İçeriğe atla

İrani devletler ve hanedanlar listesi

Günümüzde ki İrani Devletler.
İrani Dillerin Dağılışı
Koyu Mavi; İran Devletleri

İran Devletleri, günümüzde İrani Halklar tarafından kurulmuş olan devletler dir. Günümüzde İranlı'lar tarafından kurulmuş 4 bağımsız 4 özerk 1 eyalet 1 özerk ilçe olarak 10 devlet vardır

Coğrafya

Günümüz İrani Devletleri Büyük İranın içinde yer alıyorlar. Günümüzde Varolan İran devletleri; İran, Tacikistan ve Afganistandır, de facto olarak Güney Osetya[1] da bağımsız olsa da de jure olarak Gürcistan Devleti toprağı olarak görülür. Bunun dışında özerk bölge olarak, Kuzey Osetya,[2] Güney Kürdistan[3] ve Batı Kürdistan (De facto Otonom)[4][5][6] vardır.

İrani Halklar(Aryan Halkları)

Tarihi Devletler

Milattan Önce

BayrakDevlet/HanedanTarihHarita
SoğdyaMÖ. 6. yüzyıl-MS. 11. yüzyıl
Ahameniş KrallığıMÖ 730–MÖ 549
Mada İmparatorluğu M.Ö. 678–M.Ö. 549
Ermenistan Satraplığı (Orontid Hanedanlığı) MÖ 570-MÖ 200
Ahameniş İmparatorluğuM.Ö. 550-M.Ö. 330
Hellespontin Frigya (Farnasit Hanedanlığı)MÖ 525 – MÖ 321
Atropatena KrallığıMÖ 323-MS 227
Kapadokya KrallığıMÖ 320'ler – MS 17
Pontus Krallığı(Mithridatik Hanedanı) MÖ 281-MS 62
Part İmparatorluğuM.Ö. 247-M.S. 224
Kommagene Krallığı (Orontid Hanedanı) MÖ 163-MS 72

Milattan Sonra

BayrakDevlet/HanedanTarihHarita
Hint-Part Krallığı19–226
Kuşan İmparatorluğu30-375
Sasani İmparatorluğu224-651
Afrighidler305–995
Qarinvand Hanedanı550–11.Yüzyıllar
Dayubi Hanedanlığı642–760
Damavand Masmuganları651–760
Bavand Hanedanlığı651–1349
Baduspanidler665–1598
Bukhar Khudahlar681–890
Alanya Krallığı8./9. yüzyıl-1238/1239
Rüstemîler761-909
Sadakiler770-827
Farighunidler9. yüzyıl-1010
Cüstânîler805-919
Samani İmparatorluğu 819–999
Tâhirîler821–873
Banijuriler848-908
Seferî İmparatorluğu861-1003
Gurlular879'den önce–1215
Aiseniler912-961
Ziyârîler927-1090
Müsâfirîler930-1200
Banu İlyas932–968
Büveyhiler 934-1062
Şeddadiler 951-1174
Revvadiler 955-1116
Hasanveyhiler 959-1095
Mervânîler990-1100
Annaziler991-1117
Memunidler995–1017

1000Li Yıllar

BayrakDevlet/HanedanTarih
Eğil Beyliği11. yüzyıl-1845
Nasrid Hanedanlığı1029–1225
Hezo Emirliği1058-1598
Nizârî-İsmaili Devleti1090-1256/1258
Hakkâri Emirliği1133-1849
Yezd Atabeyliği1141–1319
Hezâresbîler1155–1424
Şabankara1155–1425
Küçük Luristan Atabeyliği1155-1597
Zakaryanlar1161-1360
Erdelan Prensliği1169-1867
Eyyûbî Sultanlığı1171–1260
Bitlis Prensliği 1182 - 1847
Çemişgezek Emirliği13. yüzyıl-1663
Gırdıkan Beyliği13.Yy-1845
Derzini Beyliği13.Yy-1845
Tercil Beyliği13.Yy-1845
Palu Beyliği13.Yy-1845
Şirvanşahlar 1207-1607
Dunbuli Prensliği1210-1799
Suveydi Emirliği1231-1864
Kart Hanedanlığı1244–1381
Hasankeyf Emirliği1249-1524
Kilis Emirliği1264-1611
Şirvan Emirliği1264–1840
Makran Krallığı14.yy-17.yy
Botan Emirliği1330 - 1855
Zirkan Prensliği1335-1835
Maraşiyan Hanedanlığı1359–1596
Badinan Beyliği1376-1843
Malwa Sultanlığı1392–1561/2
Soran Emirliği1399-1835
Mukri Emirliği1400-1802
Mahmudi Beyliği1409-1839
Delhi Sultanlığı(Ludi Hanedanı) 1451-1526
Pazuki Emirliği1499-1587
Erzen Beyliği16-17. yüzyıl
Atak Beyliği16.Yy-19Yy
Kalat Hanlığı1512–1990
Süleyman Prensliği1515–1838
Hizan Beyliği1520-1845
Surîler1540-1556
Siyah Mansur Beyliği1543-1596
Pinyaşi Prensliği1548-1823
Müks Beyliği1600-1847
Bradost Beyliği1609-19.yy
Baban Prensliği1649-1851
Hotakîler1709-1738
Awadh Nawab1722–1858
Serab Hanlığı1747-1797
Talış Hanlığı1747–1826
Tebriz Hanlığı1747-1802
Hoy Hanlığı1747-1813
Dürrani İmparatorluğu 1747–1826
Zend Hanedanlığı1750–1794
Talpur Hanedanı1783–1843
Afganistan Emirliği1823-1926

