 1978 - Ceyda Bölünmez Çankırı, Türk siyasetçi
• 1979 - John Carew, Gambiya asıllı Norveçli eski futbolcu
• 1980 - Marianna Madia, İtalyan siyasetçi
• 1981 - Esin Sayın Kayser, Türk haber spikeri, sunucu ve müzisyen
• 1982 - Emrullah Kokoç, Türk futbolcu
• 1983
  • Pablo Granoche, Uruguaylı futbolcu
  • Fatih Takmaklı, Türk yazar ve iş insanı
• 1984
  • Erin Krakow, Amerikalı oyuncu
  • Annabelle Wallis, İngiliz Aktris
  • Arif Çoban, Türk eski futbolcu
• 1985
  • Pak Chol-jin, Kuzey Koreli millî futbolcu
  • Kristi Vangjeli, Arnavut futbolcu
  • Masaki Iida, Japon futbolcu
• 1986 - Nayuha Toyoda, Japon millî futbolcu
• 1987
  • Yakup Bugun, Türk futbolcu
  • Tomohiro Yamauchi, Japon eski futbolcu
• 1988
  • Felipe Caicedo, Ekvadorlu futbolcu
  • Nuri Şahin, Türk futbolcu
• 1989
  • Elena Delle Donne, Amerikalı profesyonel basketbolcu
  • José Ángel Valdés, İspanyol futbolcu
• 1990
  • Lance Stephenson, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu
  • Kim Yu-Na, Güney Koreli buz patenci
  • Franco Zuculini, Arjantinli millî futbolcu
• 1991
  • Skandar Keynes, İngiliz aktör
  • Zeki Yavru, Türk futbolcu
• 1993 - Anthony "T. J." Warren, Jr, Amerikan basketbol oyuncusu
• 1994 - Alfonso González, Meksikalı futbolcu
• 1995 - Caroline Sunshine, Amerikalı dansçı, oyuncu ve şarkıcı
• 1996 - Lee Su-hyun, Güney Koreli şarkıcı
• 1997 - Maartje Verhoef, Hollandalı manken
• 1999 - Alina Hruşına, Avrupa şampiyonu Ukraynalı güreşçi

• 1165 - Nijō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 78. imparatoru (d. 1143)
• 1548 - Catherine Parr, İngiltere Kraliçesi (d. 1512)
• 1857 - Auguste Comte, Fransız matematikçi (d. 1798)
• 1876 - Manuel Blanco Encalada, Şilili siyasetçi ve Şili'nin ilk Devlet Başkanı (d. 1790)
• 1877 - Çılgın At, Lakota kızılderililerinin Şefi (d. 1849)
• 1883 - Gaspare Fossati, İtalyan mimar (d. 1809)
• 1901 - Ignacij Klemenčič, Sloven fizikçi (d. 1853)
• 1906 - Ludwig Boltzmann, Avusturyalı fizikçi (d. 1844)
• 1914 - Charles Péguy, Fransız şair (d. 1873)
• 1917 - Marian Smoluchowski, Polonyalı fizikçi (d. 1872)
• 1926 - Karl Harrer, Alman gazeteci ve politikacı (d. 1890)
• 1937 - David Hendricks Bergey, Amerikalı bakteriyolog (d. 1860)
• 1953 - Richard Walther Darré, Alman siyasetçi ve Gıda ve Tarım Bakanı (d. 1895)
• 1956 - Mary Meigs Atwater, Amerikalı dokumacı (d. 1878)
• 1964 - Olympe Démarez, Fransız avukat (d. 1878)
• 1970 - Walter Schreiber, Alman SS subayı (d. 1893)
• 1991 - Fahrelnissa Zeid, Türk ressam (d. 1901)
• 1993 - Claude Renoir, Fransız görüntü yönetmeni (yönetmen Jean Renoir'ın yeğeni ve ressam Pierre Auguste Renoir'ın torunu) (d. 1914)
• 1993 - Samim Kocagöz, Türk yazar (d. 1916)
• 1997
  • Georg Solti, Macar asıllı orkestra ve opera şefi (d. 1912)
  • Rahibe Teresa, Arnavut hayırsever ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1910)
• 1999 - Alan Clark, İngiliz siyasetçi, milletvekili ve siyaset yazarı (d. 1928)
• 2012 - Ediz Bahtiyaroğlu, Türk-Boşnak millî futbolcu (d. 1986)
• 2013 - Rochus Misch, Nazi Almanyası'nda asker (d. 1917)
• 2014 - Simone Battle, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1989)
• 2015 - Setsuko Hara, Japon oyuncu (d. 1920)
• 2016
  • Hugh O'Brian, Amerikalı oyuncu (d. 1925)
  • İsrafil Yılmaz, Suriye İç Savaşı'nda savaşmış Türk asıllı Hollandalı militan (d. 1987)
• 2017 - Nicolaas Bloembergen, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1920)
• 2018
  • François Flohic, Fransız amiral (d. 1920)
  • Beatriz Segall, Brezilyalı oyuncu (d. 1926)
• 2019
  • Kiran Nagarkar, Hint roman yazarı, eleştirmen, oyan yazarı ve senarist (d. 1942)
  • Jaroslav Weigel, Çek aktör, oyun yazarı, çizgi roman sanatçısı ve ressam (d. 1931)
• 2020
  • Johny Bakshi, Hint film yönetmeni ve yapımcısı (d. 1932)
  • Erbil Tuşalp, Türk gazeteci ve yazar (d. 1945)
• 2023 - Mehmet Ulay, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1942)

• Dünya Omurilik Felçlileri Günü^[1]

Wikimedia Commons'ta 5_Eylül ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.