Sonraki Yüzyıllar

BayrakDevlet/HanedanTarih
Kürt Devleti1918–1919
İran Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti1920-1921

Horasan Özerk Hükümeti1921
Kürdistan Krallığı1921-1924
Güney Osetya Özerk Oblastı1922–1990
Kürdistan Uyezdi1923-1929
Kürdistan Okrugu 1930-1930
Tacikistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti1924-1929
Pehlevî Hanedanı1925 - 1979
Afganistan Krallığı1926-1973
Ağrı Cumhuriyeti1927-1930
Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti1929-1991
Kuzey Osetya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti1936-1993
Mahabad Cumhuriyeti1946-1947
Belucistan Devletler Birliği1952–1955
Afganistan Cumhuriyeti1973-1978
Afganistan Demokratik Cumhuriyeti1978-1992
Laçın Kürt Cumhuriyeti20 Mayıs 1992-22 Mayıs 1992
Afganistan İslam Devleti1992-2001
Talış-Mugan Özerk Cumhuriyeti 1993-1993
Afganistan İslam Emirliği(Birinci)1996-2001
Afganistan Geçiş Yönetimi2002-2004
Afganistan İslam Cumhuriyeti2013-2021

Günümüz İrani Devletleri

Çoğu İrani Halkların kullandığı bayraklarda üç Renk kullanılmaktadır, bunlar;

  • Yeşil
  • Beyaz
  • Kırmızı'dır
BayrakDevlet
Flag of Iran.svgİran
Tacikistan
Afganistan İslam Emirliği
Güney Osetya Cumhuriyeti
BayrakBölge/Özerklik
Kürdistan Bölgesel Yönetimi
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi
Kuzey Osetya-Alanya
Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi
Suriye Kürdistanı(Örgüt)
Belucistan
Dağlık Badahşan

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  2. ^ Shnirelman, Victor (2006). The Politics of a Name: Between Consolidation and Separation in the Northern Caucasus 30 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Acta Slavica Iaponica 23, pp. 37–49.
  3. ^ Irak Anayasası, 113. madde.
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan</span> Orta Asyada denize kıyısı olmayan bir ülke

Tacikistan, resmî adıyla Tacikistan Cumhuriyeti, 143.100 km2 yüzölçümü ve 9.537.645 kişilik tahmini nüfusu ile Orta Asya'da denize çıkışı olmayan bir ülkedir. Komşuları güneyde Afganistan, batıda Özbekistan, kuzeyde Kırgızistan ve doğuda Çin'dir. Resmî dil, en büyük etnik grup olan Tacikler'in anadili olan Tacikçe'dir. Tacik halkının geleneksel anavatanları, günümüz Tacikistan'ının yanı sıra Afganistan ve Özbekistan'ın bazı kısımlarını içerir. Ülke başkanlık sistemiyle yönetilmekte olup, seküler bir yapıya sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Duşanbe'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Osetya</span> kafkasların güneyinde ihtilaflı bölge ve kısmen tanınmış devlet

Güney Osetya veya Nisan 2017 tarihinde kabul edilen resmî adıyla Güney Osetya Cumhuriyeti - Alanya Devleti Kafkasların güneyinde ihtilaflı bölge ve kısmen tanınmış devlet. Sovyetler Birliği'ne bağlı Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bünyesinde kurulmuş Güney Osetya Otonom Oblastı topraklarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İranlılar</span>

İranlılar, İran vatandaşı ya da İran milletinden olan. İranlı, ülkedeki tüm etnik unsurları kapsayan bir terimdir. Farsça konuşanlara Farsi ya da Pers denilmekte iken tarihsel anlamda Arap-Fars ayrımını belirtmek için Acem sıfatı da kullanılmıştır. İranlı olarak tanımlanan halklar genellikle İran dillerini konuşmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Osetya-Alanya</span> Rusya Federasyonunda bir bölge

Kuzey Osetya-Alanya Cumhuriyeti (Rusça: Республика Северная Осетия - Алания

<span class="mw-page-title-main">Osetya</span>

Osetya, Kafkasya'da bulunan bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Tacikler</span>

Tacikler, çoğunluğu Afganistan'da ve Tacikistan'da yaşayan İranlı bir ulustur.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan</span> Orta Doğuda Kürtlerin yoğunlukta olduğu bölgelerin genel adı

Kürdistan Kafkaslar'ın güneyi ve Orta Doğu'da, Ermenistan, Irak, İran, Suriye ve Türkiye'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan jeokültürel bölge. Siyasi bakımdan özerk, federal bir bölge olarak uluslararası resmî tanınmaya sahip olan tek bölge Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. Bölgenin kuzeybatı İran’a karşılık gelen kısmı Kürdistan adıyla eyalet statüsündedir. Ayrıca Suriye'de de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tek taraflı olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Belucistan, Pakistan</span> Pakistanın en büyük eyaleti

Belucistan, Pakistan'ın en batıdaki ve en büyük eyâleti. Batıdan İran, kuzey ve kuzeybatıdan Afganistan, kuzeydoğudan Hayber Pahtunhva, doğudan Pencab ve Sind eyâletleri ile çevrilidir. Güneyde Umman Denizine 1062 kilometrelik kıyısı vardır. Eyâlet bugünkü sınırlarıyla 1 Temmuz 1970'te oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tacikçe</span> Tacikistanın resmi dili

Tacikçe, çoğunluğu Tacikistan'da yaşayan Taciklerin konuştuğu dil. Farsçanın bir lehçesidir. Tacikçe, Tacikistan dışında, Afganistan, Türkmenistan, İran gibi ülkelerde yaşayan Taciklerin de dilidir.

Kürt tarihi, Ortadoğu'da yaşayan İranî bir etnik grup olan Kürtlerin yaşadığı coğrafi bölge olan Van Gölü ve Urmiye Gölü'nün güneyindeki dağlık bölgelerdeki tarihini içerir. Çoğunlukla Türkiye Kürtleri Kürt dilerinden biri olan Kurmançça'yı, Kuzey Irak Kürtleri Sorani'yi ve son olarak İran'da yaşayan Kürtler Kelhuri'ceyi konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beluçça</span>

Beluçça, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri koluna ait bir dildir. İran'ın güneydoğusunda Sistan ve Belucistan, Pakistan'ın güneybatısında Belucistan eyaletleri, Afganistan'ın güney bölgelerinde ve Türkmenistan'da konuşulmaktadır. Ethnologue'a göre,8,8 milyon konuşanı olan dilin konuşurlarının 6.28 milyonunun Pakistan'da yaşadığı düşünülmektedir. İsa öncesinde Hazar ve komşu bölgelerinde hüküm süren Pers ve Med uygarlıkları ile bağı olan bir dildir. Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir kuzeybatı İran dili olan Beluçça aynı gruptan olan Farsçayla yakından ilişkilidir. Günümüzde Pakistan, Belucistan, doğu İran ve Afganistan'da konuşulmaktadır. Afganistan'da bazı bölgelerde halkın çoğunluğunun konuştuğu bölgesel dillerden biridir. Yoğun olarak konuşulduğu bölgeler için üçüncü resmi dil olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Pamirler</span>

Pamirler bir İran halkıdır. Doğu Tacikistan'ın Dağlık Badahşan Özerk Bölgesi, Kuzeydoğu Afganistan'ın Bedahşan Vilayeti ve Çin'deki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne bağlı Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi'nin yerli bir halkıdır.

Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">-stan</span> bölgeleri betimlemede kullanılan son ek

-stan, yurt ve ülke anlamına gelen bir son ektir. Bu ek özellikle Orta ve Güney Asya'da ve aynı zamanda Kafkasya ve Rusya'da bazı bölgelerinde kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin Tacikleri</span>

Çin Tacikleri, ağırlıklı olarak Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde, bilhassa Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi'nde yaşayan bir etnik grup. Çin Tacikleri, Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Bu gruba atfen "Tacik" teriminin kullanılmasına rağmen, bu gruba ait insanlar günümüz Tacikistan ülkesinde yaşayan ve Batı İran dil grubuna ait Tacik dilini konuşan Tacikler ile aynı değiller; Çin'deki bu "Tacikler" aslında Doğu İran dil grubuna ait Pamir dillerini konuşan Pamir etnik grubunun alt gruplarına ait insanlardır; çoğunluğu Sarıkol dilini konuşan Sarıkollar, azınlığı ise Vahan dilini konuşan Vahanlılardan oluşur. Çin Tacikleri tarafından konuşulan dillerin resmî yazı sistemleri yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan arması</span> Tacikistan milli arması

Tacikistan arması, Tacikistan'ın resmî devlet armasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.